Проводы в армию (фольклорный материал)

€рмег‰ оIатыу йолаkы
( 1812 йылCы Б™й™к Ватан kуCышына арналCан фольклор сыCыш )

АQ батша. Ай, ата – бабам й™р™г‰н ер – kыуым! Шулай уQ дошманCа QалырkыCыIмы ик‰н? Pабат kеIIе к_ре_ насип булма[мы ик‰н ни?
(jанаттары л‰м – мим k_I ‰йтм‰й, баштарын ба[ып, уйCа талып тик ултыралар. Шул саQ ситт‰р‰к бер балыQсы Qарт АQ батшаныS k_II‰рен ишетк‰н д‰ батша янына килг‰н)
БалыQсы. Ай, оло батша! НиS‰ был тиклем QайCыраkыS?
АQ батша. Нишл‰п QайCырмайkыS ти инде.
БалыQсы. jиS‰ алтын т‰хетеSде, олатайIарыSдыS зыяратын ташлап, М‰ск‰_Iе Qалдырып сыCыу ауыр булkа, илде дощманCа биреп тороу ил халQы ™с™н бигер‰к т‰ ауыр. Бер I‰ QайCырма, kинеS халыQтарыS М‰ск‰_ тир‰kенд‰ ген‰ й‰ш‰м‰йI‰р бит! БашQорт тиг‰н халQыS бар бит! Сит ярлыQама[, _IеSдеке _лтерм‰[ тиг‰нд‰й, улар беIIеS мен‰н бер ерIе е[к‰г‰н, бер kыуIы эск‰н халыQ бит. ШуларIан да ярIам kора!
АQ батша. ( был k_II‰рIе ишетк‰с, батша kикереп торCан да, бер н‰м‰kен юCалтып kи[к‰нг‰н кеше kымаQ, тир‰ - яCына QараCан)
Ай, Qартым, р‰хм‰т, Qартым, мин х‰Iер янаралдарымды илг‰ таратырмын. БашQорттарIы ла ярIамCа саQыртып Qарармын.
( Батша kанаттарына былай тиг‰н)
АQ батша. МинеS Qул а[тымда башQорт тиг‰н халыQ бар бит ‰ле. ШуларIан C‰ск‰р kорап QараkаQ, Qалай булыр ик‰н?
jанаттар. Д™р™[ ‰йт‰kеS, батша х‰Iр‰т, был эште булдырkа, шулар Cына булдыра инде.
(БашQорттарCа хат яIырCа булCандар)
Бер kанат. (Т_м‰рг‰ ултырып, QаCыICа АQ батша ‰йтк‰н k_II‰рIе яIа башлай).
АQ батша. БашQорттарым, мин kеIг‰ ярIам k_Iе мен‰н ™нд‰ш‰м!
(БашQорт илен‰ илсе еб‰рг‰нд‰р. Тир‰ - яQQа сорнай QысQыртып, k™р‰н kалалар: “jуCышырCа тел‰г‰н кешел‰р, Qоралдарын алып, аттарына менеп сыQkын, АQ батшаCа ярIамCа килkен! ”. Был х‰б‰рIе ишете_ мен‰н, аQkаQалдар йыйылышып, к‰S‰ш – т™S‰ш итк‰нд‰р. Улар с‰хн‰г‰ килеп сыCа).
Беренсе аQkаQал. БарайыQ, шул дошмандарIы айQайыQ.
Икенсе аQkаQал. БатырлыCыбыIIы к_рk‰т‰йек уларCа.
Беренсе аQkаQал.
Икенсе аQkаQал.
(К_I асып йомCансы C‰ск‰р йыйылCан. Б™т‰ Урал халQы яуCа ‰Iерл‰нг‰н ти. Б™т‰ бис‰ - с‰с‰, ‰бей - k‰бей, QыI – QырQын, бала – саCа бере Qалмай батырIарIы яуCа оIатырCа йыйылCан. БашлыQ итеп Pаkым т_р‰не kайлаCандар.)
Pаkым т_р‰ бейе_е башQарыла.
€бейI‰р. ЮлыCыI Qы[Qа булkын! Бына kеIг‰ тег‰р еп.
