А?ылшын тілін ?йрету ?діс-т?сілдері

АCылшын тілін _йрету ‰діс т‰сілдері
Шет тілін ерте _йрену – баланыS туCаннан бастап мектепке барCанына дейінгі интуитивтік-т‰жірибелік т‰сілдіS негізі болып табылады.
Мектепке дейінгі жас – шет тілін _йренуді бастау _шін еS тиімді жас: осы жастаCы балалар тіл Kaбылыстарына ерекше зеректерімен ерекшеленеді, ™здерініS с™йлеу т‰жірибелерініS маCынасына, тілдіS «Kaпияларына» KызыCушылыK пайда болады. Олар ™ткен м‰ліметтерді жеSіл ж‰не тез есте саKтайды.
Шет тілін ерте жаста _йренудіS таCы бір себебі бар. Бала кішкентай болса, оныS ана тіліндегі с™з Kоры аз болады. БіраK оныS с™йлеу Kажеттіліктері аз болады: кішкентай баланыS Kатынас аясы _лкен балаCа KараCанда аз, оCан ‰лі де коммуникативті т‰сілдерді шешу Kажет емес. Шет тілін игере отырып, бала ана тілі мен шет тілі арасындаCы м_мкіндіктердіS осындай _лкен ажыраCанды сезінбейді ж‰не _лкенірек жастаCы балаларCа KараCанда оныS табыс сезімі ™те тереSірек болады.
Кішкентай балаларды оKыту – оKушылар мен _лкендерді оKытуCа KараCанда, басKа ‰дістемелік т‰сілді талап ететін оSай жaмыс емес. Егер _лкен адам шет тілін игерсе, басKаларды оKыта алатыны д‰лел емес. Балалар ‰дістемелі Kажетсіз сабаKтармен оKыCанда, шет тілін к™пке дейін жек к™ріп кетуі м_мкін ж‰не ™зініS м_мкіндіктерін жоCалтып алуы м_мкін.
Ойын – aйымдастыру т‰ртібі мен сабаK ™ткізудіS ‰дістемесі болып саналады. Сол арKылы балалар белгілі бір аCылшын лексикасыныS Kорын жинаKтайды, к™птеген таKпаKтар, ‰ндер мен санауларды жаттайды. Осындай сабаKтарды ™ткізу т‰рт‰б‰ с™йлеу даCдысы мен тіл икемділіктерін меSгергенде Kолайлы жаCдай тудырады. Ойын ‰рекетіне м_мкіндікті шет тілінде с™йлеу мотивациясын Kамтамасыз етуге жаCдай туCызады, к‰дімгі пікірлерді саналы ж‰не KазаKты Kылады. Шет тілін оKытудаCы ойын – оKу ‰рекетіне Kарсыласпайды, оныS органикалыK байланысы бар.
Мектепке дейінгі жастаCы балаларды шет тілін оKытуда коммуникативті компетенция негізініS бірте-бірте дамуы болады. АCылшын тілін ерте жастан игеру осындай аспектілерді Kaрайды:
ОKытушыныS соSынан аCылшын с™здерін фонетикалыK к™зкарас жаCынан дaрыс Kайталай білуі, яCни тыSдау назарыныS, фонетикалыK есту мен дaрыс с™йлеудіS кезеSдік Kaрылуы;
АCылшын с™здігін меSгеруі, Kорытындылауы ж‰не белмендірілуі;
К_рделі емес грамматикалыK KaрылымдардыS белгілі бір санын меSгеруі.
Білім ‰рекетініS ‰дістемес‰н ™ткізу лингвистикалыK м_мкіндіктердіS жас ж‰не индивидуалды, ерекшеліктерімен байланысты болуы керек ж‰не олардыS дамуына баCытталуы керек.
Шет тілініS білім ‰рекеті баланыSжалпы дамуы, оныS сенсорлы, физикалыK, интеллектуалдыK т‰рбиесімен тыCыз байланысты болуын мaCаліммен ойланып тиянаKталCан болуы керек.
