М??алімні? ?здігінен білімін жетілдіру ?дістемесі

Мұғалімнің өздігінен білімін жетілдіру әдістемесі Баймаханова Ғалия Бахытжанқызы “Адам қалай болса, солай сүйреуге көне беретін тулақ та емес... Адам өзінің ыңғайымен, еркімен қызмет ететін зат. Іштен туғаннан-ақ белгілі бір өнерге, қызметке икемді болып туады. Басқаша айтқанда, әр адамда бір нәрсе – талап, ыңғай, қабілет, яғни зеректік болады. біреуі бала оқытуға, біреуі әкім болуға, біреуі дәрігерлікке берілуге, біреуі саудаға, біреуі сөзге ыңғайланып жаралады. Өмірге, түк жұмысқа икемі жоқ жан сирек болады. тіпті болмайды да”. Ж. Аймауытов Мұғалімнің өз кәсіби әрекетінде биіктерге жетуі кімге және неге байланысты деп ойлайсыз? Білім – мектепте үйренгеннің бәрін ұмытқан күннің өзінде, адамның жадында қалатын мәңгі дүние.А. Эйнштейн Айырмашылықтары қандай? Шебер мұғалім Жаңашыл мұғалім Кәсіби мұғалім Зерттеуші мұғалім Кәсіби, шебер мұғалім Өзін-өзі бақылайтын, бағалайтын, ақпарат көзімен жұмыс жасайтын белсенді тұлға Ауызша және жазбаша сөйлеуді еркін меңгерген, сауатты тұлға Білімін өмірлік жағдаяттарда проблемаларды шешуде пайдалана білетін тұлға Жалпыадамзаттық құндылықтарды білетін тұлға Қарым-қатынас мәдениетін меңгерген тұлға Денсаулығын сақтауға жауапкершілікпен қарайтын тұлға Шығармашыл мұғалім Зиялы тұлға Ізгілікті тұлға Рухани бай тұлға Жаңашыл тұлға Еркін тұлға Азаматтық белсенді Тұлға Бәсекеге қабілетті Мәдениет адамы Мұғалімнің өздігінен білімін жетілдіру деңгейлері Креативтік деңгей(Жоғары) Эвристикалық деңгей(Орта) Репродуктивтік деңгей(Төмен) Креативтік деңгей(Жоғары) Жаңа материалдар туралы білімі терең, өзіндік көзқарасы айқын және тұрақты, оқытудың инновациялық технологияларын толық меңгерген, білімдендіру құндылықтарды меңгеру барысында олардың маңызын жете түсінеді, қажеттілігін ұғынады, теориялық білімі мен практиканы ұштастыра біледі. Эвристикалық деңгей(Орта) Жаңа материалдар туралы біршама білімі біршама бар, өзіндік көзқарасы бар, бірақ тұрақты емес, оқытудың инновациялық технологияларын біршама меңгерген, білімдендіру құндылықтарды меңгеру барысында олардың маңызын түсінеді, қажеттілігін ішінара ұғынады, теориялық білімі мен практиканы ұштастырады, меңгерген технологиялық білім, біліктіліктерін жаңа білім алуда пайдалана біледі; өз мүмкіндігін бағалайды. Репродуктивтік деңгей(Төмен) Жаңа материалдар туралы білімі жеткіліксіз, өзіндік көзақарасы байқалмайды, оқытудың инновациялық технологияларын аз меңгерген, жаңа материалдарды игеру барысында олардың маңызын жете түсінуге, қажеттілігін ұғынуға мән бермейді, теориялық білімі мен практиканы ұштастыра білуде сырттан көмек келуін қажет етеді, технологиялық білім, біліктіліктерін жаңа білім алуда пайдалануда қиналады; өз мүмкіндігіне сене бермейді. “Регрессивті модель” – кәсіби әрекетте және өзін-өзі іске қосуда тар, енсіздікке жол беру немесе шығармашылықтың құлдырауы. “Акмеология” - жетілген ересек адамның дамуын зерттейтін ғылым саласы. “Даму” – мөлшерлік өзгерістердің белгілі бір өлшем шегінен шығып