Сценарий Алампа о5о сааhа

Им Галина Федоровна,
Таатта улууґун Алампа аатынан
Ытык-Кµіл 1 №-дээх орто оскуолатын
саха тылын, литературатын учуутала.

«Алампа о±о сааґа»
(инсценировка сценарийа)
1 чааґа.
Оонньуур дьоно:
Алампа - кыра о±о, боростуой таІастаах.
Булуу о±онньор – кырдьа±ас, хара±ынан кірбіт.
Эмээхсин – Булуу кэргэнэ.
Баанньа о±онньор – Алампа тіріппµт а±ата.

Буолар сирэ: Булуулар бала±аннара, боростуой мал-сал. Сайын.

Диктор: урукку дьыллар уор±аларыгар, былыргы дьыллар быыстарыгар 1886 с-ха сэтинньи 14 кµнµгэр Боотурускай улууґун 1 Дьохсо±он нэґилиэгэр Оккуодай алааска Иван Корнилович уонна Елена Афанасьевна Софроновтарга 3-с уол о±онон Алампа кµн сирин кірбµтэ. Уол тірібµтэ 3 хоноотун кытары, эрдэ кэпсэтии быґыытынан кырдьа±ас Ньукулай Дул±аанапка – Булуу о±онньорго иитэрэ биэрбиттэрэ.
Эмээхсин ас тардар, о±онньор утуйа сытар, Алампа оґох иннигэр мас ынахтарынан оонньуу олорор.
Эмээхсин: Тоойуом, кэлэн аґаа, Ити иитиэх а±аІ о±онньору туруор.
Алампа о±онньору уґугуннаран, сиэтэн илдьэ кэлэр. О±онньор оронтон айалаан-дьойолоон турар. Аґыы олордохторуна, таґырдьаттан Баанньа о±онньор киирэр.
Баанньа: Ыаллар дорооболоруІ! Туох кэпсээн?
Алампа: Оо, а±ам о±онньор кэллэ дуу? Кэл, манна олор.
Эмээхсин: Утахха чэйдэ ис.
Булуу: Баанньа кэллэ дуу бада±а. Кэпсиэ. Биґиги диэки туохха таарыйдыІ?
Баанньа: Ээ, наада±а сылдьабын. Уолбун кіріірµ. (Алампаны тібітµттэн имэрийэр). Уонна онтон.. ити.. ити Кырытына Сэмэннээххэ уолбун Алампаны иитэрэ биэрээри ыла кэллим. (Алампа диэки хайыґар). Хайа, бу сылбыр±а ууну иґэ олоро±ут дуу?
Эмээхсин: Ууну буолбакка, биґигґинньиктэргэ туохпут кэлиэй?.. Ииттэрэ биэрээри диигин дуу?!
Булуу: Ол хайдах? Бу иннинэ БороІ уола Бааса±а биир ый устата олордо илдьэ сылдьыбытыІ дии. УолуІ кинилэртэн тіннін кэлэн, санаата кіні сылдьар.
Эмээхсин: Биґигини, о±ом барахсан, сібµлµµр ээ, то±о кинилэргэ биэрэргэ сананныІ?
Баанньа: Эґиги бэйэ±ит да айаххытыгар ас буларгытыгар ыарахан, онно бу о±о эбиискэ буолар. Кырытына Сэмэннээх кыанар дьон, ол эрээри кырыйдылар да, о±олоро да суох. Уонна о±онньор ыалы кэрийэ сылдьан, саалтыыр аа±арыгар сирдьиккэ наадыйар. Алампа онно кіміліґµі буолла±а дии.
Алампа: Суох, барбаппын. Миэхэ манна µчµгэй. (Эмээхсин кэннигэр саґар).
Баанньа: Нохоо, тіріппµт а±аІ тылын истэргэр тиийэ±ин. Чэ, хомун, барыахха. Мин ыксыыбын. Аара таІара дьиэтин сµрэхтэниитигэр таарыйан ааґыахпыт. Хата, таІара дьиэтин уонна а±абыыты кірµіІ, µІэн ааґыахпыт. ТаІара дьиэтин кірі иликкин дии, кірµіххµн ба±арар инигин?
Алампа ийэтин кэнниттэн тахсар.
Алампа: ТаІара дьиэтин даа? Кірµіхпµн ба±арабын. Онтон манна кэлиэм сіп? Атын ыалга барбаппын, барыахпын ба±арбаппын.
Баанньа: Чэ, нохоо, са0арба. Ки6и этэрин истимээри гына±ын дуу? Ыксыыбын ээ, тиэтэйиэх. А±абыыппыт баран хаалыа уонна о±онньордоох кэтэґэн олороллор.
Эмээхсин: Чэ, Алампа этэІІэ сырыт. (уолун сыллыыр)
Булуу: Дьэ, буолар да эбит.
Алампа ытыыр, хара±ын уутун соттор.
Баанньа: Дьиэлээхтэр этэІІэ олоруІ. Кэлин кэлэ сылдьыам.
Уол хара±ын уутун сотто-сотто тахсан бараллар.
Эмээхсин: Уолбут барахсаны таІара дьиэтинэн албыннаан, а±албаттыы илтэ ээ.
Булуу: Дьэ, манна биґигини сібµлµµр этэ. Ба±ар эмиэ тіттірµ а±алаарай?
Эмээхсин: Баанньа тіріппµт а±а эрэ буолан, талбытынан дьаґайан эрдэ±э. Ол Кырытына Сэмэннээхтэн ордорон, биґиэхэ быстар дьадаІы ыалга а±алара саарбах. (уот сабыллар).
2 чааґа.
Оонньуур дьоно:
Алампа – о±о эрдэ±инээ±итэ.
2 убайдара – 2-лии сыл а±а о±олор
Баанньа - а±алара,
Ньуччуку ёлііні - иитиэх ийэтэ.

