Тема:Фарны уалдзаг.Нымацон,йа хуызта.(числительное,и его виды в осетинском языке)


Цавᴂр афᴂдзы афон ᴂвдыст цᴂуы нывы?Мᴂйты нᴂмттᴂ зᴂрдыл ᴂрлᴂууын кᴂнут.УалдзᴂгТᴂргᴂйтты мᴂйХуымгᴂнᴂны мᴂйЗᴂрдᴂвᴂрᴂны мᴂй

Тᴂргᴂйтты мᴂйы 1-ᴂм бон, дыццᴂг. Темᴂ:Фарны уалдзᴂг. Байхъус ᴂмᴂ зᴂгъ, цал хъуыдыйады фехъуыстай.Цᴂгатᴂй уазал дымгᴂ рацыдис цᴂугᴂдᴂттᴂ ихᴂй суᴂгъд сты хуссар фахсыл кᴂрдᴂг фᴂцъᴂх и хур фᴂсхохᴂй скастис мᴂргъ­тᴂ сᴂ цᴂрᴂнбынᴂттᴂм ᴂрбаздᴂхтысты ᴂрдз дидинᴂй фᴂлыст дарᴂс скодта. Бакᴂс дзырдты къордтᴂ ᴂмᴂ сᴂ сараз хъуыдыйᴂдтᴂ. Та, уалдзᴂг, ᴂрцыдис, нᴂм! Райхъал ис, фынᴂй, ᴂрдз. Фестадис, дидинᴂг, бᴂстᴂ? Цъᴂх, ᴂрдз, дарᴂс, йᴂ, скодта. Ног лексикᴂ:хъырнын -подпеватьгутон -плугдзывыр-соха ᴂфхᴂрд -обиженныйсфᴂлдисᴂг -создательуддзᴂф -дыханиеуаллон-дождевой червь хъырнын -подпеватьгутон -плугдзывыр-соха ᴂфхᴂрд -обиженныйсфᴂлдисᴂг -создательуддзᴂф -дыханиеуаллон-дождевой червь

Бакᴂс текст Уалдзᴂг Ирыстоны Уалдзᴂг ᴂрцыд. Бон фᴂдаргъ ис. Хуссар фᴂцъᴂх ис. Цᴂгат фᴂхъулон ис. Бᴂстᴂ цъᴂх адардта, йᴂ мидбылты худы, уарзон, хъᴂлдзᴂг цᴂстынгас дᴂтты. Бᴂлᴂстᴂ сыфтᴂр рафтыдтой ᴂмᴂ хуры скастмᴂ ᴂнхъᴂлмᴂ кᴂсынц. Зымᴂгᴂй ᴂфхᴂрд фосы дзугтᴂ уалдзᴂджы цъᴂхᴂй сᴂ мондгтᴂ уадзынц. Уалдзыгон мᴂргътᴂ алы ᴂвзᴂгтᴂй зарынц, ахстᴂттᴂ кᴂнынц. Адᴂм уалдзᴂджы куыст райдыдтой: чи гутон аразы, чи дзывыр кᴂны, чи мыггаг тауы, чи йᴂ фос хизᴂнмᴂ тᴂры. Зᴂхх йᴂ тарф фынᴂйᴂ райхъал ис ᴂмᴂ цᴂрджыты базмᴂлын кодта. Бындзытᴂ, къогъотᴂ ратᴂх-батᴂх кᴂнынц. Уалдзᴂджы уддзᴂфᴂй чи нᴂ баз­мᴂлдзᴂнис, ахᴂм уд кᴂм ис? Зᴂронд лᴂгтᴂ ныхасы бадынц ᴂмᴂ рагон таурᴂгътᴂ хᴂссынц. Чысыл лᴂппутᴂ сᴂ разы лᴂууынц ᴂмᴂ сᴂм хъусынц. «Оф-оф! – загътой, – уалдзᴂг – дзᴂнᴂт, де сфᴂлдисᴂгᴂн макуы уᴂд мᴂлᴂт!» Гᴂдиаты Секъа Зᴂронд лᴂгтᴂ ныхасы бадынц ᴂмᴂ рагон таурᴂгътᴂ хᴂссынц. Адᴂм уалдзᴂджы куыст райдыдтой: чи гутон аразы, чи дзывыр кᴂны, чи мыггаг тауы, чи йᴂ фос хизᴂнмᴂ тᴂры. Бᴂлᴂстᴂ сыфтᴂр рафтыдтой ᴂмᴂ хуры скастмᴂ ᴂнхъᴂлмᴂ кᴂсынц. Уалдзыгон мᴂргътᴂ алы ᴂвзᴂгтᴂй зарынц, ахстᴂттᴂ кᴂнынц. Зымᴂгᴂй ᴂфхᴂрд фосы дзугтᴂ уалдзᴂджы цъᴂхᴂй сᴂ мондгтᴂ уадзынц.Ссар тексты (6ᴂм фᴂлт.) хъуыдыйᴂдтᴂ, кᴂцыты ᴂвдыст цᴂуынц ацы нывтᴂ. Бакᴂс сᴂ.


