Ашы? саба?. Символды? жолдармен ж?мыс істеуге арнал?ан функциялар мен процедуралар
Ю.А.Гагарин атындаCы Мемлекеттік бюджеттік
жалпы білім беретін № 8 орта мектеп
АшыK сабаK
Паскаль тілінде м‰тіндік аKпараттарды ™Sдеу
Алмаханова Айгуль Адилбековна
информатика п‰нініS мaCалімі
БайKоSыр Kаласы
2012 жыл
СабаKтыS таKырыбы: Паскаль тілінде м‰тіндік аKпараттарды ™Sдеу
СабаKтыS маKсаты: оKушылардыS Паскаль тіліндегі символдыK берілгендермен жaмыс жасау амалдарымен таныстыру. М‰тіндік ж‰не символдыK берілгендермен программа Kaрып _йрету.
Білімділік: оKушыларды Паскаль тілінде м‰тіндік аKпараттарды ™Sдеу т‰сілдерімен таныстырып, _йрету. Есептер шыCаруCа даCдыландыру.
ДамытушылыK: оKушылардыS ойлау Kабілеттерін, есте саKтауларын жетілдіріп, дамыту, информатика п‰ніне деген KызыCушылыCын арттыру
Т‰рбиелілік: оKушылардыS эстетикалыK талCамдарын Kалыптастыру, оKушыларды алCырлыKKа, aKыптылыKKа, тиянаKтылыKKа баулу, оKушылардыS бойында азаматтыK KaндылыKтарды KалыптастыруCа, Kауіпсіздік ережесін саKтауCа, шыCармашылыKпен жaмыс жасауCа _йрету.
СабаKтыS т_рі: д‰ст_рлі
СабаKтыS типі: жаSа сабаKты меSгерту.
СабаKтыS ‰дісі: т_сіндірмелі – иллюстративті, сaраK –жауап, ішінара іздену, практикалыK ‰діс.
К™рнекілігі: компьютер, оKулыK, тест тапсырмалары, _лестірме KаCаздар, мультимедиалыK проектор.
СабаKтыS барысы:
`йымдастыру
^й тапсырмасын сaрау
^й тапсырмасын бекіту
ЖаSа сабаK
Бекіту
СабаKты Kорытындылау
^йге тапсырма
ОKушыларды баCалау.
СабаKтыS барысы.
ОKушыларды aйымдастыру
^й тапсырмасын сaрау
1. Графиктік режим дегеніміз не?
2. ЭкранныS координаталыK жазыKтыCы Kалай орналасKан?
3. Графиктік редактормен Kалай жaмыс жасаймыз?
4. Jандай графикалыK процедуралар мен функцияларды білесіS?
5. ^йге берілген есеп «Жaлдызды аспан суретін шыCару»
^й тапсырмасын бекіту
Кестені процедуралардыS с‰йкес KызметтерініS ретімен толтыр.
№
Атауы
№
Jызметі
1
SetBkColor
1
Т_зу салу процедурасы
2
SetColor
2
Тікт™ртбaрышты салу процедурасы
3
PutPixel
3
Іші боялCан тікт™ртбaрыш сызу
4
Line
4
ШеSберді сызу процедурасы
5
Rectangle
5
БоялCан н_кте салу
6
Bar
6
Фигура жиегініS т_сін білдіреді
7
Circle
7
ЭкранныS фоныныS т_сін білдіреді
ІV. ЖаSа сабаK
М‰тін ‰р т_рлі символдардан тaратын жолдар тізбегінен тaрады. €детте, м‰тіндермен жaмыс істегенде, тек символдыK шамаларды пайдалану тиімсіз, ™йткені к™бінесе жеке символдарды емес, олардыS тізбегін – с™з тіркестерінен тaратын м‰тін жолдарын ™Sдеу Kажет болады. Символдар жолы немесе жолдыK тaраKты деп символдарыныS саны 256-дан аспайтын апострофтар ішіне алынCан символдар тізбегін айтады.
