Спорт ж?не дене т?рбиесі

Спорт ж‰не дене т‰рбиесі
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] халKыныS дене т‰рбиесіне, оны шыныKтыруCа, ептілікке, денсаулыKты, к™Sіл-к_йді к™теруге арналCан осы кездегі дене т‰рбиесі мен спорт нышаны ерте заманда-аK [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] к‰десіне жараCандыCын кейбір [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] деректер д‰лелдейді. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] б.з.б. 4 – 3 Cасырларда тоCызKaмалаK тастары табылды. Сол жылы [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kаласынан 30 км жерде археологтар тоCызKaмалаK таKтасыныS тасKа Kашап салынCан суретін кездестірді. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]д‰уірінде [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] жерінде к™птеген Kалалар салынып, м‰дени орталыKтар бой к™терді. К™не Таразда [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], шабандоздар, садаK тартушылар, балуандар, басKа да к_ш ™нерін к™рсетушілер бас Kосып отырCан. 7 Cасырларда [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] мен JазаKстан жерін жаулап алCан [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] халифаты ислам дінін уаCыздаумен Kатар, шахмат (шатрандж) ойыныныS таралуына, оныS дамуына айтарлыKтай ыKпал етті. С™йтіп, к™шпенді деп аталып келген KазаK халKы [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], оныS ішінде[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] дамытуCа к™Sіл б™лгені байKалады.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
Ежелден [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] сияKты спорт т_рлерімен айналысKан KазаK халKы басKа да спорт т_рлерімен айналысу арKылы ™здерініS рухани байлыKтарын жетілдіріп, толыKтырып отырCан. ХалыK ™зіне лайыKты деп санаCан aлттыK спорт т_рлерін, ‰р т_рлі дене жаттыCуларын _немі жетілдіріп келген. €р рудыS, ‰р ж_здіS, ‰рбір хан мен бай-манаптыS, болыс-бектіS ™з балуаны, ™з мергені, ™з с‰йг_лігі болCан. Олар б‰йге-жарыстарда ірі рулардыS намысын KорCаCан
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
JазаK халKы арасында спорттыS дамуына ‰р [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] ™кілдерімен арадаCы Kарым-KатынастыS ныCаюы к™п ‰сер етті. Мaндай жаCдай, ‰сіресе, [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]кейін берік Kалыптасты. АлCашKы кезеSде спорт пен дене т‰рбиесі еSбекшілердіS денсаулыCын ныCайту, жалпы гигиеналыK м‰селелер, ‰скери шыныKтыру даярлыCын жаKсарту маKсатында ж_ргізілді. 1918 жылдыS 1-жартысында жaмысшылар клубтарында гимнастикамен айналысатын _йірмелер aйымдастырыла бастады. ХалыK аCарту органдары мен комсомол aйымдары Kыруар жaмыстар атKарып, жастар к_шімен спорт алаSдарын, ‰скери даярлыK ісіне жаттыCу ™ткізетін орындар жасады. [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] 1 Kазанда JазаKстанныS сол кездегі астанасы Орынбор Kаласында дене т‰рбиесі нaсKаушылары ж‰не aйымдастырушыларымен ‰скерге баратын жастарды спортKа баулуCа арналCан курстар aйымдастырылды. ОCан ж_зден астам кісі Kатысты. ОныS теS жартысынан к™бі KазаK жастары болатын. Мaнан соS АKт™бе, Гурьев (Kазіргі Атырау), Орал, Верный (Kазіргі Алматы), [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ],[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kалаларында ірі спорттыK орталыKтар Kaрылды. Сол жылдары Семей, Jостанай, Жетісу губернияларында спартакиадалар ™те бастады. €йелдер арасында дене т‰рбиесін дамыту маKсатында [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kаласында арнаулы спартакиада ™тті. Д‰л осындай ‰йелдер арасында спартакиадалар [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kалаларында да aйымдастырылды. 1928 жылы [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kаласыннда Б_кілKазаKстандыK 1-спартакиада ™з жалауын к™терді. ОCан Kатысушылар футбол, жеSіл атлетика, KалашыK (городки), KазаKша к_рес, баскетбол ж‰не нысана к™здеуден сынCа т_сті. JазаKстанда дене т‰рбиесі мен спортты дамытуда [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] енгізілген “КСРО-ны KорCауCа, еSбек етуге дайын бол” (ГТО) деп аталCан б‰секелердіS маSызы зор болды. Бaл жастардыS спортKа тaраKты т_рде Kатысуына м_мкіндік берді. Дене т‰рбиесінен aлттыK кадрлар даярлауCа к™Sіл б™ліне бастады. 1932 жылы Алматыда дене т‰рбиесі техникумы ашылды. 1934 жылы республикалыK ведомствоаралыK 1-спартакиада, Орта Азия мен JазаKстан спортшылары арасындаCы 1-спартакиада ж‰не мектеп оKушылары арасында б_кілKазаKстандыK 1-спартакиада ™тті. JазаKстан К(б)П-ніS 1937 жылы ™ткен 1 съезі дене т‰рбиесі мен спорт ж‰не бaKаралыK KорCаныс жaмыстарын кеSейте т_суді атап к™рсетті. 2-д_ниеж_з_лік соCыс KарсаSында JазаKстан спортшыларыныS саны 150 мыSCа жетті, оныS ішінде 30 мыSнан астамы KазаK жастары болатын. СоCыс жылдарында ‰скери-спорт кадрларын даярлауда к™п жaмыс атKарылып, елімізде 1,5 миллионCа жуыK ‰скери-спорт мамандары т‰рбиеленді.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
1945 – 56 жылдары JазаKстанда дене т‰рбиесі aйымдары ныCайып, спорт кадрлары ™сіп шыKты.