сапалық өзгерістерге айналуы. “Прогрессивті модель” – мұғалімнің шығармашыл тұлға ретінде өзін-өзі іске қосуға, өзгертуге бағытталған мәселелерді шешуі. Қалай шешуге болады? Неліктен туындады? Алдын-алу Мәселе Білім жетілдірудің негізгі бағыттары кәсіби (пән бойынша);психолого-педагогикалық;психологиялық (имидж, қарым-қатынас, өнер, лидерлік сапалар);әдістемелік (педагогикалық жаңа технологиялар, оқытудың әдіс-тәсілдері);құқықтық;эстетикалық;тарихи;шет тілдері;саяси;ақпараттық-коммуникациялық, компьтерлік технологиялар;денсаулық сақтау шаралары;қызығушылығы және сүйікті ісі (хоббиі). Өз білімін жетілдірудің көздері қандай? Қайдан алуға болады? теледидар;газет-журналдар;әдебиеттер (әдістемелік, ғылыми-көпшілік, публицистикалық, көркем және т.б.);интернет;видео, аудио-ақпараттар;ақылы курстар;семинар-конференциялар;мастер-класстар;тәжірибе алмасу іс-шаралары;театр, экскурсиялар, көрмелер, музей, концерттерге қатысу;біліктілікті арттыру курстары;саяхатқа шығу. Өз білімін жетілдірудің формалары: жеке – мұғалім өзі білімін жетілдіруге ұмытылыс жасайды;топтық - әдістемелік бірлестіктер, семинар-практикумдар, біліктілікті арттыру курстары. Өз білімін жетілдірудің құраушы үрдістері оқу, зерттеу, тәжірибелеу, талдау, бақылау,жазу. Пән аймақтарын осы етістіктермен байланыстырсақ қандай мағына береді? Жаңа технологияларды, әдіс-тәсілдерін, формаларын зерттеу және енгізу.Әріптестерінің сабақтарына қатысу және тәжірибе алмасу.Жүйелі түрде өзінің кәсіби әрекетіне өзіндік талдау жүргізіп отыру.Классикалық және қазіргі психология мен педагогика аймақтарынан өз білімдерін жетілдіріп отыру.Қазіргі заманғы экономокалық, саяси және мәдени өмір жаңалықтарымен танысып отыру.Өз эрудициясын, құқықтық және жалпы мәдени танымын кеңейтіп отыру. Мұғалімнің өз білімін жетілдіруде тікелей және қосымша әсер ететін іс-әрекеттер: арнайы телебағдарламаларды жүйелі қарау,нақты педагогикалық жарияланымдармен жүйелі түрде танысып отыру, әдістемелік, педагогикалық, пәндік әдебиеттерді оқу, талдау, жинақтау, компьтерлік сауаттылық, Интернет желісімен жұмыс жасай білу, ақпараттық –коммуникациялық технологияларды үйрену, қиын жаттығуларды, мысалдарды, кроссвордтарды, тесттерді шешу арқылы логикалық ойлауын дамыту, семинар, тренинг, конференцияларға қатысып отыру, шет ел тілдерін үйрену, біліктілікті арттыру курстарынан жүйелі түрде өтіп отыру, ашық сабақтар өткізіп отыру, өз пәні бойынша үйірме және сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру, пән бойынша үйірмелерге, тақырыптық экскурсияларға қатысу, педагогикалық қарым-қатынасқа көбірек түсу. Өз білімін жетілдіру әрекетіне дайындығын педагогикалық бағалау картасы 1. Мотивациялық компонент (6-54 ұпай) Ұпайлар 1. Педагогикалық әрекетте үздіксіз білім берудегі өзінің қоғамдық және жеке ролін ұғынуы2. Педагогика және психология аймағында тұрақты танымдық қызығушылығының болуы3. Жауапкершілігі сезімі4. Қызығушылығы5. Психология-педагогика саласында өз білімін жетілдіруге қажеттілігі6. Өз күшіне сенімділігі 