Тіркестік айнымалыныS типі программаныS типтерді сипаттау б™лімінде немесе тікелей айнымалыны сипаттау б™лімінде де орналаса береді. ОныS айнымалы б™лімінде сипатталуы:
Var <айнымалы аты, ...>; string [жолдыS aзындыCы];
Мысал: Var Tex1 : string[29];
Atj : string[40];
Atau : string[275];
A : string;
Егер жолдыS aзындыCы (символ саны) сипаттау кезінде к™рсетілмесе (А айнымалысы), онда оныS aзындыCы 256 символ деп Kабылданады.
Тіркестік ™рнектерде біріктіру ж‰не салыстыру амалдары пайдаланады. Біріктіру немесе конкатенация амалы, ол Kарапайым «+» белгісімен белгіленеді. Бaл амал бірнеше символдардан немесе с™з тіркесінен жаSа м‰тін жолын Kaру _шін пайдаланылады. Мысалы:
Ауыл’ + шаруашылыCы’ = Ауыл шаруашылыCы’
S1:=’Ас’; S2:=’тана’; S3:= S1+S2;
Н‰тижесі: S3:=’Астана’;
Салыстыру амалдары, олар: +, <>, >, >=, <, <= белгілерімен белгіленеді. С™з тіркестерін салыстыру олардыS символдарыныS кодтарын солдан оSCа Kарай біртіндеп бір-бірімен салыстыру арKылы ж_зеге асырылады. Егер тіркестіS алCашKы символдары бірдей болса, онда Kай жолдыS символы к™п болатын болса, сол _лкен деп есептеледі. Егер ™рнекте біріктіру мен салыстыру амалдары болса, еS алдымен біріктіру амалы, содан соS салыстыру амалы орындалады. С™з тіркесініS салыстыру амалыныS н‰тижесі логикалыK шама болады. Мысалдар:
™рнек н‰тиже
MS-DOS’ < MS-Dos’ true
SAM’ = SAM’ true
SAM’ > SAM’ true
BBB’ < BB’ false
М‰тін aзындыCын аныKтайтын операциясы – LENGTH (x).
Length (ABCD’) = 4. Length (a f 5 1’) = 7.
Copy (St, Poz,N) – St с™з тіркесініS Poz н™мірлік символынан бастап Kатар тaрCан N символ к™шіріліп алынады. St – тіркестік айнымалы, Poz, N – б_тін сандар. Егер с™з тіркесі aзындыCынан N артыK болса, н‰тиже бос символ болады.
Concat(s1, s2,,sn) – жаKша ішіндегі тіркестік айнымалылар м‰ндерін орналасKан орындары бойынша біріктіреді.
Upcase(ch) – латын алфавитініS кіші ‰ріптерін с‰йкесінше бас ‰ріптерге ауыстырады.
Delete(S,Poz,N) – S с™з тіркесі символдарыныS Poz н™мірінен бастап, N символды ™шіреді де н‰тижені Kайта S м‰ні ретінде жазады, мaнда Poz<255.
Insert(S1,S2,Poz) – S1 с™з тіркесін S2 тіркесініS Poz н™мірінен бастап кірістіріп орналастырады да, н‰тижені S2 м‰ні ретінде жазады.
Str(I,S) – I санын сиволдар тіркесіне ауыстырады да, н‰тижені S м‰ні ретінде жазады. I атауынан кейін шыCару пішімін ( I:2) к™рсетуге болады.
Val(S,I,god) – S с™з тіркесі ретінде берілген сандыK м‰нді б_тін немесе наKты санCа ауыстырады да, н‰тижені I айнымалысыныS м‰ні ретінде жазады. God – б_тін типтегі айнымалы, егер т_рлендіру кезінде Kате болмаса, сod = 0 – н‰тиже дaрыс, ал cod <> 0 болса, онда н‰тиже Kате, оныS м‰ні алCашKы Kате кеткен орын н™мірін к™рсететін санCа теS болады да, мaндайда I – діS м‰ні аныKталмаCан болып саналады.