Шет тілінде с™йлеу баCытталCан ж‰не маKсатталCан болуы керек.
Осындай мотивацияны KaрудыS т_рі ойын болып табылады.
Ойын ‰дістемесініS негізінде елестеткен жаCдайды жасау ж‰не сол немесе басKа тілдіS мaCалімі болып табылады.
ОKыту ойындары жаCдайлы, жарысты, ритмо-музыкалыK ж‰не к™ркемдік болып б™лінеді.
ЖаCдайлы ойындарCа рольдік ойындар жатады, белгілі бір жаCдайCа байланысты бейнелеу.
Рольдік ойын – бaл балалар белгілі бір рольде, ‰р т_рлі ™мір жаCдайларын ойнайды, мысалы, сатушы-сатып алушы, д‰рігер-науKас, актер ж‰не оныS жанк_йері ж‰не т.б.
Олар кезегінде, балалар типтік ж‰не стандартты диалогты колданCанда, ‰р т_рлі модельдер т_рініS ™згеруі ж‰не Kолдануын талап ететін таCы да сол сияKты жаCдайларCа ж‰не импровизациялыK ойындарCа б™лінеді.
Стандартты диалогтар, мысалы:
Show me (маCан к™рсетші) – мaCалімніS бір н‰рсені атап айтKанда, бала сол н‰рсе бейнеленген карточканы к™рсетуі тиіс.
What’s this? МaCалім с™здерді к™рсетеді, балалар с™здерді атайды.
What’s missing? (не жоCалып кетті?)
What’s doesn’t belong? (не артыK?)
«СиKырлы айна» - маKсаты: баланыS зейінін дамыту. АйнаCа балалар жануарларын маскаларын киіп алып жаKындайды. СиKырлы айнада бірнеше жануарлар к™рінеді. БалалардыS міндеті – кімді ж‰не Kанша к™лемде к™ріп тaрCандарын айту болып табылады. Мысалы: I see a dog. I see five dogs.
Жарысты ойындарCа лексика мен грамматиканы меSгеру _шін к™птеген ойындар жатады.
Кім к™п с™здерді біледі, сол жеSіске жетеді.
ОCан кроссвордтар, «аукциондар», лингвистикалыK тапсырмалары бар ойындар, топтардыS орындалуы. Кроссвордтар т_рлі таKырыптарда болуы м_мкін: жануарлар, жемістер, к™к™ністер, жиkаздар, ойыншыKтар ж‰не т.б. Топтар ‰р т_рлі болады. СабаKтарда балалар «Simon says» ойынын ойнай алады. МаKсаты – танымдыK KызыCушылыKтарын дамыту. Балалар мaCалімніS айтKан іс-‰рекеттерін орындау. Мысалы: Hands up! Sit down! Jump! Run! ж‰не т.б. Ойынды ™ткізу барысында ‰р т_рлі лексикалыK материалдар Kолданылады.
Ритмо-музыкалыK ойындар - с™йлеудіS фонетикалыK ж‰не ритмомелодиялыK хоровод сияKты д‰ст_рлі ойындар, ‰ндер ж‰не билер. Мысалы: “Nuts and May”, “What’s your name?”, “I like my friends”, :Head, shoulders, knees and toes” ж‰не т.б.
К™ркем ж‰не шыCармашылыK ойындар – балаCа ойын арKылы к™ркем-шыCармашылыK жол арKылы ‰рекеттіS бір т_рі. Оларды былай б™луге болады:
1.Драматизациялар (яCни, кішкентай спектакльдерді аCылшын тілінде Kою) «Ертегі мейрамы» - Мысалы: Орманда Jызыл телпек к™белектермен ж‰не KасKырмен кездеседі ж‰не диалог Kaрылады: (Hello! I’m Red Riding Hood. I’m going to my granny. She lives in the rest in the house) ж‰не т.б.
