М?найды ?нерк?сіпте ??деу, фракциялы? айдау. Термиялы? ж?не каталитикалы? крекингілеу, ароматтандыру. 11 сынып

№ Тапсырмалар Иә/жоқ 1 Тас көмір, мұнай магмалық тау жыныстарына жатады 2 Табиғи газдың 80-96%-і метаннан құралған 3 Табиғи газ үш фракцияға бөлінген 4 Мұнайға серік газдар үш фракцияға бөлінген 5 Газды бензин өте ұшқыш және тез қайнайды 6 Мұнайға серік газдар жер қыртысындағы бос кеңістіктерді толтырып тұрады 7 Табиғи газдар мұнай қабатының бетін бүркеп жатады 8 Құрғақ газдың құрамы: С3Н8, С4Н10 9 Табиғи газ метанның құрамындағы көміртектің массалық үлесі 75% ЖОҚ ИӘ ЖОҚ ИӘ ИӘ ЖОҚ ЖОҚ ЖОҚ ИӘ Мұнайды өнеркәсіпте өңдеу, фракциялық айдау. Термиялық және каталитикалық крекингілеу, ароматтандыру. Мақсаты: Оқушыларға мұнайдың жоғары бағалығын,құрамын, қасиеттерін,мұнай өнімдерін,бензин,детонацияға төзімділігін, термиялық және катализдік крекинг туралы білу,талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыруҚоршаған ортаны қорғау проблемалары шешудегі маңызы туралы білімдерін қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін,сөздік қорын молайту.Сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру. Мұнай Мұнай - көмірсутектер қоспасы болып табылатын, жанатын майлы сұйықтық; қызыл-қоңыр, кейде қара түске жақын, немесе әлсіз жасыл-сары, тіпті түссіз түрі де кездеседі; өзіндік иісі бар; жерде тұнбалық қабатында орналасады; пайдалы қазбалардың ең маңызды. Мұнайдың физикалық қасиеттері: Өзіне тән иісі бар.Май тәріздес, қоймалжың, сүйық зат.Суда ерімейді.Органикалық еріткіштерде ериді.Жанғыш зат Мұнайдың химиялық құрамы. Сутегі(11-14%) Күкірт (0,1-5%) Оттегі, азот және т.б элементтер Көмірсутектер(79-88%) Мұнай қоры Халықаралық статистикалық агенттіктердің мәліметінше Таяу Шығыс елдерінің мұнай қоры 685,6 млрд. баррель болса, Оңтүстік және Орталық Америка елдері 96 млрд. баррель, Африкада 76,7 млрд. бұрынғы Кеңес Одағы құрамында болған елдерде- 65,4 млрд. Солтүстік Америкада-63,8 млрд. Азияда 43,8 млрд. Еуропа елдерінде 18,7 млрд. баррельге бағаланып отыр. Таяу және Орталық Шығыс (64%) Орталық және Шығыс Еуропа (8%) Африка (7%) Батыс Еуропа (2%) АТР (4%) Америка (15%) Мұнайды өңдеу әдістері. Физикалық әдісТермиялық крекингКатализдік крекингРиформингАроматтандыру Газ фракцияcы( 400С) бензин фракциясы(t 40-1800C) Лигроин фракциясы(t 150-2500С) Керосин фракциясы(t 180-3000С) Дизель отыны(t200-3300С) Мұнайды өңдеудің соңғы өнімі-мазут. Оны қайта өңдеу арқылы:Соляр майыВазелинПарафинЕң соңғы қалдық- гудрон. Мұнайды айдау Крекинг Мұнай өнімдерін белгілі бір қысымда үлкен молекулалы көмірсутектерді қайта өңдеу арқылы бензинді құрайтын кіші молекулаларға айналдыру. Асфальт жол Жарылғыш заттар Дәрі- дәрмектер Химикаттар Тағам өнімдері Косметика, жуғыш заттар Отын, жағар майлар Резеңке, бояу, лак, еріткіштер Мұнай Мұнай өнімдері Өндіру және тасымалдау Мұнай өңдеу зауыты. Ректификациялық қондырғы Мұнайды құбырлар арқылы тасымалдау: Білгенге маржан Индияның Нагпур қаласындағы инженерлік колледжінің органикалық химия профессоры Алка Задгаонкар пластмасса қалдықтарынан жанармай жасаудың жолын тапты. Осы мақсатта профессор пластиктің, сынған ойыншықтардың және бөтелке , сөмке секілді заттардың кесінділерін аздаған мөлшердегі көмірмен араластырғанда, берік жабылған реакторда Цельция өлшеміндегі 350 С-ге дейін қыздырған. 3 сағ. кейін құрамында бензин, керосин, дизельдік жанар май және жанғыш газы бар сұйықтық алған. Қазірге 1кг пластиктер кесіндісі мен 10г көмірден осы сұйықтықтың 1 литрін алу мүмкін болып отыр 1 тамшы мұнай 25 литр суды жарамсыз қылдырады екен Пайдаланылған зиянды түтіннің көлемін арттырудың орнына түтінсіз және экологиялық тұрғыдан тиімді велосипедтер пайдалану Франция, Голландия сияқты елдерде кеңінен таралған. Бангкоктық «Lightfog Creative and Design» компаниясының жобалаған ауа тазартқыш Red Dot велосипеді «Жоба» сыйлығын жеңіп алды. Бұл велосипед ауаны ластамауымен қоса ауаны тазартатын көлік болып табылады. Ф1.Физикалық2. Риформинг немесе ароматтандыру3. Гудрон4. Мазут5. Детонация6. Крекинг7. В.Г. Шухов8. Октан санымен Шығармашылық кезең Атмосфераны ластаушы заттарды қарастыратын экологиялық есепСары түсті А затын жаққанда түтіннің құрамына енетін Б заты түзілуі мүмкін. Осы кезде С заты алынады, ол суда жақсы еритін Д қышқылын түзеді. Егер Д (конц.) затында мырышты ерітсек, онда Б газы түзіледі. Осы Б заты күкіртсутекпен реакцияласып А затын түзеді. А, Б, С және Д заттарын анықтаңыздар, сәйкес реакция теңдеулерін жазыңыздар. 11,2л Б газын алуға қажетті 98%-ы Д қышқылының (p=1,84г/см) көлемін табыңыздар. Б газының зиянды әсері неде? (7ұпай)Логикалық есепЖылына жер қыртысынан 3,6 млрд. тонна мұнай өндіріледі дейік. Егер ол сыйымдылығы 60 тонналық цистерналармен тасылатын болса, онда 50 цистерна тіркей алатын қанша пойыз керек?(6 ұпай)Химиялық сандық есепМассасы 1 кг көмірді (құрамындағы көміртек мөлшері 92%) жаққанда түзілген көміртек (ІV) оксидін әк суы арқылы өткізді. Түзілген тұнбаның массасын табыңдар. (5 ұпай) Химиялық сандық есеп: 7666,6г СаСО3 Логикалық есеп:Атмосфераны ластаушы заттарды қарастыратын экологиялық есепS + O2 = SO2 2SO2 + O2 = 2SO3 SO3 + H2O= H2SO42H2SO4 + Zn = Zn SO4 + SO2 + 2H2OSO2 + 2H2S = 3S + 2H2OА- SБ- SO2С- SO3Д- H2SO4