Windows 7-ні? негізгі нысаналары мен оны? бас?ару жолдары. Windows 7-ні? файлдар мен бумалары. Файлды? ??рылым амалдары.
ШЖҚ «Талдықорған медицина колледжі» МКК
ГКП на ПХВ «Талдыкорганский медицинский колледж»
САПА ФОРМАСЫ
ФОРМА КАЧЕСТВА
Теориялық сабақтың әдістемелік нұсқамасы
Методическая разработка теоретического занятия
F-05-03-01 Рев. 01 Ревизияның басталу мерзімі ___10.04.2015____
01.Рев. Дата ввода ревизии __10.04.2015______ Бет PAGE 1 – 7
Страница 1 из 7
Теориялық сабақтың әдістемелік нұсқамасы
Пән: Информатика
Тақырыбы: Windows 7-нің негізгі нысаналары мен оның басқару жолдары. Windows 7-нің файлдар мен бумалары. Файлдық құрылым амалдары.
Мамандық: . Мейірбике ісі
Курс: 1 курс
ЦӘК отырысында
қаралып талқыланды
Хаттама №____
«___»_______2015 ж
ЦӘК төрайымы ______
Әдістемелік нұсқа жұмыс бағдарламасына сәйкес құрастырылған: Калкеева Б.Н.
Теориялық сабақтың әдістемелік нұсқамасы
Тақырыбы Windows 7-нің негізгі нысаналары мен оның басқару жолдары. Windows 7-нің файлдар мен бумалары. Файлдық құрылым амалдары.
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: Windows – тің негізгі нысаналары мен оның басқару жолдары Windows – тың файлдары мен бумалары.
ә) дамытушылық: студенттердың ойлау қабілетімен қызығушылығын арттыру
б) тәрбиелік: икемділік қасиетімен шабытты болуға қалыптастыру, ойлау қабілеттерін кемелдендіру, ақпараттық мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: СТО технологиясы
Сабақтың уақыты: 90 минут
Сабақты өткізу орны: Компьютер кабинеті
Пәнішілік байланыс: дербес компьютер
Пәнаралық байланыс: физика, қоршаған орта
Сабақтың жабдықталуы: Компьютер, проектор
Пайдаланылған әдебиеттер:
Г.Ә .Жапарова «Информатика негіздері»
Интернет желісі
Оқушы білуі тиіс:
Жүйенің негізгі функциялары.
Windows жүйесінің негізгі түсініктері: терезе, жұмыс столы, шарт белгілер, жарлықтар, бумалар, тышқан тәрізді графикалық сілтеме.
Windows жүйесімен жұмысты аяқтау.
Басқарудың негізгі нысаналары мен амалдары. Т
ерезелер. Файлдар мен бумалар.
Файлдық құрылыммен жасалатын амалдар.
Сабақтың хронокартасы және құрылымдық-логикалық сызбасы
І Ұйымдастыру кезеңі – 5 мин
ІІ Үй тапсырмасын тексеру – 20 мин
ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру – 40 мин
ІҮ Жаңа тақырыпты бекіту – 15 мин
Ү Қорытындылау – 5 мин
ҮІ Үйге тапсырма –5 мин
Сабақ барысы
І Ұйымдастыру кезеңі
Амандасу. Студенттерді түгендеу. Сырт киімдерін киіуін қадағалау (Халат, калпк киіуін). Сабаққа дайындығы тексеру. Сабақтың тақырыбы мен мақсаты мен таныстыру.Компьютердің қауіпсіздік ережелерін сақталуын қадағалап, оқушыларды компьютерге отырғызу.
ІІ Үй тапсырмасын тексеру/ Ассосация кескінін толтыру/
Компьютер
ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру
Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздерінің басталу уақыты HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/1981" \o "1981" 1981 жылы MS(PC)-DOS операциялық жүйесі HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/IBM" \o "IBM" IBM дербес компьютерлермен бір мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырылған болатын. MS-DOS операциялық жүйесі тек бір адамның жұмыс істеуіне арналған болатын және бір мезетте тек бір мақсатты ғана шешетін, оның үстіне HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/MS-DOS" \o "MS-DOS" MS-DOS операциялық жүйесі компьютердің тек 640 кб жедел жадын ғана (RAM) пайдалана алатын еді.