2.Бейнелеу ойындарCа графикалыK диктант, суреттерді бояу ж‰не т.б. жатады. Суреттерді бояу – тыныштандыратын, кей кезде маCыналы, біраK ™те к™п таралCан сабаK. Мысалы, дайын суретті к™рсетуге болады. Бала контурмен айналысKанша, мaCалім с™здерді к™п рет Kайталайды, суреттіS б™лшектерін айтады. Осылай біз баланыS ™зініS істеген жaмысын жаSа тілде айтылуыныS негізін Kалаймыз.
ГрафикалыK диктант – мысалы, балаларCа сабаKта не? Jандай т_сті? Болу керектігі айтылады, балалар бояйды, сосын мaCалімніS айтKан суретімен ™зініS салCан суретін салыстырады.
3. С™здік-шыCармашылыK (кішкентай ертегілерді Kaру, рифманы келтіру), мысалы:
- алды-артына ж‰не _стінен –астына
ТаSертеS пастамен тазалаймын ... (teeth - тістер) ж‰не т.б.
Ойынды сабаKKа енгізуге ойлап таSдаCанда, келесі ережелерді саKтау керек:
ОйынCа кірісер алдында келесі сaраKтарCа жауап беріSіз: ойынныS маKсаты Kандай, бала неге _йренуі тиіс? Jандай с™йлеу ‰рекетін ол орындау керек? Сондай пікірді бала Kaра алады ма, Kосымша KиыншылыKтар жоK па?
Осы сaраKтарCа жауап берерде ™зіSізді бала деп елестетіп, осындай модель бойынша Kандай пікір туатынын ойлап тауып к™ріSіз
Бала осы жаCдайды тез Kабылдау _шін, оCан осы жаCдайды Kалай суреттеуін табыSыз.
Баламен ™зіSіз с_йсіне ойнаSыз!
ТаCы да шет тілін меSгерудіS еS кеS таралCан т‰сілі аKпараттыK ж‰не коммуникативті ‰дістерді Kолдану болып табылады. Олар: мультимедиялыK Kaралдар, компьютер, аудио ж‰не т.б.
АCылшын тілін игерудегі аудиоертегілер
БаланыS с™з Kоры к™бейгенде, білім ‰рекетін аCылшын тілінде аудиоертегілер арKылы т_рлендіруге болады.
Аудиоертегілерді былай б™луге болады:
Алдымен кішкентай аCылшын ‰Sгімелері жарайды. Мысалы, балалармен осындай ертегілерді тыSдауCа болады «Three little kittens», «Three little Pigs», «Too Many Daves».
К™рнекі материалмен KaрылCан аудиоертегілер. Аудиоертегілер KосылCаннан бастап балалар мaCаліммен бірге суреттерге Kарап Kайталайды. АCылшын аудиоертегілерді KызыKтыраK Kылу _шін ертегітерапия т‰сілін KолдануCа болады, яCни ертегіні бейнелеп салу. ТыSдау кезіндегі сурет салу аKпараттыS орындалуы мен Kабылдап алуына к™мектесетін процесс. Сурет салу барысында баланыS естігенімен ассоциативті байланыстары пайда болады.
АCылшын тілін игерудегі видеобейнелер
ВидеобейненіS маKсаты – аCылшын тілін мектепке дейінгі ж‰не одан кіші жастаCы балаларды коммуникативті оKыту т‰сілін Kолдана отырып оKыту болып табылады. АKпараттыK материал балаCа білімді ж‰не KызыKты болып келеді.
Балалар аCылшын тілін KоршаCан ортаны тану ж‰не ойнау арKылы оKиды.
Балалар мультфильмдерді жаKсы к™реді ж‰не оларды к™п рет ™арайды. СондыKтан аCылшын тіліндегі мультфильмдер балаларды шет тілін _йретудегі к™птеген міндеттерді шешеді.