Сценарий к Дню Защитника Отечества Оччугуй Боотур

Муниципальное бюджетное общеобразовательное учреждение
«Тебюляхская средняя общеобразовательная школа»
“Оччугуй Боотур”
(Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр сценарий)
Үлэни оҥордо “Сулусчаан” уһуйаани иитээччитэ
Яровенко Алла Ивановна
Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр сценарий «Оччугуй Боотур»
Сахалыы музыка тыаһыыр
Ыытааччы: Үтүө киэһэнэн, күндү төрөппүттэр, оҕолор, ыалдьыттар! Бүгүн биһиэхэ дьоро киэһэ! Аҕа дойдуну көмүскээччилэр күннэригэр бииги «Сулусчаан» детсадпытыгар «Оччугуй Боотур» күрэҕи ыытабыт. Бу күрэххэ күөн көрсүһүөхтэрэ орто, улахан, бэлэмнэнии бөлөх уолаттара.
Бүгүҥҥү конкурспутун сыаналыахтара (жюрины билиһиннэрии).
Күүстээх күрэх былдьастын
Кытыгырас кылыйдын,
Быһый-ньыгыл уолаттар
Бөтөрүһэ сүүрдүннэр.
Уолан дьон уолаттар
Охтубакка ойдуннар
- диэн алҕаан туран күрэхпитин саҕалыыбыт.
Дохсун ытыс тыаһынан көрсүөҕүҥ кырачаан боотурдары (уолаттар киирэллэр)
1 түһүмэх «Бэйэни билиһиннэрии»
- Саха киһитэ үгэс быһыытынан хантан хааннааҕын, кимтэн кииннээҕин билиһиннэрэр идэлээх. Онон истиэҕин күрэх бастакы түһүмэҕэр оҕолорбут туохтан тууралаах, туох-ханнык дьон удьуордара буолалларын.
Уолаттар бэйэлэрин билиһиннэрэллэр.
2 түһүмэх «Дьиэҕэ үлэ».
- Биһиги уолаттарбыт элбэх ырыаны, үҥкүүнү билэллэр, уруһуйдууллар, пластилинныыллар, араас оҥоһуктары оҥороллор. Эһиги болҕомтоҕутугар уолаттар дьиэлэригэр төрөппүттэрин кытта оҥорбут оҥоһуктарын көрдөрүөхтэрэ.
Оҥоһуктарын туохтан, хайдах оҥорбуттарын кэпсииллэр.
Музыкальнай нүөмэр. Ырыа «Песенка про папу»
3 түһүмэх.
1) «Күндү түүлээх».
- Саха оҕото борбуйун көтөхтө да, хара тыаҕа хагдаҥ эһэлии, таас хайаҕа чубукулуу барар. Ыраах туундараҕа киирэн кырсалыыр, куобахха туһах иитэр, тииҥниир, саас-күһүн куска сылдьар. Кыра эрдэҕиттэн ханнык да кыыл тириитин эндэппэккэ билэр. Билигин биһиги уолаттарбыт кыыллар тириилэрин төһө билэллэрин көрүөхпүт.
Барыларыгар күндү түүлээх бэргэһэлэри биэрэбин.
2) «Таабырынна таайсыахха»
- Аны билигин кыыллар тустарынан таабырын таайтарыам.
Улахан группа оҕолоругар:
Тииҥ тирэхтээх тинсирик сүүрүк баар үһү (тииҥ)
Таас очуоска тэллэҕэр сэлээппэлээх кыыс олорор үһү(чубуку)
Саас үүнэр, күһүн туллар баар үһү (тайах муоһа)
Тыаҕа куоска уруутабын диир үһү (бэдэр)
Уһун кыһыны утуйан туоруур чах-чах оҕонньор олорор үһү (эһэ, дьабара)
Маҥан ырбаахылаах туундара мааны оҕото баар үһү (кырса)
Орто группа оҕолоругар:
Өрүүтүн үргүүк, куруутун куттас баар үһү (куобах)
Уһун түүҥҥэ улуйан уубун хаммат муҥнаахпын, сылгыны, ынаҕы тардан сыаҕа, хаһаҕа харабын.
Хайа ким билэрий, ханнык кыыл эбиппиний? (бөрө)
Уолаттар, маладьыастар! Кыыллар тустарынан элбэһи билэр эбиккит. Улааттаххытына булчут буолууһугут.
4 түһүмэх. «Бэрбээкэйи тииһинэн ылыы»
Саха дьоно хаһан баҕарар, хана баҕарар сымса, хапсаҕай, имигэс дьону биһириир-хайгыыр. Уостан уоска, ол киһи баар «Өҕүллэр өттүктээх, имигэс бииллээх, хап гына хабан ылар хапсаҕай киһи» диэн өс номоҕо оҥостоллор. Биһихэ сахаларга «Бэрбээкэйи тииһинэн ылыы» диэн оонньуу баар. 4-с түһумэххэ биһиги кыра боотурдарбыт бэрбээкэйи-үтүлүгү тииһинэн ылыахтара (быһаарыы).
