Классный час на тему 70 лет Победе



1941 чылдыS июнь 22-де, улуг-х_нде, даSгаар эртен хенертен оор ёзу-биле фа-шистиг Германия Совет Эвилелинче (Россияже) халдап келген. Ол х_нден эгелээш, Совет Эвилели биле фашистиг ГерманияныS аразынга дайын эгелээн. Фашистиг Германия болгаш ооS эвилел-чилери т™™г_де кижи к™р_п к™рбээн к™-вей чепсектиг армиялыг бистиS чурт-тувусче халдап келген: 190 дивизия
(5 миллион чедир кижилер), 4 муS ажыг танкылар, 47 муS ажыг ок-чепсек болгаш миномёттар, 4 миллион 3 муS ажыг само-лёттар, 250 чедир корабльдар. Оларга удур бистиS чурттувустан 186 дивизия
(3 миллион хире кижи), 3 миллион 9 муS ажыг танкылар, 10 муS самолёттар ту-душкан. Шак ынчаар Ада-чурттуS Улуг дайыны эгелээн. Дайын 1418 х_ннер болгаш д_ннер иштинде (4 чыл) _рг_лч_лээн. Дайын _езинде совет солдаттар, совет чон эS-не демниг, маадырлыг чоруун к™рг_скен. Тиилелге дыка аары-биле чедип алдынган. Дайын _езинде 11миллион 500 муS совет кижи-лер ™л_рткен, алган балыгланыышкын-нарындан ™лген болгаш ис чок читкен.
1945 чылдыS апрель 30-де совет солдаттар фашистиг Германияны тиилээш, тиилелгениS демдээ кылдыр рейхстахтыS кырынга ТиилелгениS Тугун азыпканнар. Май 2-де БерлинниS гарнизону д_шкен. Май 8-те БерлинниS чоогунда Карлсхорстага д_н ортузунда фашистиг ГерманияныS т™лээлери чепсектиг к_штериниS аштырганыныS дугайында актыга адын салган.
Май 9-ту Тиилелге х_н_ кылдыр чарлаан.







Дайын _езинде Тыва чон база анаа олурбаан, Совет Эвилелинге канчаар-даа аажок улуг дузаны чедирип турган. Совет дайынчыларга дуза кылдыр 21 муS эжеш кидис идиктерни кылган, 70 эжеш лыжа-ларны кылган, 15 муS ажыг негей тон-нарны даарааннар, 40 муS ажыг аъттарны болгаш оон-даа ™ске ™ртектиг белектерни бергеннер.
Авиаэскадрилья тургузарынга 5 миллион 127 муS 500 рубльди чыгган-нар. Ол акшалар-биле 10 самолётту совет шериглерге садып алганнар. 395 муS ак-шаны танкылар кылыры-биле чыып бер-геннер. Госпитальдар болгаш уруглар ба-жыSнарынга 444 муS 400 рубльди бол-гаш белектерни бергеннер.
Тыва республика дайынче 12 миллион 839 муS 326 рубль т_Sн_г –
5 эшелон белекти чоргускан.

1943 чылда Тыва республикадан 206 кижи составтыг тыва кавалерийжи экскадрон сентябрь айда дайынче дайылдажыры-биле чорупкан. ОларныS ч_гле 141 дайынчызы дириг чанып келген, а 65 кижизи дайын _езинде маадырлыы-биле ™лген.

БистиS Бай-Тайга кожуундан дайынче 17 эки турачылар чораан. ОларныS аразындан 11 кижи дириг ээп чанып келгеннер, 1 кижиниS салым-чолу билдинмес, а 5 дайынчылар маадырлыы-биле амы-тынындан чарылганнар.




Дириг ээп чанып келгеннери:

Адыгбай Хертек Сайын-оолович –
Кара-Х ™л сумузундан
Адыг-оол Салчак Лопсанович –
Кызыл-Даг сумузундан
Балчыр Салчак Делгерович –
Шуй сумузундан
Да
·нзын-оол Салчак Даржааевич -
Кызыл-Даг сумузундан
Серен-Дондуп Салчак Амыр-
Сатович - Кызыл-Даг сумузундан
Тежээкей Салчак Серенович -
Кызыл-Даг сумузундан
Очур-оол Иргит Д _кт_гбеевич -
Шуй сумузундан
Чудурук Хомушку Эртинеевич –
Тээли сумузундан
Чудурукпай Иргит Эртинеевич –
Шуй-Аксы сумузундан
Дакай К_ж_гет Калчан-оолович –
Тээли сумузундан
Куулар Дарыя Намзыраевна –
Кызыл-Даг сумузундан

Маадырлыы-биле ™лгеннери:

Агбаан Иргит Эртинеевич –
Кызыл-Даг сумузундан.
Ровно хоорайда ажааган.
Ломбу Хертек Успунович –
Кызыл-Даг сумузундан
Ровно хоорайда ажааган.
Майын-Тараа Иргит Сайын-Херелович – Кара-Х™л сумузундан
Ровенщинада Сурумчи суурда ажааган.
Нордуп Хомушку кудурукпаевич –
Шуй сумузундан.
Дубно хоорайда ажааган.
Чалзып Салчак Максырович –
Кызыл-Даг сумузундан.
Дубно хоорайда ажааган.

Салым-чолу билдинмес дайынчы:
Байыр С.И.



[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]


Адыгбай кудумчузу
Кудумчуну дайын киржикчизи Адыгбай Хертек Сайын-ооловичиниS ады-биле адаан. Ол 1920 чылда Кара-
Х™л сумузунга т™р_тт_нген. Дайындан дириг ээп чанып келген. Ада-чурт да-йыныныS I-ги болгаш II-ги чергелериниS орденнери-биле шаSнаткан.

Серен-Дондуп кудумчузу
Кудумчуну дайын киржикчизи Серен-Дондуп Салчак Амыр-СатовичиниS ады-биле адаан. Ол 1922 чылда К™п-
С™™к сумузунга т™р_тт_нген. Дайын-дан дириг ээп чанып келген. «ТАР-ныS куш-ажыл», «Ада-чурт дайыныныS» II-ги чергезиниS орденнери, «За воинскую доблесть», «За отвагу» медальдар-биле шаSнаткан.
Эки турачылар кудумчузу
Кудумчуну Бай-Тайга кожууннуS шупту эки турачы маадыр дайын кир-жикчилеринге тураскаадып адап каан.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть картинку ]
Адыгбай кудумчузунуS эгезинде
Бай-Тайга кожууннуS эки турачы
маадыр дайын киржикчилеринге
тураскаалды кылып, ында шупту
дайынчыларныS адын бижип каан.

Маадырлыг
Дайынчыларга М™Sге Алдар!


АДА-ЧУРТТУН УЛУГ ДАЙЫНЫСайт района ДОНСКОЙРисунок 6Сайт района ДОНСКОЙТыва чоннун дайынга дузазыБай-Тайга кожууннун эки турачылары70 лет Победы