Бис‰ - с‰с‰л‰р. К_кр‰кт‰регеIг‰ дошман уCы тейм‰kен. (ЯуCа барыусыларIыS к_кр‰кт‰рен‰ т‰Sк‰ тег‰л‰р.
PыI – QырQындар. Егетт‰р сер kаQлаусы булыCыI.(ЯнсыQтар бир‰л‰р)
€бейI‰р. €рмел‰рг‰ кит‰, ай, башыCыI,
БуI балалар, инде хушыCыI!
ЙылдарыCыI айIай тиI _к _теп,
И[‰н й™р™п, еSеп QайтыCыI.
Бис‰ - с‰с‰л‰р. АтQайIарCа менеп, kаIаQ алып,
ЯуCа китер ирI‰р булдыCыI.
jай, илк‰йемдеS батыр ирк‰йе,
Т‰Sк‰л‰рI‰й т™[л™ шылтырашып,
Шат й™р™ш™п, еSеп QайтыCыI.
PыI – QырQындар. (j™йг‰н егетт‰рен‰ QулъяулыQ, янсыQтар, с‰ск‰л‰р б_л‰к ит‰л‰р)
АтQайIарCа менеп, беIIе ташлап,
Урал ашып яуCа киттегеI,
jай, й‰нк‰йем, е[к‰г‰нд‰ аSQыр илегеI,
Ил намы[ын берг‰ шу_ б_л‰кт‰
Й™р‰гегеII‰ берг‰ kаQлаCыI,
jай, илк‰йем, батыр булып яуIан QайтыCыI.
Ата - ‰с‰л‰р. jау булыCыI, имен й™р™г™I,kеIIе к™т‰беI.
Ата - ‰с‰л‰р. Улым, илеS‰ л‰, н‰[ел – ырыуыSа QыIыллыQ килтерм‰
Сал б™рк™тт‰й талCын бул сапQанда
ДошманыSды Qыйрат яй белеп.
jай, балакайым, б‰хет г™л™ _[kен юлыSда.
С‰с‰нд‰р. БатырIарCа k_Iем бар. К_п яуIарIы к_рIек беI. jеIг‰ ‰йт‰ торCан k_Iем бар.
С‰йфетдин яусы. jай, илк‰йем, моSло ерк‰йем,
ДошмандарIы сыр – сыу, ай, килтереп,
БеI QайтырбыI илг‰ л‰ шатланып.
Мортаза яусы. jай, илк‰йем, моSло ерк‰йем.
УралQайым, беIIе, ай, _[терIе
БуйIарыSда атта уйнатып,
jай, илк‰йем, тыуCан ерк‰йем
Насир яусы.Б_ре, айыуIарIай дошманды ла
БеI QайтырбыI еSеп, Qыйратып.
jай, илк‰йем, тыуCан ерк‰йем.
Быуын – быуын _тк‰н батырIарIыS
j_Iен тыSлап, йырын йырларбыI.
jай, илк‰йем, батырIарIыS k_Iк‰йен.
€б_б‰кер яусы . Илк‰йебеI ™с™н булырбыI ш‰kит,
ДошмандарCа илде бирм‰беI.
jай, илк‰йем, батырIарIыS ‰йтк‰н k_Iк‰йен.
Ир – егетт‰р. БеI кит‰ л‰ тип иламаCыI,
ИлаkаCыI, юлыбыI уSмай Iа.
Ата – бабаларIыS Qанын kулап
^[к‰н сауQаларIан уQ юнып,
ДошмандарIы сер – се_, ай, килтереп,
БеI QайтырбыI илг‰ л‰ шатланып,
jай, илк‰йем, моSло ерк‰йем.
Pахым т_р‰. Беренсе взвод, икенсе взвод теIелерг‰!. (jалдаттар, kанаттар стройCа теIел‰) По коням!
Ир – егетт‰р “jау булыCыI, беI кит‰беI” йырын йырлай- йырлай с‰хн‰неS бер яCынан сыCып кит‰л‰р, ‰ халыQ икенсе яCынан Qул болCап, “kаубулыCыI!, “И[‰н - kау й™р™п QайтыCыI!” тиг‰н k_II‰р мен‰н таралыша.