Бакæс текст. Ставддæрæй фыст дзырдтæм фæрстытæ ратт. Гæздæнты Мæдинæ, Хъараты Азæ, Гæлæуты Аслан, Сланты Тамби æмæ Цоппойты Зинæ цæрынц иу сыхы. Ахуыр кæнынц цыппæрæм къласы. Фондзæй дæр сты ахуыры раззагдæртæ. Се ’гъдау дæр у тынг хорз. Ныртæккæ у уалдзыгон куыстыты афон. Сывæллæттæ цæуынц, скъолайы цы гыццыл цæхæрадон ис, уырдæм. Хъуамæ йæ дыууæ сахатмæ ссыгъдæг кæной. Зондджын Уыг нын амоны. По значению числительные делятся на количественные (бæрцон), порядковые (рæнхъон), дробные (му­рон) и собирательные (дихон). Количественные (бæрцон) числительные указывают на количество предметов. Например: цыппар, æртæ, æртын иу. Порядковые (рæнхъон) числительные обозначают номер предмета при счете. Например: цыппæрæм, æртыккæгæм, æртын фыццæгæм. Бᴂрцон нымᴂцонтᴂй сараз рᴂнхъон нымᴂцонтᴂ. Бакᴂс сᴂ де ’мбалᴂн. Хуызᴂг: иу – фыццᴂгᴂм. Дыууᴂ, ᴂртᴂ, цыппар, фондз, ᴂхсᴂз, авд, аст, фараст, дᴂс, дыууын, ᴂртын, цыппор, фᴂндзай, ᴂхсай, ᴂвдай, ᴂстай, нᴂуᴂдз, сᴂдᴂ. Бакᴂс дзырдбᴂстытᴂ нымᴂцонтимᴂ ᴂмᴂ сᴂ дыууᴂ къордыл фᴂдих кᴂн (бᴂрцонтыл ᴂмᴂ рᴂнхъонтыл). Аст сывᴂллоны, дᴂсᴂм чызг, цыппᴂрᴂм кълас, дыууᴂ хойы,ᴂртᴂ ᴂмбалы, фондз хᴂдзары, фыццаг партᴂ, цыппор тетрады, иууᴂндᴂс кърандасы, фᴂндзайᴂм куыст, ᴂртыккаг сыф. Байхъус, бакᴂс ᴂмᴂ зᴂгъ, куыд ᴂмбарыс ᴂмбисᴂндтᴂ. Ссар дзы нымᴂцонтᴂ. Иу къухᴂй ᴂмдзᴂгъдгᴂнᴂн нᴂй. Ссᴂдз хатты ахъуыды кᴂн ᴂмᴂ йᴂ иу хатт бакᴂн. Ды дыууᴂ цᴂстᴂй кᴂсыс, дᴂумᴂ та мин цᴂсты кᴂсы. Дыууᴂ харбызы иу къухы нᴂ цᴂуынц. Ног лексикᴂ:мᴂнгард-плутоватый,лукавый;ᴂндзарын-поджигать;къᴂлᴂт-дуга,скобка;арвᴂрдын-радуга;ᴂгъгъᴂд-достаточно; мᴂнгард-плутоватый,лукавый;ᴂндзарын-поджигать;къᴂлᴂт-дуга,скобка;арвᴂрдын-радуга;ᴂгъгъᴂд-достаточно;

Бакᴂс хъуыдыйᴂдтᴂ, къᴂлᴂтты ᴂвᴂрд дзырдтᴂ ирон ᴂвзагмᴂ тᴂлмацгᴂнгᴂйᴂ. (Плутоватого) адᴂймаджы ничи уарзы. Нᴂ сыхаг бырᴂттыл (поджигает) арт. Дада кᴂрты хъᴂдᴂй арᴂзта (дугу). Уарыны фᴂстᴂ арвыл фᴂзындис (радуга). Компьютерыл кусынᴂн сабийᴂн иу сахат у (достаточно). Байхъус, бакᴂс ᴂмдзᴂвгᴂ ᴂмᴂ йᴂ сахуыр кᴂн.Уалдзыгон къᴂвда Арв ныннᴂрыд, ᴂмᴂ ᴂрдз Райдыдта ᴂхсын йᴂ кᴂрц. Мᴂргътᴂ бамбᴂхстысты арф, – Акалы цᴂхᴂртᴂ арв. Фᴂлᴂ хуры тын – «мᴂнгард» Мигътыл бандзᴂрста сырх арт, Мигътыл – авдхуызон «къᴂлᴂт» Загъта уарынᴂн: «ᴂгъгъᴂд!» Къозаты Мурат Арв ныннᴂрыд ᴂмᴂ ᴂрдз Райдыдта ᴂхсын йᴂ кᴂрц.Фᴂлᴂ хуры тын – «мᴂнгард». Мигътыл бандзᴂрста сырх арт. Мигътыл – авдхуызон «къᴂлᴂт». уарын райдыдта ракастис хур арвᴂрдынСсар алы хъуыдыйадᴂн дᴂр йᴂ нысанмᴂ гᴂсгᴂ раст дзырдбаст.