Адам мен компьютер арасындағы байланысты ұйымдастырушы қызметін, яғни пайдаланатын негізгі HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%84%D1%8D%D0%B9%D1%81&action=edit&redlink=1" \o "Интерфэйс (мұндай бет жоқ)" интерфэйс рөлін MS-DOS жүйесінде командалық жол атқарды. Бұл жол арқылы MS-DOS жүйесі мен адам арасындағы сұхбат ыңғайсыз жүргізіледі, ЭЕМ-ді басқаруға арналған қажет жүзден астам командалар пернелерден енгізіліп барып орындалады. HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" \o "Командалар (мұндай бет жоқ)"Командаларды жазу тәртібі өте күрделі деуге болады, кейде бір команданы орындау үшін ондаған символдарды теруге тура келеді. Осы операциялық жүйемен негізінен тек маман программалаушылар ғана тікелей жұмыс істейді де, көптеген адамдар ондай дәрежеге көтеріле алмайды. Жүйелік программалық қоршаулар негізінен компьютердің файлдық жүйесімен жұмыс істеуді жеңілдетті, яғни қажет информацияны жылдам әрі жеңіл тауып, оның мазмұнын қарауға және жұмыс істеуге өз септігін тигізді.
Кез келген операциялық жүйе сияқты HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/Windows" \o "Windows"Windows ортасының негізгі HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AF%D0%B4%D1%80%D0%BE" \o "Ядро"ядросы, жедел жадты басқаратын ішкі жүйесі, файлдық жүйесі, енгізу-шығару құрылғыларымен жұмыс істейтін HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%B9%D0%B2%D0%B5%D1%80" \o "Драйвер"драйверлері, т.б. жүйелері бар.
Ол жұмыс кезінде мынадай мәселелердің орындалуын қамтамасыз етуі тиіс:
компьютердің барлық аппараттық құрал-жабдықтарын басқару;
файлдық жүйемен жұмыс істеуді қамтамасыз ету;
қолданбалы программаларды іске қосу.
Бұған қоса WINDOWS жүйесі:
бір уақытта бірнеше программалардың жұмыс істеуін;
әр түрлі программалар арасында мәліметтер алмасуын;
масштабталатын шрифтерді сүймелдеуді;
мультимедия мүмкіндіктерін пайдалануды;
біріңғай анықтамалық жүйе жұмысын қамтамасыз ете алады т HYPERLINK "https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B5" \o "Терезе" ерезе — экранның төртбұрышты қоршаулы аймағы. Онда әр түрлі программалар орындалады. Кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі және басқару әрекеттері жүргізіледі. Терезе шекаралары- бұл терезенің периметр бойынша өтетін тік және көлденең сызықтар. Қолданбалы программа терезесі-бұл терезеде негізгі қолданбалы программалар жұмысы атқарылады. Ол экранның бөлігін немесе оны толық алып тұра алады. Экран бетінде бір мезетте бірнеше терезе орналаса береді. Мұнда кез келген қолданбалы программаның өзіне тән жұмыс істеу терезесі болады, бірақ олардың негізгі элементтері бірдей болып жасалған. Егер терезені жбатын болсақ, дәл сол уақытқа дейін екпінді күйде болып жұмыс істеп тұрған программаың жұмысы да аяқталады.
Кез келген терезенің белгілі бір шектеулі мөлшері болады, сондықтан информация көп болса, ол терезеге симай қалады. Мұндай жағдайда терезенің оң жақ шетінде (төменгі шетінде) айналу сызықтары деп аталатын элемент пайда болады. Бұл элементтің пайда болуы осы мезетте терезе ішіне симай сыртта орналасқан информацияның бар екенін көрсетеді.