Алампа а±атын дьиэтэ, убайдара остуолга суруксуттуу олороллор. Алампа ийэтин ситэн оґох иннигэр а±алар. Эмээхсин иттэр. Алампа убайдарыгар мэґэйдэґэр.

1 уол: Бар, бар, мэґэйдээмэ. Эн сатаабаккын.
2 уол: Эйиэхэ харандаас, илиис тиийбэт, суох.
Алампа оґохтон чох ылан, тымтыкка суруйар. Таґырдьаттан а±алар киирэр.
1 уол: А±аа, ити эмээхсин уола биґиэхэ мэґэйдэґэр.
Баанньа: Быраакыт дии, туоратымаІ, хата, µтµгµннэрэн µірэтиІ.
2 уол: Ээ, эмээхсин уола тугу сатыы𠵴µ.
Алампа: Сатаатым ээ, кір, бу кір.
Эмээхсин: Алампа мэлииппэни сатаан аа±ар, суруйарга да тµргэнник µірэниэ.
1 уол: Чэ, кэл, манна олор.
2 уол: Мэ, мин уларсабын.
Уолатта𠵴µін остуолга суруксуттуу олороллор. Хоґоонньуттар тахсаллар.
1 аа±ааччы: Сааґым саІатыгар
Салгылаабыт сайылыкпын –
«Куобах Буґарбыты»,
Куруук саныыбын.
О±о сааспар
Отордоон олорбут –
«Оккуодай» алааспын
Ончу умнубаппын.
Хоруйбут ходуґаларбын,
Хотоол хочолорбун
Ґіскээбит µрµйэлэрбин,
Тірµібµт дойдубун,
Тірµт дьоннорбун,
Сахам бала±анын
Саныы сылдьабын.

2 аа±ааччы: ДьадаІыттан тахсыбытым
Эрэйинэн иитиллибитим,
Аччыктыыры амтаґыйбытым,
ТоІору толкуйдаабытым.
О±о сааґым устатыгар
Ойуу-бичик олоххо
Ооннььоон улааппата±ым,
Атахпар туруохпуттан
Аґыыр айдааныгар
Алгыстаах кµннэрбин
Аар-маардык аґарбытым,
О±о эрдэхпиттэн
Оґо±оґум охсуґуутугар
О±о сааґы оройдообото±ум.

3 аа±ааччы: «Хаппытаалы» аахпата±ым,
Бэлиитикэни билбэтэ±им,
Ґірэ±и ійдµібэтэ±им.
Ол оннугар
Эдэр эрдэхпиттэн
Эппэр иІмит,
ЭІэрбинэн тэлэйбит
Элбэх эрэйбин
Эгэлгэ тылбынан
Элбэтэн этэр
Эгэлгэлээх этим.

4 аа±ааччы: Мин
Ыраас оло±у ыпсаран
Ырыа гынар ыйаахтаахпын,
Куґа±ан суолу хоґулаан
Хоґоон холбуур холобурдаахпын,
Эрэйи эІиІІэ дэгийэн
Этэр элэккэй идэлээхпин,
Кµчµмэ±эй кµннэри
Кµлµµ гынар кµрэхтээхпин,
Одуруннаах оло±у
Оонньуу оІорор оІоґуулаахпын,
Сыыґа санааны
Сыгаан гынар сыаллаахпын,
Кµлµк сиргэ
Кµнµ кірдірір кµµстээхпин.




·15