«Мектепке дейінгі мекемеде Кюизенер тая?шаларын ?олдану»

«Мектепке дейінгі мекемеде Кюизенер таяKшаларын Kолдану»
Мектеп жасына дейінгі кезеS баланыS танымын дамытатын кезеS болып келеді, ™йткені балалар KоршаCан ортаны, адамгершілікті, эстетикалыK идеяларды ™зіндік к™зKараспен Kабылдайды.
Мектепке дейінгі жас – танымдыK KабілеттіS KарKынды даму жасы.
Мектепке дейінгі дидактикада баланы дамытудыS ‰рт_рлі материалдары Kолданылады. Дегенмен, бала аKылыныS дамуына арналCан, соныS ішінде математикалыK, ойлау Kабілеттігін дамытуда еS маSызды деген материалдарды бір KалыпKа келтіріп Kалыптастыру мектепке дейінгі оKыту барысында кез-келген маманныS Kолынан келе бермейтін к_рделі шаруа.
Мектепке дейінгі мекемеде баланыS танымдыK Kабілетін дамытып, арттыруда Кюизенер таяKшаларыныS маSызы зор.
Кюизенер таяKшалалары б_кіл ‰лемге танымал дидактикалыK Kaрал. Оны БельгиялыK математик Х.Кюизенер жасаCан. Кюизенер таяKшаларын педагогтар балалармен жaмыс кезінде математикалыK білімдерін дамыту _шін KолданCан. Бaл таяKшаларды с‰билер тобынан бастап, ересек топтарCа дейін KолдануCа болады. Кюизенер таяKшаларын т_рлі-т_сті таяKшалар, т_рлі-т_сті сандар, т_рлі-т_сті жолаKшалар, санамаK таяKшалар депте атайды.
Х.Кюизенер таяKшаларын басKа ‰дістемелік Kaралдарымен, дидактикалыK Kaралдарымен aштастыруCа болады. Бaл таяKшалар басKа да дидактикалыK Kaралдар сияKты балаларда математикалыK білімдерін дамытып, жетілдіруге арналCан. ТаяKшалар педагогтардыS негізгі Kaралы Cана болып саналмайды, ол балалардыS оKу - таным Kaралы.
ЖинаKKа сипаттама. ЖинаK пластмасс призмалардан тaрады, олардыS т_сі мен формасы ‰рт_рлі. ЖинаK Kaрамында 241 призма бар. ЕS кішкене призма 10мм, кубик пішінді. ЖинаK Kaрамына кіреді: аK – саны 1 - 25 шт KызCылт – саны 2 - 20 шт к™гілдір – саны 3 - 16 шт Kызыл – саны 4 - 12 шт сары – саны 5 - 10 шт к_лгін – саны 6 - 9 шт Kара – саны 7 - 8 шт Kою Kызыл – саны 8 - 7 шт к™к – саны 9 - 5 шт тоKсары – саны 10 - 4 шт
Т_стерді таSдау жинаKты Kолдану маKсатын жеSілдетеді. 2,4,8 таяKшалары Kызылдар отбасын Kaрайды, 3,6,9 таяKшалары к™ктер отбасын Kaрайды, сарылар отбасын 5 ж‰не 10 Kaрайды. ТаяKшаларды бір отбасына жинау – бaл таяKшалардыS к™лемдерініS Kатынасына байланысты. Мысалы: Jызылдар отбасына екіге б™лінетін, к™ктер отбасына _шке б™лінетін, сарылар отбасына беске б™лінетін таяKшалар кіреді. АK т_сті кубик – бaл «аK т_стілер» б_тін сандар отбасына жатады, ж‰не кез келген таяKша aзындыCына келеді. Ал 7 саны Kара т_спен белгіленген ол б™лек отбасын Kaрайды.
€р жинаKтыS ережесі болады: неCaрлым aзын таяKша болса онда оныS білдіретін саны да к™п. ТаяKшалар боялCан т_стер сандыK KатынастарCа байланысты, Kарапайым натурал Kатарын аныKтайды. €рбір таяKша - бaл сан, яCни т_спен к™лемді білдіреді.
Т_рлі – т_сті таяKшалар к™мегімен балаларды к™п – аз, соншалыKты к™п – аз Kатынасын т_сінуге жеSіл жеткізеді, Kасиеттік KатынасKа танзитивті таныстырады, б_тінді б™ліктерге б™луге ж‰не белгілі ™лшеуішпен объектіні ™лшеуге, осы т‰жірибелік ‰рекет процесінде, кейбір Kарапайым атKарымдылыK т‰уелділік т_рлерін игеруге _йретеді, сандыK Kaрамы бірлік пен аз саннан екенін есте саKтауда жаттыCу жасау, сандарды Kосу, к™бейту, азайту, б™луге KисындатуCа ‰келеді.  Сонымен Kатар, таяKшалармен ойнай, балалар «сол», «aзын», «арасында», «‰рKайсысы», «соныS ішінде біреуі», «кез - келген», «бір ж‰не сол т_сте болу», «к™гілдір т_сте емес болу», «бір aзындыKтыS бары» ж‰не т.б. т_сініктерді игереді.  Jорыта келгенде, Кюизенер таяKшалары ол тек Cана дидактикалыK Kaрал емес, бaл балалардыS оKу - таным Kaралы ж‰не педагогтардыS балаларCа математикалыK білімдерін меSгерту Kaралы. Бaл таяKшалармен жaмыс кезінде балалар тек сан мен санауды Cана меSгермейді, сандармен т_стердіS Kатынасын меSгереді. Бaл ‰дістеменіS маSызы ™те зор.
15