8 сынып-физикадан саба? жоспары: Т?ра?ты магниттер. Т?ра?ты магнитті? магнит ?рісі

8а сынып №52 сабаK ____________________

СабаKтыS таKырыбы: ТaраKты магниттер. ТaраKты магниттіS магнит ™рісі. Аспан денелерініS магнит ™рісі.

СабаKтыS маKсаты:
Білімділік маKсаты: тaраKты магниттер aCымын беру, темір мен болаттыS магниттелуін молекулалыK токтардыS болуымен т_сіндіру, оKушыларды денелердіS магниттік Kасиеттерімен ж‰не ЖердіS магнит ™рісімен таныстыру, аспан денелерініS магнит ™рістері ж™нінде м‰ліметтер беру.
ДамытушылыK маKсаты: ТаKырыпты таSдауCа, салыстыра отырып дамытуCа жаттыCу.
Т‰рбиелік маKсаты: Білгенін, _йренгенін, к™ргенін сауатты ж‰не Cылыми негізде баяндай білуге жаттыCу.

СабаKтыS т_рі: кіріктірілген сабаK.

СабаKтыS ‰діс-т‰сілдері: лекция, сaраK-жауап, салыстыру

СабаKтыS к™рнекіліктері: плакаттар, суреттер,

СабаKтыS барысы:
І. ДК. `йымдастыру кезеSі:
1. С‰лемдесу;
2. ОKушыларды т_гендеу;
3. Сынып болмесініS тазалыCын тексеру;
4. ОKушылардыS сабаKKа дайындыCын тексеру (жaмыс орны, отырыстары, сыртKы т_рлері);
5. ОKушылардыS назарын сабаKKа аудару.
ІІ. ДК. ^й тапсырмасын тексеру, Kайталау.
А) теориялыK білімдерін тексеру.
€) практикалыK тапсырмаларын тексеру.
Б) есептерін тексеру.
ІІІ.ДК Білімді жан-жаKты тексеру./ ІV. ДК. ЖаSа материалды KабылдауCа ‰зірлік, маKсат Kою.
Электромагнетиктер дегеніміз не?
ЭлектромагнетиктердіS магнит ™рісін Kалай к_шейтуге болады?
Электромагниттер Kайда Kолданылады?
V. ДК.ЖаSа материалды меSгерту:
Т±раKты магниттер. Магнит тарихы екі жарым мыS жылдан бері жалCасуда. Кµне Kытай Cалымдары б.д. дейінгі VІ C. µзіне темір заттарды тартатын минералды тапKан. Jытайда оны “чу-ши” демек, “сйгіш тас” деп атаCан.
“Магнит” атауын кµне грек драматургі Еврипид (б.д. дейінгі V C.) тауып, µзініS бір шыCармасында оныS Kасиеттерін сипаттаCан. М±ндай атау б±л минерал Магнессия KаласыныS маSында табылCанымен байланысты. Магнит «Магнессия тасы» дегенді білдіреді.
Jазіргі кезде табиCи магнит FeO (31%) жєне Fe2O3(61%) т±ратын магниттік темір (магнетиттен) кесектері екендігі белгілі. Б±л тыCыздыCы шамамен 5000 кг/м3 (50-сурет) болатын морт Kара минерал.
Ерте заманда магнит Kасиеттерін оныS “тірі жаны” бар деп тсінді. Ерте заман адамдары ит етке Kалай ±мтылса магнит те темірге солай “±мтылады” деп ойлайды.
Jазір біз мєселе магнит тудыратын ерекше µрісте екенін білеміз. Кез-келген магнит айналасында магнит µрісі болады. Осы µрісте темірді магнитке тартады.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] материяныS ерекше трі, ол заттардан ерекше жєне магниттелген денелер айналасында болады.
МагнетиттіS магниттік Kасиеттері аса кшті емес, Kазіргі кезде магнит µрісі µте кшті жасанды магниттер алынды. Магниттер жасау шін K±рамында темір, никель, кобальт жєне басKа металдар бар K±йма Kолданылады. Оларды сыртKы магнит µрісінде магниттеп, жеке т±раKты магниттер ретінде KолдануCа болады.
Жасанды магниттер єр трлі формада жасалды (51-сурет). МагниттіS магнит єсері кшті, демек магнит µрісі кшті бµліктерін [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] деп атайды. Єр магниттіS екі полюсі болады. БіраK материалды полюстерініS саны 2-Cана емес, 4, 6 жєне одан кµбі болатындай магниттеуге болады. Егер магнитті темір ±нтаCына жаKындатса, олар оныS полюстеріне тартылды (52-сурет).
БаCдаршы трінде жасалCан магнит компаста Kолданылады. Б±л керемет K±рал шамамен екі мыS жыл б±рын ойлап табылCан. АлCашKы (ерте Kытай) компас 53, а-суретте кµрсетілген. Ол оSтстікті кµрсеткіш деп аталCан. Ескі компаста баCдаршы Kызметін, вертикаль ™стен айналатын, табиCи магниттен жасалCан “KасыK” атKарды.
Jазіргі заманCы (Kарапайым) компас 53, б-суретте кµрсетілген.
Магниттік баCдаршаныS (компас баCдаршысы) басKа да магниттер сияKты екі полюсі бар. Оларды бірі географиялыK солтстікті кµрсетеді, ол солтстік полюсі (N), екінші ±шы оSтстік полюс (S) деп аталады. Осы символдар (атауларымен бірге) кез-келген магниттердіS полюстерін белгілеу шін Kолданылады.
Екі магниттік баCдаршаны бір-біріне жаKындатып (54-сурет), єртекті магнит полюстері бір-біріне тартылатынын біртектес полюстері тебілетінін аныKтауCа болады. Осы заSдылыK кез-келген магниттер шін д±рыс.
Жер шары да магнит. ОныS µзініS магниттік полюстері жєне µрісі бар. Осы µріс компас баCдаршасын немі бір баCытKа б±рылуCа мєжбр етеді.
БаCдаршаныS Kай баCытты кµрсететіні тсінікті, себебі єраттас полюстер бір-біріне тартылады. Демек, баCдаршаныS Солтстік полюсі ЖердіS ОSтстік магниттік полюсін кµрсетеді. Б±л полюс жер шарыныS солтстігінде, солтстік географиялыK полюстен біршама шетірек орналасKан (Уэльский Ханзаданы аралында).
МагниттердіS Kолдану аясы µте кеS. Олар тек Kана компастарда емес, элктро-, радио-техникада, роботтыK техникада жєне т.б. Kолданылады. Сіздер магниттерді электр KозCалтKыштардан, дыбыс зорайтKыштардан, телефондарда, амперметрлерде, вольтметрлерде жєне басKа K±ралдар ішінен таба аласыздар. Медицинада магниттік зондтар пациенттер байKамай ж±тып KойCан ине, тйреуіш сияKты темір заттарды шыCару шін Kолданылады.
VІ. ДК. ОKытылып отырCан оKу материалын KабылдаудаCы оKушы т_сінігін тексеру.
ЖердіS ‰р бетінде магнит тSлшесініS белгілі бір баCытта орналасуын немен т_сіндіруге болады?
КомпастыS жaмысы Kандай KaбылысKа негізделген?
ЖердіS магнит ™рістері Kайда орналасKан?
VІІ. ДК. ОKытылып отырCан оKу материалын бекіту немесе даCдыландыру жaмыстарын ж_ргізу.
Есеп шыCарту.
VIІI.ДК. БаCалау. ^й тапсырмасын беру: §7.1; 2.7 есептер, дайындыK сaраKтары.
Заголовок 115