весна, лето, осень и зима

1) Fəsillər necə dəyişir?2) Fəsillərin dəyişməsinə hansı amillər təsir edir?3) Fəsillər dəyişdikcə canlıların ehtiyacları necə dəyişir?4) Ağacların yarpaqları niyə saralır? Yer kьrəsinin Gьnəşin ətrafına bir ilə fırlanması nəticəsibdə fəsillər əmələ gəlır. Bu mьddətdə Yer цzьnьn ayrı-ayrı tərəflərini Gьnəşə зevirir. Ona gцrə də Gьnəşə tərəf duran tərəflər зox, digər tərəflər isə az işıq və istilik alır.Bunun nəticəsində bir tərəfdə yay olanda obiri tərəfdə qış olur. Ekvatorda isə həmişə yay, şimal və cənub qьtblərindəisə qışdır. Qış ilin ən soyuq fəslidir. Qışda Gьnəşin demək olar ki, işığını gцrьrьk. Bitkilər inkişafı dayanır. Həmişəyaşıl ağaclardan başqa bьtьn ağaclar зılpaq olur. Зцldə ot olmadığına gцrə insanlar ev heyvanlarını pəyələrdə saxlayırlar. Qonur ayı, kirpi, porsuq цz yuvalarında qış yuxusuna gedirlər. Balıqlar, qurbağalar suyun dibinə зəkilirlər. Soyuq şaxtalı qışdan sonra yaz gəlir. Gьndьzlər uzanır, gecələr qısalır. Kolların dibində novruzgьlь, bənцvşə, nərgiz gцrьnьr. Yazda ağacların diblərini yumşaldır və gцvdələrini əhənglə ağardırlar. Kцзəri quşlar qayıdıb цzlərinə yuva qururlar. Qoyun-quzunu, mal-qaranı pəyələrdən зıxarıb otlaqlara aparırlar. Yazın gəlişini hamı səbirsizliklə gцzləyir, зьnki o цzь ilə “Novruz bayramı”nı gətirir. Yayda yer Gьnəşdən daha зox istilik alır.ona gцrə də yay ilin ən isti fəslidir. Yay ən зox istirahət ayları kimi də gцtьrьlьr. Yayda məktəblər bağlanır. Şagirdlər tətilə buraxılırlar. Payızda havalar sərinləşir. Gьnəşin istisi azalır. İşıq və istilik azaldığına gцrə bitkilərin yarpaqları saralmağa başlayır. Meyvələr yetişir, yarpaqlar tцkьlьr. Ağaclar soyunur, hər tərəf sanki qızılı rəngə boyanır. Tez-tez yağışlar yağır. Yağışdan sonra gцbələklər baş qaldırır. Yarpaqlar nə ьзьn saralır? Eyni bitkini qaranlıq otaqda olan dibзəkdə, həm də bağзada mьşahidə etdim. Dibзəkdə bitən bitki зox parlaq gцrьnmədi, lakin bağзadakı bitkinin yarpaqları tьnd yaşıl rəngdə, al-əlvan gцrьnьrdь. Alimlər цyrəniblər ki, ağacların yarpaqlarına yaşıl rəng verən xlorofil adlı maddədir.Yazda, yayda, bol gьnəş sьalarının təsiri ilə yarpaqlarda xlorofil əmələ gəlir. Onlar yamyaşıl olurlar. Payızda isə gьnəşin şьaları və istiliyi azalır. Ona gцrə də bir зox ağacların yarpaqlarında xlorofil əmələ gəlmir . Yarpaqlar saralıb tцkьlьr. Canlı təbəqə nцvьndən asılı olmayaraq hər an suya, Gьnəşə, havaya ehtiyacı var.