Бір?алыпты емес ?оз?алыс кезіндегі орташа жылдамды? (7 класс)
Бекітемін: Сыныбы: 7 «А», «€», «Б», «В»
К_ні:
СабаKтыS таKырыбы: БірKалыпты емес KозCалыс кезіндегі орташа жылдамдыK.
СабаKтыS маKсаты: ЖылдамдыK ж‰не орташа жылдамдыK aCымдарын т_сіну,
оларды формула арKылы есептей білу.
СабаKтыS міндеттері:
Білімділік: теориялыK білімдерін практика ж_зінде к™рсетуге бейімдеу
ДамытушылдыK: шыCармашылыK ойлау Kабілетін дамыту, оKушылардыS п‰нге деген KызыCушылыCын арттыру
Т‰рбиелік: сауаттылыKKа, aKыптылыKKа, ™зін ™зі баCалай білуге т‰рбиелеу
СабаKтыS т_рі: Аралас сабаK
СабаKтыS ‰дісі: Баяндау.
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі.
ІІ. ^й тапсырмасын сaрау:
ІІІ. ЖаSа сабаKты т_сіндіру:
ІV. СабаKты пысыKтау.
V. СабаKты Kорыту, баCалау.
VІ. ^йге тапсырма беру.
І. `йымдастыру кезеSі.
С‰лемдесу, оKушыларды т_гендеп, назарларын сабаKKа аудару.
ІІ. ^й тапсырмасын сaрау:
Орын ауыстыру деп нені айтамыз?
Орын ауыстыру Kандай ‰ріппен белгіленеді?
Жол дегеніміз не?
Жол Kандай ‰ріппен белгіленеді?
БірKалыпты KозCалысKа аныKтама бер.
БірKалыпты KозCалысKа мысал келтір.
БірKалыпты емес KозCалысKа аныKтама бер.
БірKалыпты емес KозCалысKа мысал келтір.
Ребусты шешу: ЖылдамдыK.
СанаK денесімен байланысKан координата ж_йесі мен саCатты не деп атаймыз? (санаK ж_йесі)
БарлыK денелерге, табиCаттаCы н‰рселердіS б‰ріне, б_кіл материялыK д_ниелерге т‰н Kасиет не деп аталады? (KозCалыс)
Меркурий планетасыныS KазаKша аты? (Болпан)
м/с неніS ™лшем бірлігі? (жылдамдыKтыS)
Дене теS уаKыт аралыCында aзындыCы бірдей жол ж_рсе, ондай KозCалыс не деп аталады? (бірKалыпты)
JозCалыстыS Kарастырылып отырCан жаCдайында ™лшемдерін елемеуге болатын денені не деп атаймыз? (материялыK н_кте)
Марс планетасыныS KазаKша атауы? (Kызыл жaлдыз)
ДененіS бастапKы орнын оныS келесі орнымен Kосатын баCытталCан кесіндіні не деп атаймыз? (орын ауыстыру)
Дене теS уаKыт аралыCында ‰р т_рлі жол ж_ріп ™тсе, ол Kандай KозCалыс? (бірKалыпты емес)
Есептер шыCару:
№ 1 ^йден шыKKан оKушы мектепке дейін 1км жолды 1 минутта ж_реді. ОKушыныS KозCалысын бір Kалыпты деп aйCарып, жылдамдыCын аныKтау керек.
№2 Автомашина 200 м жолды 36 км/саC жылдамдыKпен ж_ріп ™тті. Осы жолды ж_руге кеткен уаKытты аныKтаSыз.
ІІІ. ЖаSа сабаK:
Бірде-бір дене барлыK уаKытта тaраKты жылдамдыK пен KозCалмайды. Орнынан KозCала бастаCан поезд немесе автомобиль жылдамдыCын бірте-бірте арттырады. Белгілі бір уаKыт аралыCында Белгілі бір уаKыт аралыCында ол бірKалыпты KозCалуы м_мкін, ал келесі бір уаKыт аралыCында KозCалысын баяулатып барып тоKтайды.
ДенелердіS осындай бірKалыпты емес KозCалысы кезіндегі жылдамдыKты Kалай т_сінеміз?
БірKалыпты емес KозCалыстыS жылдамдыCы туралы с™з болCанда, жолдыS берілген б™лігіндегі немесе берілген уаKыт аралыCындаCы KозCалыстыS орташа жылдамдыCы туралы айтылады. Орташа жылдамдыKты есептеп табу _шін берілген уаKыт аралыCындаCы орын ауыстыруды осы уаKыт аралыCына б™леді, яCни бірKалыпты KозCалыстыS жылдамдыCын есептегендегі амал Kолданылады.
vорт=l/t
Осы формула арKылы орташа жылдамдыK белгілі болса, орын ауыстыруды немесе уаKытты былай есептеуге болады:
l= vорт *t немесе t=l/ vорт
ІV. СабаKты пысыKтау.
ОKушылар карточкадаCы таKырыбKа байланысты сaраKтарCа жауап береді. СaраKтар оKулыKтан алынCан.
1. Егер жол мен жылдамдыK белгілі болса, KозCалыс уаKытын Kалай табуCа
болады ?
2. ЖылдамдыKтыS 36 км /саCатпен берілген м‰нін м /с-пен ™рнекте.
3. Велосипедші 150 м жолды 1,5 м /с жылдамдыKпен ж_рген. Осы ара
KашыKтыKты велосипедші Kанша уаKытта ж_ріп ™теді ?
4. ЖылдамдыK пен уаKыт арKылы ж_рілген жолды Kалай ™рнектейді ?
5. ЖылдамдыKтыS 54 км /саCатпен берілген м‰нін м /с-пен ™рнекте.
6. АвтомобильдіS 2 саCат ішінде 120 км /саC жылдамдыKпен ж_рген жолын тап.
7. Егер жол мен уаKыт белгілі болса, онда жылдамдыKты Kалай ™рнектейміз ?
8. ЖылдамдыKтыS 25 м /с - пен берілген м‰нін км /саC - пен ™рнекте.
9. Велосипедші 30 минут ішінде 9 км жол ж_рді. ВелосипедшніS жылдамдыCын
табу керек.
Есептер шыCару:
1. Велосипедші бірKалыпты KозCалып 60 мин ішінде 18 км жол ж_рген. ВелосипедшініS жылдамдыCын м /с – пен ™рнекте.
2. Пойыз жолдаCы t уаKыттыS жартысын 70 км /саC жылдамдыKпен, ал екінші жартысын 30 км /саC жылдамдыKпен ж_ріп ™тті. Орташа жылдамдыCын тап.
3. Автомобиль жерге Kатысты 15 м /с жылдыKпен ж_ріп келеді. АвтомобильдіS 10 мин ішіндегі жерге Kатысты ж_рген жолын тап.
4. Автомобиль жолдыS бірінші жартысын 72 км /саC жылдамдыKпен ж_ріп ™тті. БарлыK жолдаCы автомобильдіS орташа жылдамдыCын тап.
5. `зындыCы 200 м поезд 36 км / саC жылдамдыKпен aзындыCы 400 м к™пірді ж_ріп ™ту _шін кеткен уаKытты тап.
6. Автомобиль жолдыS бірінші жартысын 72 км /саC жылдамдыKпен, ал екінші жартысын 30 км /саC жылдамдыKпен KозCалды. АвтомобильдіS барлыK жолдаCы орташа жылдамдыCын тап.
V. СабаKты Kорыту, баCалау.
VІ. ^йге тапсырма: §26. 8-жаттыCу