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 2. Адамгершілік-ерік компоненті (9-81 ұпай) Оқу үрдісіне деген жағымды қатынасыСыни көзқарасыӨз бетімен жұмыс істей алуыМақсат қоя білуіЕрік-жігеріЕңбекке қабілеттілігіІсті аяғына дейін жеткізе алуыБатылдығыӨзіне сыни көзқараспен қарай алуы 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 3. Гностикалық компонент (13-117 ұпай) Танмдық мысалдарды құру және шеше алуыОйлау икемділігіПедагогикалық әрекетке анализ жасай алуы.Педагогикалық әрекетке сыни көзқараспен қарай алуы.Есте сақтай алу және оперативтілігі.Танымнан қанағаттана алуы.Тыңдай алуы.Дәлелдей алуы және шешімін негіздеуі.Жүйелей алуы.Мәселелер мен қарама-қайшылықтарды көре білуі.Білім, дағдыларын жаңа ситуацияларда пайдалана алуы.Өзінің қатып қалған ұстанымдарын өзгерте алуы.Ой еркіндігі. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 4. Ұйымдастырушылық компонент (6-54 ұпай) Уақытын жоспарлай білуі.Жұмысын дұрыс жоспарлай білуі.Әрекет жүйесін қайта құра алуы.Кітапханада дұрыс жұмыс істей алуы.Компьтермен және оргтехникамен жұмыс істей алуы.Оқыған ақпараттарын қоладана білуі. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 5. Педагогикалық әрекетті өз бетімен басқара алу қабілеті (5-45 ұпай) Өз әрекетіне өзі баға бере алуы.Рефлексияға бейімділігі (босаңси алуы).Өзін-өзі ұйымдастыра алуы.Өзіне-өзі бақылау жүргізе алуы.Еңбек сүйгіштігі. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 6. Коммуникативтік компонент (5-45 ұпай) Өз бетімен білімін жетілдіру үрдісін ұйымдастыра алуыӘріптестік және өзара көмек көрсете алу қабілетіБілімін жетілдіруде басқаларды оқыта және көмек көрсете алуыПікірталаста өз ойын дәлелдеп және олардың пікірлерін өзгерте алуға қабілетінің болуы.Бірлестік әрекетінде конфликтік жағдайларды болдырмау және одан шығу жолдарын таба алуға қабілеттілігі. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Кәсіби даярлыққа қанағаттанушылықты анықтау сауалнамасы Өзіңіздің кәсіби даярлығыңызға көңіліңіз толады ма?иәжоқонша емесҚандай бағыттарда Сіз өз біліміңізді жетілдіргіңіз келеді?ғылыми-әдістемелік даярлықәдістемелік даярлықпсихологиялық-педагогикалық даярлықӨзіңіздің қандай кәсіби даярлығыңызға көңіліңіз толмайды?ұйымдастырушылықконструктивтіккоммуникативтікОсы аталмыш қабілеттердің деңгейін көтергіңіз келеді ме?иәжоқбілмеймінСізге семинар өткізу мүмкіндігі туса қандай тақырыпта өткізер едіңіз: Адамның психофизиологиялық ерекшеліктері мен тектілігі, яғни ішкі сапалары мен сыртқы факторлардың ықпалдастығы шығармашылық үрдісте бір-бірімен әрекеттесе отырып, тұлғаның жаңа сапалық деңгейге көтерілуіне әсер етеді. Акмеолог-мұғалімнің портретін жасаңыз. Оқуға ұсынылатын әдебиеттер: Пономарев Я.А. Психология творчества и педагогика. – М.: Педагогика. 1992. – 208 с.Лук А.Н. Психология творчества. – М.: Наука. 1998. – 128 с.Мелик-Пашаев А.А. К проблеме раскрытия творческого потенциала учащихся// Творчество и педагогика. – М. 1988. -185 с.Энгельмейер П.К. Теория творчества. СПб. 1991.