ОБОБЩЕНИЕ ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОПЫТА. Барахъты Гино. ?мб?лтт?.

Открытый урок по спецкурсу «Организация внеурочной деятельности учащихся по осетинскому языку и литературе в классах, работающих в условиях ФГОС ООО»
Саутжты Альмж, 25 скъолайы ирон жвзаг жмж литературжйы ахуыргжнжг

Урочы тем
·: Барахъты Гино «Жмб
·лтт
· ».
Урочы нысан: 1. Рацыд
·рм
·г з
·рдыл
·рл
·ууын к
·нын.
2. Сыв
·лл
·тты базонг
· к
·нын Барахъты Гинойы цард …м… сф
·лдыстадим
·.
3. Ахуырдзауты з
·рд
·ты гуырын к
·нын уарзондзинад
·мбалм
·.
Урочы метод: Эксперимент.

Урочы тип: Ног
·рм
·г бацамонын.

Урочы ф
·лгонц: Хет…гкаты Къостайы ныв «Дурс…тджыт…», чингуыт
·, дидактикон
·рм
·г,
·мбис
·ндт
·, таур
·гъ, зар…г «Хорз …мбал», компьютер, интерактивон ф
·йн
·г, презентации.

Эпиграф: « Жмбалы хорз
·х у
· алк
·й д
·р у
·д» Чеджемты Жхсар.
Урочы цыд.
Ахырг…н…джы разныхас.
Сыв
·лл
·тты ц
·тт
·дзинадм
· хъус
·рдарын.
Ахуырг…н…г: Урокты зонг… кодтам Хет…гкаты Къостайы цард …м… сф…лдыстадим…. Йе сф…лдыстад у тынг цымыдисаг. Н… ахуырдзау Хететы Диан… л…мбын…гд…р цы проектон куыст бакодта уыим… у… нырт…кк… базонг… к…ндз…н. (Презентациим….)
Д… хорз…х…й Диан…, д…тт…м дын дзырды бар.
Ахуырдзау: Бузныг.
У… бон хорз.
М… з…рд…м… тынг ц…уы Хет…гкаты Къостайы сф…лдыстад. „р…джы базыдтон Къоста …рм…ст поэт к…й н…у, ф…л… ма фыццаг ирон нывг…н…г д…р к…й у, уый.
Слайд. Хет…гкаты Къостайы къам.
М…х…д…г д…р уарзын ныв к…нын, ц…уын не скъолайы ф…сурокты цы нывг…нджыты къорд ис уырд…м.
Слайд Диан…йы хи конд нывт….
Ахуырдзау: М… з…рд…м… ф…цыдис й… хуызд…р нывт…й иу «Дурс…ттджыт…».
Слайд ныв «Дурс…ттджыт…».
Ахуырдзау: Нывы уын…м диссаджы …рдз. Дард…й зынынц х…хты урс цъуппыт…. Цъ…х арвыл мигът… сабыргай л…сынц. Р…сугъд …рдзы хъ…бысы Къоста равдыста дыуу… хохаг л…ппуйы. Сыв…лл…тт… сты м…гуыр. Архайынц ф…ндаджы ар…зтады. С… у…л… бызгъуырт…, с… буар гом, ф…л… сты цардб…ллон.
Бузныг Диан…, д… цымыдисаг проектон куыст…н.

Сыв…лл…тт
·, базонын н… хъ…уы ацы дзырдбыд. Дзырдбыды …мб…хст ис дзырд.

1. Аф…дзы афон. (С…рд.)
2. Арс цы уарзы? (Мыд.)
3. Х…дзарон маргъ. (Бабыз.)
4. Къостайы чиныг «Ирон ». (Ф…ндыр.)
5. Ф…ткъуы ц…уыл зайы? (Б…лас.)
6. Зым…джы цы уары? (Мит.)
7. Цъиуы х…дзар. (Ахстон.)
8. Бир… б…л…ст…. (Хъ…д.)