Экран бетіндегі программалар мен құжаттар орналасатын терезелер үш түрлі болады
толық экранды терезе, яғни терезе экранды толығымен алып тұрады;
қалыпты күйдегі терезе, яғни терезе экранның белгілі бір бөлігін алып тұрады;
белгіше (пиктограмма) түрінде, яғни терезе кішірейтіліп белгішеге айналып кеткен.
Енді Windows ортасының DOS технологиясында кездеспейтін кейбір технологиялық принциптерін атап өткен жөн болар.
Жұмыс істейтін әрбір адамға арналған стандартты интерфейс. MS – DOS операциялық жүйесінде жазылған программалардың өзіндік интерфейсі болған еді, олар: меню жүйесі (көлденең, сырғып түсетін, қалқып шығатын, иерархиялық), сұхбаттасу тәсілдері (мәліметтер енгізу, варианттарды таңдау) және т.б.
Мұндай тәсіл жаңа программаларға көшкен сайын әрбір адамға қайтадан оқып-үйрену қажеттілігін туғызатын. Бірақ көптеген ірі фирмалардың программалық өнімдернің бәрінде де тұрақты пайдаланылатын тұрақты пайдаланылатын тұрақтыарасында алшақтық жетіп артылатын. Ал Windows жүйесінде көптеген іс-әрекеттер программалардың әр түрлілігіне қарамастан біртектес командалар арқылы орындалып, бірдей терезелер көмегімен өңделетін болып, ортақ технология іске асқанын практика жүзінде көрсете білді. Бұл принцип бойынша графикалық технологиядағы көптеген операцияларды орындау үшін тышқан сілтемесі экран элементіне апарып, оның сол немесе оң батырмасын шерту жеткілікті.
Бұл тәсілмен төмендегі әрекеттерді орындауға боладыпрограмма немесе құжат терезесінің аумағын кішірейту, үлкейту және бұрынғы қалпына келтіру;
көлденең орналасқан меню командаларын таңдау;
экранға шығатын меню командаларын таңдау;
аспаптар тақтасы командаларын таңдау;
мәліметтері бар тізімнің бір жолын белгілеу;
командалық батырманы басу, таңдау;
ауыстырып қосқыштың мәнін өзгерту;
мәтіндік информацияны енгізу кезінде курсордың орналасу өзгерту;
мәтін енгізілетін өріс жолдарының бірін таңдап, оған мәлімет енгізу және көптеген басқа әрекеттер.
Программалар терезесінде құжатпен жұмыс істеу барысында бізге үнемі мәтін фрагменттерімен, үзінділермен (текстің белгілі бір бөлігімен, суретпен, кестелермен) әртүрлі операциялар орындауға тура келеді. Ол операциялар мынадай іс-әрекеттерден тұрады: - фрагментті көшіру, тасмалдау жою, олардың шрифтерін мөлшерін өзгерту, жиектеу, кейбір жерлеріне көлеңке түсіріп қараңғылау т.б. Мұндай операциялар екіге бөлініп орындалады. Ең алдымен біз фрагментті белгілеп алуымыз керек. Оның түріне немесе программа талабына сай фрагментті әр түрлі тәсілдермен белгілейді. Мысалы, мәтін бөлігін (символды, сөзді, жолды, абзацты, т.б.) тышқанның көмегімен немесе арнайы перне және бағыттаушы тілсызық символдар арқылы белгілеп алуға болады. Графиктік түрдегі фрагменттің белгілеуде, әдетте қайшымен қиюды қолднанады.
Егер белгілеу барысында қандайда бір қате жіберілсе, онда фрагментті тыс жерде (ал кейде фрагменттің өзінде де) тышқанды жай шерту жеткілікті – мұның нәтижесінде белгілеу әрекеті алынып тасталынады, яғни орындалмайды.
Жұмыс істеуді жаңадан үйреніп жүргендер ешбір обьектіні белгілеместен команда орындауға тырысады. Мұндай істің нәтижесі қандай болмақ?
кейде бұл команда орындаусыз қалады (мысалы буферге жоқ фрагментті алуға болмайды);
кейде команда ескерілмей еленбей де қалады (мысалы шрифті өзгертуде);
кейде команда үнсіз келісім бойынша орындалыпта кетеді.