Музыкальнай нүөмэр. Үҥкүү «Оҕо саас» (кыра бөлөх)
5 түһүмэх. «Остуоруйаны таай»
Эһиги билэргит курдук, кылгас күннээх, уһун киэһэлэрдээх Сахабыт сирин хайа баҕарар муннугар көмүлүөк оһох иннигэр Сээркээн Сэһэн оҕонньоттор, этэр-тыынар эбээлэр уһуга биллибэт остуоруйа аанын аһаллара. Билигин биһиги эмиэ конкурспут 5 түһүмэҕэр остуоруйа көмүс аанын аһыахпыт. Мин эһиэхэ остуоруйаттан быһа тардан ааҕыам, эһиги остуоруйа аатын таайыахтааххыт.
Ол кэннэ тахсан ынаҕын ыы олорон истибит: хобо-чуораан лыҥкынаабыт, кыптыый тыаһа кыҥкыр кыҥкыр гыммыт. Онуоха эмээхсин үүтүн тоҕо бырахпыт, дьиэтигэр сүүрэн киирбит, көрбүт: ото отунан сытар (Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин)
Ол курдук, ойуурга миэстэ булан, киэһэриитэ утуйардыы оҥостубуттар. Кобах утуйан хаалбыт, оттон кини утуйуон баҕарбатах – үрэн баргыйбыт. Сонно тута Куобах уута көтөн хаалбыт. Ойон турбут уонна эппит:
- Тоҕо үрэҕин? Иһиттэҕинэ, Бөрө кэлэн эн биһиккини сиэн кэбиһиэ (Ыт иччитин хайдах көрдөөбүтэ).
- Муус-муус, бэркин дуо?
- Муус-муус бэрдим ханнабарыай?
- Муус-муус бэрт да буолларгын, күн-күн тоҕо уулларар?
- Күн-күн бэрт буоллаҕа дии (Таал-таал эмээхсин)
- Кэбис, анны бу дьиэҕэ олоруо суохпун, - дии санаабыт. Онтон ыла ампаарыгар олорор буолбут. Биирдэ таһырдьаттан ампаарыгар киирэн истэгинэ, эмиэ аана сабыллан «лап» гына түспүт да, кини кутуругуттан кыбыттаран хаалбыт. Уруккутунааҕар ордук куттаммыт (Куобах туһунан остуоруйа)
Кини сарсыарда эрдэ туран, маһы киллэрэн, оһоҕун тигинэччи оттубут, кураанах хардаҕас тигинэччи умайбыт. Кини иһигэр санаабыт «Кутуйах уһугуннаҕына – барыанньа буһарыа, ас астыа, оттон мин онуоха диэри доҕотторбунаан куобахтаах кырынааһы ыҥыртаан кэлииһикпин (Куоска уонна кутуйах).
Ко-ко-куу-куук, Бөтүүкчээн!
Кыһыл көмүс тараахчаан,
Арыы-сыа төбөчөөн,
Мотуок солко бытыкчаан!
Түннүгүнэн өҥөй даа,
Эйиэхэ горох биэриэҕим (Куоска, бөтүүк уонна саһыл)
6 түһүмэх. «Мээчиги аһарыы»
Биһиги кырдьаҕастарбыт өйдүүр буолуохтаахтар ынах түүтүттэн оҥоһуллубут хара кугас түү мээчиктэри. Сымса-сылбырхай буоларга ол түү мээчиктэр туһалаах буолаллара. Түү мээчик таптаҕына сүр ыарыылаах буолара, ол иһин таптарымаары сымсатык хамсаналлара.
Мээчиги аһаран биэрэллэр.
Музыкальнай нүөмэр. Үҥкүү «Сибэккилэр» (кыргыттар)
7 түһүмэх. «Хапсаҕай»
Саха норуота саамай ытыктыыр, кэрэхсиир оонньуута – хапсаҕай. Сайын аайы ыһыахха бөҕөстөр хапсаҕайдаан, дьон-сэргэ болҕомтотун, уруйун-айхалын истэллэр. 7 түһүмэххэ биһиги боотурдарбыт хапсаҕайдаан көрдөрүөхтэрэ.
Хапсаҕай.
- Уолаттар, маладьыастар. Кырабыт диэн толлон турбакка сүрдээҕин күрэс былдьастыгыт.
8 түһүмэх. «Талааны көрдөрүү»
Туллук-туллук доҕоттор
Дьоллоох оҕо саастарга
Дорҕоонноохтук көхтөөхтүк
Туойа-ыллаан иһиэҕиҥ!
Көрү-нары, үҥкүүнү
Көҕүлүттэн тутаммыт
Көтө-дайа туруоҕун!
Дьэ, бүтэһик 8 түһүмэхпитигэр кэллибит. Билигин уолаттар дьоммутун-сэргэбитин үөрдэ бэйэлэрин талааннарын көрдөрүөхтэрэ.
Музыкальнай нүөмэрдэр.
«Авангарднай мода» (кыргыттар).
Жюри түмүгү билиһиннэрэр.
- Бүгүҥҥү конкурска уолаттарбыт бары сүрдээҕин диэн кыһаллан, бэлэмнэнэн кэлбиттэрэ көстөр. Бары да хорсун, күүстээх, мындыр эбиккит. Баһыыбаларыҥ, уолаттар! Манан конкурспутун түмүктүүбүт. Көрсүөххэ диэри!