Мектепке жасына дейінгі балаларды?а танымды? ізденістерін дамытуда т?жірибені? р?лі

Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық ізденісінде –тәжірибенің рөлі Қазіргі уақытта біздің елімізде әлемдік деңгейдегі білім беру үдерісінің бағыты қолданылуда . Балалардың бойында қандай да бір құндылықтардың қалыптасуы балабақшада тәрбиешінің іс-әрекеттеріне және қоршаған ортаның қарқынды дамуына тікелей байланысты Білім берудің негізгі мақсаты, тұлғаны оқыту, дамыту, тәрбиелеу. Бұл мақсаттар бір-бірімен тығыз байланысты. Баланы өмірге дайындаудың, дамытудың маңызы ерекше. Қытай қалқында мынадай мақал бар; «Айтсаң-ұмытамын, көрсетсең- есте сақтап қаламын, өзім жасап көрсем-түсінемін». Ал, біз осы мақалға сүйенсек , баланың танымдық ізденісінде, математикалық ұғымдардың қалыптасуында, тілінің дамыуына немесе сөз шеберліктерінің артуына, өзін қоршаған ортаны танып білуінде -тәжірибенің атқарар рөлі ерекше. Психологтардың дәлелдеуі бойынша бала алғашқы жеті жаста өз көргендерінен әсер алады және оны бейнелейді. Әрбір бала туылғанда зерттеуші болып туылады. Бала жаңа тәжірибе жасау үшін қызығады, ізденісте болады, бақылайды және тәжірибе жасайды. Қоршаған ортаның маңыздылығын ажыратуға ұмтылады. Мектепке дейінгі балалар өзін қоршаған ортадан ажырата алады, өзіне жақын ортаны тани бастайды және өзінің табиғаттағы орнын біледі. Табиғатпен тығыз қарым-қатынас орнатып, табиғаттан жағымды әсер алады. Табиғат құбылыстары жайлы алғашқы түсініктері қалыптасады. Детское экспериментирование не изолированный от других вид деятельности, оно тесно связанно с разными видами деятельности. Связь их двухсторонняя. В первую очередь экспериментирование связанно с ознакомлением с окружающим и экологическим образованием дошкольников.Главное достоинство метода экспериментирования заклю -чается в том, что он даёт детям реальные представления о различных сторонах изучаемого объекта, о его взаимо -отношениях с другими объектами и со средой обитания. Для того, чтобы экологическое образование детей в детском саду осуществлялось эффективно, в работе с дошкольника-ми необходимо уделять внимание проведению наблюдений и экспериментов с объектами живой и неживой природы. . Екінші кіші жас тобындағы балалар судың, құмның қасиеттерін қызығушылықпен бақылайды, қардың суға , судың түрлі-түсті мұзға айналуы тәжірибе жүзінде көріп түсінеді. Сабынды судан көпіршіктер жасап біледі, оған қайықтарын жүзгізіп бақылау жасайды“”«”Көбік жастықтар»
style.rotationppt_wppt_y
ppt_yppt_yppt_y Ересектер тобында бұл тәжірибе түрі аздап күрделенеді. Бұл жастағы балалар өздерін ойландырған қиын сұрақтардың жауабын табуға әрекеттенеді.Бес –алты жас аралығындағы балалармен көптеген қызықты тәжірибелер жасалды.
style.rotation
style.rotation Судың қасиеттері(судың түсін, құйылған ыдысына сай пішінін, қоылған қоспаға байланысты дәмін өзгертеді), «Бәрін көремін»(үлкейткіш шыны көмегімен), «Ауа біздің ішімізде»( түтікшелердің, шарлардың көмегімен тәжірибе жасау), «Ауаны ұстаймыз» (пакетті,шарды пайдалану). «Қарды ұшырамыз» (бөтелке және түтікше көмегімен) т.б. Мектепке дейінгі естияр балаларды тәжірибе жасау үшін күрделі заттар қызықтырады. Оларда тәжірибе жасай отырып жаңа ұғымдар қалыптасады “Ауаны ұстаймыз” “Ауа біздің ішімізде” Қардың суға айналуыЕресек топ балаларымен жасалаған тәжірибелер

Мысалы жаңа «заттың» пайда болуы. Содан әр түрлі заттың әр түрлі қасиеті бар деген қорытынды жасайды. Бұл тәжірибенің нәтижесін көру үшін шыдамдылық пен ұқыптылық қажет. «Сыйқырлы магнит»
Старшая группа“Әлемді үлкейтіп көремін» “Батады-батпайды” «Құмдағы суреттер»

Қыс Көктем Күз Жаз . Мектепке дайындық тобында жанды және жансыз табиғатты зерттей бастайды.Жанды табиғат тәжірибе үшін ең қажетті бөлік..

Күнделікті бақылау , тәжірибе жасаудың ажырамас бір бөлігі. Оның көмегімен жасаған жұмыстарын бақылайды және оның нәтижесін көреді.

Балалардың жасаған тәжірибелері басқа да іс-әрекеттермен тығыз байланысты болып, олар бір-бірімен екі жақты байланыста болады. Бірінші кезеңде қоршаған ортаны және мектепке дейінгі балалар экологиясымен тығыз байланыс орнатады. Тәжірибелік әдістің басты жетістігі, ол балалардың жан –жақты дамуына мүмкіндік береді. Балабақшада балаларға экологиялық білім тиімді жүргізілуі үшін, мектепке дейінгі балалардың назарын қоршаған ортадағы жанды және жансыз табиғатқа аудару қажет. Осыған байланысты топта, тәжірибе жасауға қажетті заттар үшін арнапйы бұрыш ұйымдастырылған (колбалар,түтікшелер, сұйық заттарға арналған ыдыстар т.б.). қарапайым заттар (үлкейткіш шынылары, пинцеттер, құм сағаты), тәжірибеге қажетті магниттер,түрлі-түсті шынылар, зерттеу бұрышында жанды және жансыз табиғат үшін (өсімдіктердің тұқымдары, тастар, құм, бор). 7. Мектепке дейінгі кіші жас балалары мен тәжірибе жұмыстарын жүргізуге болады. Тәжірибе баланың дербестігі мен белсенділігін арттырып жаңа білім беріп қана қоймай, балалардың есте сақтау қабілеттерін арттырады, үздіксіз ізденісте болады және оның нәтижесін көру үшін салыстырады, талдау жасайды. Сонда баланың математикалық түсініктері тәжірибе жасау барысында шыңдалады, танымдық ынтасы артады
Академик К.Е. Темирязов «Адамдар өздеріне сұрақтар қойып оған нақты жауап алу үшін , бақылау мен тәжірибе жасауға ұмтылады. Бұл мектептен өтпегендердің ойлау қабілеттері және моралдық көзқарастары төмен болады»-дейді.   Назар аударғандарыңызға рахмет!