С
Ж
Р
Д






М
Ы
Д






Б
А
Б
Ы
З



Ф
Ж
Н
Д
Ы
Р


Б
Ж
Л
А
С




М
И
Т





А
Х
С
Т
О
Н





ХЪ
Ж
Д






Ахуырг…н…г: Цав…р дзырд н…м рауади у…лей… бынм… к…сг…й… ?
Ахуырдзау: «„мб…лтт…».
Ахуырг…н…г: тынг раст.
Ахуырг…н…г: У…д… н… урочы тем… уыдз…н цав…р?
Ахуырдзау: «„мб…лтт…».
Ахуырг…н…г: тынг раст.
Слайд. Ацы нывм… 'рбак…сут …м… з…гъут, цым… чи сты адон к…р…дзий…н?
Ахуырдзау: Уыдон д…р сты …мб…лтт….
5.Ахуырг…н…г: Абон скъолам
· ц
·уг
·й
· мем
· ф
·раст дзырд «
·мбал», ирон
·взаджы р
·сугъдд
·р
·м
· мидисджынд
·р дзырдт
·й иу.
Равзар
·м - ма й
· л
·мбын
·гд
·р.
(Иум
· б
·лвырд к
·н
·м дзырд
·н й
· нысаниу
·г
·м
· сус
·гдзин
·дт
· (этимологи)).
Сабит
· агурынц синонимт
· дзырд «
·мбал» - м
· (х
·лар,
·рдхорд, лым
·н).
Ахуырг…н…г: Сыв…лл…тт… радзырд «„мб…лтт…» ныффыста ирон зындгонд фысс…г Барахъты Гино.
Барахъты Гино райгуырди 1890 азы Ц…гат Ирыстоны У…лладжыры комы Бызы хъ…уы. Гино бир… уарзта сыв…лл…тты …м… сын ныффыста бир… радзырдт….
7. Ахуырг…н…г: Н… урочы тем…м… эпигр…ф…н райстон Чеджемты „хсары ных…ст… «„мбалы хорз…х у… алк…й д…р у…д».
Урочы к…рон …м разд…хдзыст…м …м… йыл б…стонд…р …рдзурдзыст…м.
У
· з
·рдыл ма
·рл
·ууын к
·нут радзырд …м… з…гъут иууыл дзырдт
· уын …мб…рстгонд уыдысты.
Рак
·сут ма н… интерактивон ф
·йн…гм… (зын
·мбар
·н дзырдт
· нывты хуызы к
·сынц радыгай).
8. Дзырдуатон куыст:

Б
·гъ
·ввад - босой
Жргъом - вязанка, ноша, тяжесть
„мпъызтыт… - заплатки
Т
·скъ, чыргъ…д - корзина
Уафс - подошва

2. Текстыл бакусын. Д…ттынц дзуапп ф…рстыт…н.

· Ахуырг…н…г :Чи уыдысты Мыдзоцц …м… Дзодзыкк?
Ахуырдзау: Мыдзоцц …м… Дзодзыкк уыдысты …мб…лтт….
Ахуырг…н…г: К…м цардысты дыуу… …мбалы?
Ахуырдзау: Дыуу…
·мбалы цардысты
Ахуырг…н…г: Цав…р л…ппу уыди Мыдзоцц? Ссар…м ма фысс…г цы з…гъы Мыдзоццы тыхх…й …м… й… бак…с…м.
Ахуырдзау
Ахуырг…н…г: Б…гъ…ввад…й ц…м…н цыди? Ссар…м ма уыцы бынат д…р?
Ахуырдзау
Ахуырг…н…г: Куыд дзырдта й… къ…хты тыхх…й?
Ахуырдзау
Ахуырг…н…г: Дыккаг л…ппу та цав…р уыди? Ссар…м ма уыцы бынат д…р …м… й… бак…с…м.
Ахуырдзау
Ахуырг…н…г: К…д…м-иу цыдысты иум…?
Ахуырдзау
Ахуырг…н…г: Дыуу…
·мбалы у…лдай х…лард…р к…д баисты?
Ахуырдзау:
Ахуырг…н…г: Куыд у…м к…сы ацы дыуу… л…ппуйы куы схъомыл уой, у…д цав…рт… рауайдзысты?
Ахуырдзаут…: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)
Ахуырг…н…г: У…ззау уав…рты чи схъомыл в…ййы, уыдон…й рауайы …ц…г л…гт….
- У… з…рд…м… ф…цыдысты дыуу…
·мбалы?
Ахуырдзаут…: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)

3. Аул
·фт.