POS (A’,S) – а символыныS S м‰тіндегі орнын аныKтайды. ОKылуы – позишэн. Мысалы, мектеп с™зіндегі т ‰рпініS орнын 4 деп аныKтап береді. Н‰тижесі сан болады.
№1
var a, b: string;
begin
a:=ПАР’;
b:=УС’;
writeln(a+b);
end.
Н‰тижесі Kандай?
№2
var a: string;
begin
а:=МАТЕМАТИКА’;
writeln(length(a));
end.
Н‰тижесі Kандай?
№3
var a: string;
begin
a:=КОСМОНАВТИКА’;
writeln(copy(a,4,4));
end.
Н‰тижесі Kандай?
№4
var a: string;
begin
a:=ИНТЕРНЕТ’;
delete(a,3,4);
writeln(a);
end
Н‰тижесі Kандай?
№5
var a: string;
begin
a:=КУР’;
insert(СОР’,a,4); writeln(a);
end.
Н‰тижесі Kандай?
№6
var a: string;
begin
a:=СПОРТ’;
writeln(pos(П',a));
end.
Н‰тижесі Kандай?
№1. a=’ИНФОРМАТИКА’ с™зініS aзындыCын, «форма», «тор», «акт» с™здерін Kиып алу прграммасын жазыSдар.
program esep1;
var a: string[11];
b,c,d:string; L: integer;
begin
a:=’ИНФОРМАТИКА’;
L:=length(a);
b:=copy(a,3,5); {форма}
c:=copy(a,8,1)+copy(a,4,2); {тор}
d:=copy(a,11,1)+copy(a,10,1)+copy(a,8,1); {акт}
writeln(L=’,L);
writeln(b);
writeln(c);
writeln(d); readln
end.
2-мысал. Берілген текстен тыныс белгілерді жоятын программа жаз.
program esep2;
var s:string; i:integer;
begin
s:= ; readln(s);
for i:=1 to length(s) do
if s[i] in [-, ’, ’, ’. ’ , ’( , )’, !’, ’:’] then delete(s,i,1);
writeln(s);
end.
V. Бекіту (практика)
№1 б™лім. Есептер шыCару
№1 есеп: «Информатика сабаCы» жолыныS aзындыCын табу программасын жаз.
№2 есеп: «Математика» с™зінен «тематика» с™зін Kиып алу программасын жаз.
№3 есеп: «Turbo», «Pascal», «тілі» с™здерінен біріктіру арKылы «Turbo Pascal тілі» с™зін алу программасын жаз.
№4 есеп: Стол’ с™зінде «о» ‰рпі нешінші орында тaрCанын табу программасын жаз.
№5 есеп: «Электроника» с™зінен ™шіру арKылы «трон» с™зін алу программасын жаз.
№6 есеп: «Интер» с™зіне «нет» с™зін кірістіру арKылы «Интернет» с™зін Kaрастыру
№7 есеп: 105 санын жолCа, «67» символын санCа айналдыру программасын жаз.
№8 есеп: «a» ‰рпін бас ‰ріп «A»-Cа ауыстыру программасын жаз.
№9 есеп: Берілген с™зде “а” ‰рпініS санын есептейтін программа жаз.
№10 есеп: К™шіру, ™шіру, кірістіру операцияларыныS к™мегімен берілген с™зде кездесетін «ку» с™зін «за» с™зіне ауыстыру программа жаз.
№11 есеп: «Информатика сабаCы» жолынан “а” ‰рпін жоятын программа жаз
№12 есеп: «Байконур» жолында “а” ‰рпініS санын есептейтін программа жаз
№2 б™лім. Тест
СабаKты Kорытындылау
М‰тін дегеніміз не?
2. ЖолдыK ™рнек дегеніміз не? Типтері? Сипатталуы?
3. М‰тінмен жaмыста жиі Kолданылатын амалдар?
^йге тапсырма
4.3 таKырып. Паскаль тілінде м‰тіндік аKпараттарды ™Sдеу.
№1, №2 есептер
ОKушыларды баCалау
13PAGE 15
13PAGE 14415
15