Презентация по татарскому языку и литературе Алмашлыклар (Килеш бел?н т?рл?неше)
Алмашлыклар местоимения
КилешләрБерлек санБ. к.бушушышултегеулИ. к.моныңшушыныңшуныңтегенеңаныңЮ. к.моңашушыңашуңатегеңәаңаТ. к.монышушынышунытегенеаныЧ. к.моннаншушыннаншуннантегеннәнаннанУ.-в.к.мондашушындашундатегендәанда
Килешләр Күплек санБ. к.боларшушыларшулартегеләраларИ. к.боларныңшушыларныңшуларныңтегеләрнеңаларныңЮ. к.боларгашушыларгашуларгатегеләргәаларгаТ. к.боларнышушыларныхауларнытегеләрнеаларныЧ. к.боларданшушылардантулардантегеләрдәналарданУ.-в.к.болардашушылардашулардатегеләрдәаларда
Переведите.Теге биек тауда; шушында үстем; моннан алдыңмы; шуңа шатланам; моны беләсезме; шушының тавышы; тегендә уйнадылар; әйтмә шуңа; тегене күрдек; кит аннан; тегендә укыганнар; шуннан кайтам; шуның абыйсы; монда торма; моннан элек; шуннан иртәрәк. Переведите.Иди сюда; там не играй; здесь холодно; беги отсюда; того не трогайте; отдай әтому; здесь невесело; звоним туда; этого боишься; спросите у того; оттуда пишут? этот отсюда? там отдохнем; ответ того, а не этого.
БИЛГЕЛӘҮ АЛМАШЛЫКЛАРЫ(ОПРЕДЕЛИТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ).К определительным местоимениям относятся: һәр (каждый, всякий); барлык, барча, һәммә (весь); бөтен (весь, целый); үз (собственный).Местоимения бөтен, барча, барлык, һәммә, употребляясь перед существительным, выполняют функцию прилагательного и не изменяются по лицам и числам. Местоимения бөтен, барча, барлык, һәммә могут вы-ступать в роли существительного, тогда они изменяются по категориям падежа и принадлежности. Например: Бөтен шәһәрдә юк (во всем городе нет).Бөтен шәһәрне белмим (весь город не знаю).
Запомните.Барыбыз, бөтенебез, һәммәбез, барчабыз - мы все. Барыгыз, бөтенегез, һәммәгез, барчагыз - вы все. Барысы, бөтенесе, һәммәсе, барчасы - они все.Переведите. Определите падеж местоимений.Барыгызга да сәлам. Ьәммәбездә дә бар. Барыгыздан да сорарга телим. Бөтенесе дә беләме? Бөтенесен дә чакырдыларнмы? Барыбызны да хәтерли. Һәммәбез өчен дә кирәк. Барчанбыз да бар. Бөтенесен дә күрдем. Барысына да ошаган. Барынбызның да шатлыгы. Бөтенегезне дә көтәләр. Һәммәгезгә әйтәм.
Переведите. Определите падеж местоимения үз.1) Ул үзе дә бик яхшы кеше. 2) Аның үзенең дә ике баласы бар. 3) Аның үзенә дә дәрестә укытучы «5»ле еш куя. 4) Аның үзен дә беркем белми. 5) Аның үзеннән дә күптән хат юк. 6) Аның үзендә дә шундый ук күлмәк.Допишите окончания.1) Без үзе... дә шушы ук мәктәптә укыйбыз. 2) Безнең үзебез... дә бакчабыз бик яхшы. 3) Безнең үзебез... дә зуррак фатир кирәк. 4) Безнең үзебез... дә бу кеше турында сорадынлар. 5) Безнең үзебез... дә мондый телевизор бар.
БИЛГЕСЕЗЛЕК АЛМАШЛЫКЛАРЫ(НЕОПРЕДЕЛЕННЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ).Образуются от вопросительных местоимений:а) путем присоединения к ним безударных аффиксов -дыр/-дер, -тыр/-тер. Например: кайдадыр (где-то), ничектер (как-то);б) путем сочетания вопросительных местоимений со словом әллә. Например: Әллә нинди (какой-то), әллә кемнән (от кого-то).
Переведите.Нәрсәдәндер курыкты; нәрсәнедер югалткан; кемнеңдер тавышы; кемдер нәрсәдер сөйли; ниндидер кош сайрый; кайдадыр бар; кайчандыр дус идек; ничәдер сум; ничектер белә; никтер ошамый; нигәдер яратмыйм; ни өчендер әйтми; кайсысыдыр шалтыраткан; күпмедер вакыт.Переведите.1) Он как-то и откуда-то сам все узнал. 2) Здесь что-то не так. 3) Он кому-то принес красивые луговые цветы. 4) Это какой-то знакомый почерк. 5) Говорят, сегодня по телевизору будет какой-то интересный фильм. 6) На столе остался чей-то учебник. 7) Кто-то остался после уроков и помыл пол. 8) Тебе звонил какой-то человек. 9) Вам всегда чего-то не хватает.
ЮКЛЫК АЛМАШЛЫКЛАРЫ(ОТРИЦАТЕЛЬНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ)Образуются от вопросительных местоимений:а) в сочетании со словом һич, которое употребляется в значении частицы ни. Например: һичнәрсә (ничто), һичнинди (никакой);Местоимение һич может употребляться и раздельно в значении наречия совсем: һич белмим (совсем не знаю), һич әйтми (совсем не говорит).б) в сочетании со словом бер: беркем (никто), беркайда (нигде).
Переведите. Найдите отрицательные местоимения.1) Балачакта күңелгә бернинди дә авыр уйлар килми. 2) Бүгенге көн башка көннәрдән бернәрсә белән дә аерылмый иде. 3) Беркайчан да мондый хәл бу шәһәрдә булмаган. 4) Мондый зифа каеннар беркайда да юктыр. 5) Быел җәй бер тапкыр да балык тотарга бара алмадым. 6) Ни өчендер бакчада һичнинди кош сайравы ишетелми. 7) Ул беркайчан да беркемгә дә бернинди дә киңәш бирми. 8) Бу сәгатьне берничек тә төзәтеп булмыймы?