Сондықтан осындай қателерден аулақ болу үшін фрагментті алдын ала белгілеп алуды ешқашанда естен шығармау керек?
Мысалы егер де суреттің бір бөлігі қайшымен қиылып белгіленген болса, ондатышқан курсорын сол сурет бөлігіне жеткізіп, сол немесе оң жақ батырмасын баспы тұрып, жңа орынға бекітеді. Егер оны ауыстыру барысында пернесін басып тұратын болсақ онда жаңа орынға сол сурет фрагментінің көшірмесі орналасады. Осындай жолмен үнемі көшіру мен орнын ауыстыру амалдарын қатар қолдануға тура келеді. Мыс көп элементтерұқсас болып келеді күрделі схеманың суретін салу үшін оның бір элементін сызып алып (айталық тіктөртбұрыш) сонан соң режимінде оның санын көбейте отырып, көшірмесін алуға болады. Ақырында осы әдіспен тасмалдау режимінде экрандағы элементтердің шеттерін тегістеп түзетуге болады.
Үлкейтілмеген терезелер мен шартбелгілердің орнын ауыстыру Көп жағдайларда тышқанның сол жақ батырмасымен бірге CtrI пернесін бассақ, онда программалық элементтерді бір топтан екінші топқа көшіруге болады; графикалық редактордың жұмыс аумағындағы суреттің белгіленген фрагменттің жаңа орынға ауыстыру немесе оның көшірмесін алу.
Әдетте, мұндай фрагмент ролін көбіне басқа графиктік файлдан мәтіндік құжатқа қойылуға тиіс бейне суреттер атқарады;
Word редакторында мәтіндік информацияның белгіленген фрагментті басқа жерге ауыстыру немесе оның көшірмесін алу;
Суреттер мен кестелердің орнын ауыстыру және көшірмелерін алу;
Мәтін беттеріндегі абзацтың жаңа жолын және оның оң жақ, сол жақ шекараларын көлденең сызғыштың жоғарғы және төменгі кішкене үшбұрыштың тасмалдау арқылы тағайындау;
Дайын шартбелгілер жиынынан әрбір адам өзі қолданатын құрал-саймандар тақтасын құрастыру.
Қазіргі жүйелерде әдісін программалаушылар да жиі пайдаланыладыолар әртүрлі обьектілер жиынынан өздерінің программаларын балалар кубиктерінен суретбейнелер жинаған тәрізді құрастырады. Экранда мәтіндік құжатты баспаға дайындау кезінде символдар бейнесін басылып шыққан қағаз бетіндегі символдармен бірдей болады. Бірақ мұнда көңіл аударарлық сәттер де жоқ емес. Windows жүйесі символдардың экранда бейнеленген олардың шеттерін нықтап анық етіп көрсетеді, ал қағазда таңбалар бейнесі дәл экрандағыдай болмай қалуы да мүмкін.Бұларды бірдей етіп көрсету үшін арнаулы операциялар қолданылады, олар туралы мәтін редакторларын оқу кезінде айтылады.