1945 жылы Алматыда дене т‰рбиесі институты (JазаK физкультура институты) ашылды.
1946 жылы ШоKыр Б™лтекaлы “Спартак” KоCамы бойынша бокстан КСРО чемпионы атанып, KазаK жастары арасында бірінші болып спорт шебері деген д‰режеге жетті.
1950 жылы JазаKстан спорт aйымдары Kaрылды. 1959 жылы бaл aйымдар спорт федерациясы болып ™згертілді.
1951 жылы “Колхозшы” спорт KоCамы Kaрылды. 1956 жылдан бастап “Jайрат” деп аталды.
1956 жылы М‰скеуде КСРО халыKтарыныS 1-спартакиадасы ™тті.
JазаKстан спортшылары 1956 жылдан олимпиялыK ойындарCа да Kатыса бастады. Тау шаSCышысы А.Артеменко 1956 жылы ИталияныS Кортина Д’Ампеццо K-нда ™ткен 7-KысKы олимпия ойындарында, ал Е.Кадяйкин Мельбурнда (Австралия) ™ткен жазCы 16-олимпиялыK ойындарда 3000 м-ге тосKауылдар арKылы ж_гіруден сынCа т_сті. JазаK жастары арасынан шыKKан жеSіл атлет B.Jосанов 1960 жылы Римде ™ткен 17-олимпиялыK ойындарда 4-10 м-лік эстафеташылар жарысында к_міс ж_лдені иемденді.
Елімізде KысKы спорттыS дамуына 1951 жылы ашылCан ‰йгілі Медеу мaз айдыны (K. Медеу спорт кешені) _лкен ыKпал етті. Мaнда к™птеген д_ниеж_з. ж‰не KaрлыKтыK рекордтар жаSарды. 1960 жылдардыS басында JазаKстанда спорт клубтары (АДК “Шахтер”, “Болат”, “Динамо”, т.б.) Kaрыла бастады.
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]
[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]

JазаKстан спортшылары КеSес ОдаCы тaсында айтарлыKтай спорттыK д‰режеге Kол жеткізді. К™галдаCы хоккейшілер, допты хоккейшілер, “Буревестник”, АДК волейболшылары, “Динамо” су добы командасы КСРО, Еуропа ж‰не д_ние ж_зі чемпиондары атанды. Аталмыш командалар Kaрамында [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ],[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], В.Бочков, В.Агуреев, О.ЖарылCапов, М.М‰денов, З.Ж‰ркешов, Ж.Сауранбаев, В.Кравченко, Е.Чебукина, О.Кривошеева, Н.МеSдіCалиев, Е.Аяпбергенов, А.Оразалинов, С.Котенко сынды спортшылар ™нер к™рсетті.
1976 жылы 21-ОлимпиялыK ойындарда (Монреаль, Канада) КСРО Kaрама командасына 14 KазаKстандыK спортшы 11 спорт т_рінен Kатысты. Бaл олимпия ойынында жерлестеріміз 8 алтын ж‰не 2 к_міс медальCа ие болды. Ал осы жылы ™ткен JысKы олимпия ойындарында шаSCы жарысынан 2 Kола медальді иемденді. М‰скеуде ™ткен 22-олимпия ойындарында (1980) 20 KазаKстандыK спортшы 6 алтын, 2 к_міс ж‰не 7 Kола медальді алды. Осы олимпияда ойындарында Ж.^шкемпіров, Ш.Серіков, т.б. олимпия чемпиондары атанды. 1988 жылы Сеулде ([ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]) ™ткен 24-олимпия ойындарында КСРО Kaрама командасында 30 KазаKстандыK спортшы Kатысты. Олар ‰р т_рлі д‰режедегі 18 медальді иеленді. Барселонада (Испания) ™ткен 25-олимпия ойындарында (1992) JазаKстан Республикасы [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] Kaрама командасында болды. Мaнда 11 спорт т_рінен 23 спортшы Kатысып, 5 медаль ([ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ],[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], В.Вохмянин) алды. JазаKстандыKтар 1994 ж. бастап Азия ойындарына Kатысып келеді. Хиросима (Жапония) Kаласында ™ткен 12 ойындарында KазаKстандыKтар жалпыкомандалыK т™ртінші орынды иеленді. Олар 77 медальCа (оныS 25-і алтын) ие болды. Атап айтKанда J.ШаCатаев, Н.Сманов (бокс), М.Мамыров (еркін к_рес), Ю.Мельниченко, Д.Тaрлыханов (грек-рим к_ресі), О.Шишигина (жеSіл атлетика) сынды спортшылар алтын медаль иегерлері атанды. 1998 жылы Таиландта (Бангкок K.) ™ткен 13-Азия ойындарында KазаKстандыKтар бесінші орын алды. ОлардыS _лесінде барлыCы 78 медаль (оныS 24-і алтын) болды. Чемпион атанCандардыS ішінде [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] (нысана к™здеу), [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] (ескек), [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] (грек-рим к_ресі), [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] (жеSіл атлетика), [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], Е.Ибрайымов, М.Ділд‰беков (бокс) сынды спортшылар бар.
