Берд?м д??л?т имтиханына этаплап ?зерл?н?
Берд‰м д‰_л‰т имтиханына этаплап ‰зерл‰н_
Берд‰м д‰_л‰т имтиханы. Бу м‰сь‰л‰ мен‰ бернич‰ ел инде укытучыларга да, ата-аналарга да k‰м билгеле инде, укучыларныS _зл‰рен‰ д‰ тынгы бирми. ШуSа да карамастан без, укытучылар, балаларны имтиханга ‰зерл‰рг‰ тиешбез.Мин бу эш этаплап барырга тиеш дип уйлыйм.
I этап урта сыйныфларда башлана. 5 нче сыйныфтан алып укучыларны тест т™шенч‰се бел‰н таныштыра башларга кир‰к. Моны уен формасыннан башлау д™реср‰ктер. М‰с‰л‰н “Йолдызлы с‰гать”, “КемнеS миллионер буласы кил‰?”, “Тамчы-шоу” уеннарында укучылар бик тел‰п катнаша. Алар анда сорауга Gавапны сайлап алырга ™йр‰н‰. СоSрак тестны укучыларныS программа тал‰п итк‰н минимумны _зл‰штер_ д‰р‰G‰сен тиз k‰м оператив тикшер_ ысулы буларак кулланырга кир‰к. СоSгы елларда татар теле k‰м ‰д‰бияты д‰ресл‰ренд‰ куллану ™чен тестлар Gыентыклары k‰м дисклар чыгарылды. М‰с‰л‰н Николай Валентинович МаксимовныS “Татар теленн‰н тестлар” китабы Берд‰м д‰_л‰т имтиханына ‰зерл‰н_ ™чен т‰къдим ител‰ торган ярд‰млек. Тестлар БДИ т™зелг‰н тестлар кебек, ™ч ™лешт‰н – А,В,С ™лешл‰ренн‰н тора, k‰м Gаваплар да, алардагы кебек, 2 д‰н 0 баллга кад‰р б‰ял‰н‰.
Шулай ук “Маi тест» программасы ярд‰менд‰ _зем тестлар т™зи башладым. Бу очракта сыйныфныS белем д‰р‰G‰сен к_з алдында тотам. Эш барышында ачык k‰м ябык тестлар кулланам. Ачык тестларда Gавап бирелми, укучы _зенеS белем k‰м к_некм‰л‰рен‰ таянып Gавап яза. Ябык тест бернич‰ вариант Gавапны _з эчен‰ ала.
Тест эшл‰рг‰ ™йр‰т_неS беренче принцибы -“алга, алга, алга” – укучы белм‰г‰н яки кыенсынган биремне калдырып торырга, соSрак кире ‰йл‰неп кайтырга ™йр‰нерг‰ тиеш. Икенче принцип – игътибарлылыкны арттыру. МоныS ™чен к_бр‰к х‰тер диктантлары яздырырга тырышам.
Берд‰м д‰_л‰т имтиханына ‰зерлек тест эшл‰рг‰ ™йр‰н_ ген‰ т_гел бит ‰ле. Икенче этапта татар теле кагыйд‰л‰рен _зл‰штер_г‰ зур игътибар бирерг‰ кир‰к. Бу очракта тер‰к схемалар ярд‰мг‰ кил‰. Тер‰к схемалар куллану ис‰ укучыга с™йл‰м предметын сайлаганда туа торган кыенлыкны кимет‰, ч™нки схемада Gавап ™чен т™п м‰гън‰ви тер‰кл‰р к_рс‰телеп бирел‰. Тер‰к схемаларны ‰д‰бият k‰м татар теле д‰ресл‰ренд‰ д‰ кулланам. М‰с‰л‰н _зл‰штер_ ™чен кыенрак булган “Сан” темасына тукталып кит‰м. Бу темага да шулай ук тер‰к схема т™зел‰. Сан, барыбызга да м‰гъл_м, _зенч‰лекле с_з т™ркеме: аны с_з бел‰н д‰, гар‰п k‰м рим цифрлары бел‰н д‰ биреп була. Рим цифрларыныS д™рес язылышы кыенлык тудыра. К_п очракта, бигр‰к т‰ вакытлы матбугатта, телевизор экраннарында да саннарны куллануда хаталар к_з‰тел‰. Шуны иск‰ алып, санныS д™рес язылышына аеруча зур игътибар бирерг‰ тырышам.
Имтиханга ‰зерл‰н_неS III этабы укыту планына _зг‰реш керт_ бел‰н б‰йле. Бу – электив курслар. Монда укучылар ике т™ркемг‰ б_лен‰, шулай итеп индивидуаль якын килеп эшл‰_ м™мкинлеге туа. Электив курсларда мин к_бр‰к С вариантын эшл‰_г‰ басым ясыйм. Т™п максат – укучыларны _з фикерен д™рес k‰м матур итеп, телд‰н k‰м язмача белдерерг‰ ™йр‰т_. Т™п эш – инша язарга ™йр‰т_. Иншаны текстны тулаем ™йр‰неп бетерг‰ч язарга ™йр‰н‰без. Беренче д‰рест‰ яSа с_зл‰р бел‰н танышу, аларны с™йл‰мг‰ керт_; икенче д‰рест‰ текст бел‰н танышу, сораулар бир_: башта укытучы бир‰, аннан соS укучылар бер-берсен‰ бир‰л‰р, китапны ябып, текстныS т™рле урыныннан сораулар бирерг‰ була. Балалар диалогик с™йл‰мг‰ чыгалар, аннан монологка. € соSгы д‰ресл‰рд‰, укучылар бел‰н иншага план т™зерг‰, инша язарга була.
Материалны туплады:
Лекарево урта м‰кт‰бенеS
татар теле укытучысы
jадиева Р.М.
Берд‰м д‰_л‰т имтиханына
этаплап ‰зерл‰н_.Белый мрамор15