Файл дегеніміз не? Файл - аты бар бірқатар байттар тізбегі. Файл не бағдарлама не құжат болуы мүмкін. Windows - та бағдарламалардың басқа атауы – қолданба да қолданылады.Әр файлдың аты болады. Оның аты оң және сол бөліктен тұрады. Оң жақ бөлігі үш символдан тұрады және оның типін анықтайды. Сол жақ бөліктің ұзындығы 1 - 255 символға дейін болады.Файл типтерінің кейбір негізгі «құжат ретінде» белгіленулерінің тізімі төменде келтірілген:*. bmp Paint*. doc Word WordPad*. txt Блокнот қолданбасының құжаты*. wav Фононграф қолданбасының дыбыстық файлы.*. avi Бейне — клип*. xls Excel кестелік процессорының құжаты*. ppt PowerPoint қолданбасының тұсаукесеріБума — бұл аты аталған файлдар тобы. Windows 98 - дің бумалары каталог рөлін атқарады. Тұрмыстық деңгейде буманы кәдімгі ішіне қағаз беттерін — файлдарды салатын бумалармен салыстыруға болады. Windows 98 - дегі барлық файлдар, құжаттар мен бағдарламалар бумаларда сақталады. Бумалардың аты, файлдың аты сияқты оның мазмұнын көрсете алады.Буманың пиктограммасы болуы мүмкін. Бумаларда таңбашалар, файлдар және басқа бумалар да болуы мүмкін. Бума бос болуы да мүмкін. Бумада аты бірдей объектілер болмауы керек. Буманың ішіндегісін қарап шығу үшін, тінтуірдің батырмасын онда екі рет басу жеткілікті.Бумалар екі түрлі болады:- жүйелік бума - каталогтар;- жұмыс бумалар (Менің компьютерім, принтерлер және т. б.)Бумаларды құру оның құрылымы:Бума элементтері: тақырып, меню, терезені басқару батырмалары, айналдыру жолағы, құрал саймандар тақтасы, қалып күй жолы.Терезеде жаңа бума құру:Буманы Файл - Создать - Папка командасын құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің бумалары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа бума белгішесі болады. Буманың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады. Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде «Жаңа Файл» аты меншіктеледі.Жұмыс үстелінде жаңа бума құру:Жұмыс үстелінің жаңа буманы орналастырмақшы болған жерінде тінтуірдің оң жақ батырмасын басу - контексті меню пайда болады.Создать - Папка командасын орындау. Жұмыс үстелінде бума белгішесі пайда болады.Буманың атын енгізіп, енгізу пернесін басамыз.Таңбаша - нақты бір файлдарды көрсететін арнайы белгішелер. Олардың бума белгішесінен айырмашылығы – оның сол жақ төменгі бұрышында кішкене иілген бағдаршасы бар. Таңбашаны жойғанда, оның көрсетіп тұрған файлы жойылмайды.Таңбашалардың негізгі міндетті – объектіге әр түрлі орыннан оның көшірмесін жасамай - ақ қатынауды қамтамасыз ету.Таңбашаны қалай жасайды. Алып бару әдісі.Бірінші жолы:• Таңбашаны орындайтын объектісі бар қапшықты ашыңдар.• Тінтуірдің нұсқағышын керек объектіге апарып, онда тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.• Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау.Екінші жолы:• Таңдаған белгішеде тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.• Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау. Windows таңбашаны объектінің өзі орналасқан қапшықта жасайды.• Жаңа ғана жасалған таңбашаны қажетті орынға жылжыту ІҮ. Білім алушылардың өзіндік жұмысы
Практикалық тапсырмалар орындауА деңгейі1. Кез келген файл үшін жарлық құрыңдар2. Жұмыс үстеліндегі жарлықтарды реттеп қойыңдар3. Құрылған жарлықтардың аттарын ауыстырыңдар4. Құрылған жарлықтардың белгішелерін ауыстырыңдар5. Құрылған бір жарлықты Қоржынға апарыңдар6. Жарлықтарды жойыңдарВ деңгейі1. Бірінің ішіне бірі салынған 3 бума құрыңдар2. Бумалардың бірінде мәтіндік құжат құрыңдар3. Жұмыс үстеліндегі өзіңнің бумаларын үшін жарлық құрыңдар4. Құрылған бумалардың ішіне басқа да файл салыңдар5. Жасаған бумалардың бәрін жойыңыздар6. Бір ғана бума жасап, оны өз фамилияңмен атаС деңгейі 1. Жұмыс үстеліндегі өз бумаларыңыздың көшірмесін жасаңдар2. Оның белгішесін ауыстырыңдар3. Ол буманы жасырын етіңдер4. Буманы Қоржынға апарыңдар5. Қоржыннан қайта орнына орналастырыңдар
ҮІІ. Қорытындылау
Компьютердің негізгі құрылғыларын ата, қызметтерін айт.
Бағалау
Белсене атсалысқан білімгерлерді бағалау.
ІХ. Үйге тапсырма:
Г.Ә .Жапарова «Информатика негіздері» 42-45 бет