2002 жылы Корея РеспубликасыныS Пусан Kаласында ™ткен 14-Азия ойындарында жерлестеріміз 76 медаль алды. КомандалыK есепте бесінші орында болды. 20 спортшы алтыннан алKа таKты. ОлардыS арасында А.Тетерюк (велоспорт), €.Иманбаев, Г.Цурцумия (грек-рим к_ресі), Б.Ахметов, С.Филимонов (ауыр атлетика), Н.Торшина, Г.Егоров, В.Борисов (жеSіл атлетика), Н.К‰рімжанов, Г.Головкин (бокс), О.Довгун, С.Беляев (нысана к™здеу), т.б. спортшылар бар. 1994 ж. Лиллехаммерде (Норвегия) ™ткен JысKы олимпия ойындарында к™кшетаулыK В.Смирнов олимпия чемпионы атанды. Атланта (АJШ) Kаласында ™ткен 26-олимпия ойындарында JазаKстан тaSCыш рет жеке команда болып шыKты. JазаKстандыK спортшылар 3 алтын, 4 к_міс ж‰не 4 Kола медальCа ие болды. ОлимпияCа KатысKан 197 елдіS ішінде JазаKстан 24-орынды иемденді. Ю.Мельниченко (грек-рим к_ресі), А.Парыгин (бессайыс), В.Жиров (бокс) т‰уелсіз мемлекетіміздіS тaSCыш чемпиондары болды. Сиднейде (Австралия) ™ткен 27-олимпия ойындарында (2000) KазаKстандыKтар 3 алтын, 4 к_міс медальді иемденді. ОлимпияCа KатысKан 199 елдіS ішінде JазаKстан спортшылары 22-орында тaраKтады. Бaл олимпия ойындарында Е.Ибрайымов, Б.Саттарханов, О.Шишигина чемпион атанды. 2001 ж. JазаKстан Республикасы т‰уелсіздігініS 10 жылдыCына арналCан 1-жазCы спартакиада ™тті. Бaл б‰секеге еліміздіS миллионнан аса тaрCыны Kатысты. Б‰секе Kорытындысында ОSт_стік JазаKстан облысыныS ™кілдері (4430 aпай) бас ж_лдені еншіледі. Алматы KаласыныS спортшылары екінші (4272 aпай), KараCандылыKтар _шінші (3658, 33 aпай) орынCа шыKты.

`лттыK спорт т_рлері де жаKсы жолCа KойылCан. Атап айтKанда [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], аударыспаK, [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] сияKты спорт т_рінен арнайы федерациялар KaрылCан. Ресми жарыстар ™тіп тaрады. ТоCызKaмалаK ойыны ОSт_стік JазаKстан, Jызылорда, Jостанай облыстарында кейбір мектептерде п‰н ретінде оKытылады.
Спорт базалары. 2001 жылдыS KаSтар айындаCы дерек бойынша JазаKстанда 291 балалар ж‰не жас™спірімдер спорт мектебі болды. ОныS ішінде олимпиялыK резервті дайындайтын 55 арнайы мектептерде 142 мыS жас спортшыларды 4420 бапкер жаттыKтырады. Бaлардан басKа дарынды спортшыларды дайындайтын 9 мектеп-интернат (2340 жас спортшыларды 210 бапкер жаттыKтырады), ірі халыKар. жарыстарда жоCары жетістіктерге жеткізу маKсатында KaрылCан спорттыK элита 6 мектебі (Kaрамында 1128 спортшы, 210 бапкер бар) жaмыс істейді.
JазаKстан к‰сіпорындары мен мекемелерінде 11,3 мыS дене шыныKтыру aжымдары бар (2001). Онда 1,4 млн-Cа жуыK адамдар ‰р т_рлі секцияларда дене шыныKтыру ж‰не спорттыS ‰р т_рлі салаларымен айналысады. Жылдан жылCа спорт базалары к™бейіп келеді. 2002 жылCы м‰лімет бойынша республикада 26019 спорт Kaрылыстары тіркелген. ОныS ішінде 242 стадион, 20 спорт сарайы, 124 [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] кешені, 13 оKу-жаттыCу орт., 150 бассейн, 6123 спорт залы, 34 спорт манежі, 143 шаSCы базасы, 8 ескекшілер ж_зетін каналы, 1448 тир, 3 велотрек, 9 эллинг, 3 желкен клубы, 2 шаSCымен секіретін тaCыр, 13 спорттыK мaз айдыны ж‰не 142 теннис корты бар.[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ]


Рисунок 1 Заголовок 115