4. Ахуырг…н…г: Сыв…лл…тт…, у… дзыппыты ма фенут, иск…м… у… …хца ис?
Ахуырдзаут…: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)
Ахуырг…н…г: „м… у…м куыд к…сы, …хцайы хуыз…н, …мбал д…р афт…
·нцонт…й ссар…н ис?
Ахуырдзау: Н…. „хца …нцонд…р ссар…н у, хорз …мбал та зын.
Ахуырг…н…г: Уырыссаг …взаджы ис ах…м …мбисонд: «Не имей 100 рублей, а имей 100 друзей».
- Цы
·нцонд…р у ссарын …хца
·ви
·мбал?
Ахуырдзау: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)
Ахуырг…н…г: Ирон ад…мм… д…р ис …мбалы тыхх…й …мбис…ндт…. Чи у… зоны …мбалы тыхх…й …мбис…ндт….
Ахуырдзау: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)
Ахуырг…н…г: Ноджыд…р ма ис ах…м …мбис…ндт…:
- « „н…
·мбал ц…р…н н…й»
- «Хорз …мбал зын сахат сб…р…г в…ййы»
- У…д… чи у …мбал?
Ахуырдзаут…: (Дзурынц с… хъуыдыт13 QUOTE 1415.)
„мбал уый у
- Разд…х…м ма н… эпигр…фм…: «„мбалы хорз…х у… алк…й д…р у…д».
- Куыд …мбарут ацы хъуыды?
- Ц
·м
·н с
· ныффыста автор?
5. - Хъазт «Чыргъ…д».
- Сыв…лл…т…, раг
·й-
·р
·гм
· д
·р, ирон ад
·мм
· кадджын уыд
·рдхорд. Жмбалыл гадзрахат
·й рац
·уын
·й
·ггадд
·р ницы уыд
·м
· н
·й.
Ехх,
·в
·дза! Цас р
·сугъд дзырдт
·
·м
· кады ных
·ст
· ис з
·гъ
·н
·мбалы тыхх
·й.
- Хорз
·мгар
·н аргъ н
·й.
- Н
·й йын ау
·й к
·н
·н
·м
· балх
·н
·н.
Алчид
·р н
· хъуам
·
·хх
·ст к
·на ныййар
·джы ф
·дз
·хст. «Макуы бах
·р иун
·г
·й д
· ( къ
·б
·р).
Ацы ал
·м
·ты ных
·ст
· хынцг
·й
·, н
· х
·л
·ртт
·н к
·ндзыст
·м у
·лдай кад,
·рхауын
·й сын т
·рсдзыст
·м.

Таур…гъ.

Иу л…г…н й… м…л…ты бон …рх…цц…. Хуцау йын загъта: «Хорз ад…ймаг уыдт… …м… дын ис бар равзарын р…ст…г ац…рынм…». Л…г ахъуыды кодта …м… загъта: «М…н… ацы хъ…ды б…л…стыл цал сыфт…ры ис уал азы».
«Уый …г…р бир… у» - загъта Хуцау.
Б…л…стыл цал ф…ткъуыйы ис, уый б…рц. «Уый д…р …г…р бир… у» - загъта Хуцау.
У…д л…г исдугм… ницы сдзырдта, ст…й у…д й… мидбылты бахудт: «Цал …мбалы мын ис, уый б…рц у…д м… цард д…р!!!»
„м… у… н… бауырндз…нис, хорз ад…м, уыцы л…г нырма д…р ц…ры.
- Куыд у…м к…сы, ц…м…н? (Бир…
·мб…лтт… йын ис …м… й…х…д…г д…р у хорз …мбал.)
У…д… сымах…н у… ц…р…нбон бир… …м… у…
·мбалы хорз…х у…д.

IV.Хатдз…г ск…нын.

- Ц…й тыхх…й дзырдтам абон н… урочы?
- Цы базыдтат ног…й н… урочы?
- „мбал у… алк…м…н д…р ис?
- Хорз …мбал к…м…н в…ййы? (Й…х…д…г хорз чи в…ййы).
- У…х…д…г …мбал…н б…ззут?
- Ирон ад…мм… ма ис ах…м …мбисонд: «З…гъ мын чи у де
·мбал …м… дын з…гъдзын…н, чи д…».
„мб…лтт… нын куы уа, у…д алчид…р уыдз…н амондджын .

V.Б
·р
·гг
·н
·нт
· с
·в
·рын.
VI. Х
·дзарм
· куыст раттын.
„мбалы тыхх…й …мбис…ндт… сахуыр к…нын.
Радзырдм… нывт… ск…нын.

К…ронб…тт…ны ма байхъусут зар…г «Хорз …мбал», азардз…н уын …й
9-…м къласы ахуырдзау Стецович Дайан….

Х…рзбон.

15