Разработка урока по чувашскому языку Труд красит человека (6 класс)

ваш Республикин т
·п хулин –Шупашкар хулин муниципалл
· в
·рен
·в
·н муниципалл
· автономл
· п
·т
·м
·шле п
·ля паракан учреждени
· «Шупашкар хулин п
·т
·м
·шле в
·там п
·ля тата уйр
·м предметсемпе тар
·н п
·ля паракан 40-м
·ш шкул»










·з зынна илем кярет
уз
· урок
·н тулли конспекч
·








Урока ирттерекен
·:
Митрофанова Алена Витальевна,
Шупашкар
·н 40-м
·ш шкул
·н
п
·ррем
·ш категорилл
·
ч
·ваш ч
·лхи в
·рентекен
·













Шупашкар, 2015
Предмет: Ч
·ваш ч
·лхи (выр
·с ч
·лхилл
· шкул).
Ачасен яс
·м
·: 6-м
·ш класс.
В
·реня к
·неки: Абрамова Г. В. Ч
·ваш ч
·лхи: Выр
·с шкул
·н 6-м
·ш клас
·нче валли/Г.В. Абрамова. – Шупашкар: Ч
·ваш к
·неке изд-ви, 2014. – 271 с.

Урок теми:
·з зынна илем кярет

Урок т
·с
·: хут
·ш урок.

Сап
·рл
·х т
·ллев
·сем:
·зе юратма, зын
·зне хисеплеме, упрама в
·рентесси.
В
·реня т
·ллев
·сем:
·зпе зых
·н
· в
·ренн
· ваттисен с
·мах
·сене аса илесси, зир
·плетесси тата з
·ннисемпе паллашса в
·сене астуса юласси,
·з зинчен калакан с
·в
·семпе паллашасси.
Аталантару т
·ллев
·сем: Зых
·нулл
· пуплеве, шух
·шлава, тимл
·хе, илемл
· те т
·р
·с вулав х
·н
·х
·в
·сене аталантарасси, с
·мах йышне пуянлатасси.

Ус
· курн
· технологисем: информаципе хутш
·ну, проблем
·лл
· в
·реня, сывл
·ха упракан, харп
·рл
·ха аталантаракан, ушк
·нра хутш
·нса
·злеме х
·н
·хтаракан технологисем.

·з мел
·семпе меслеч
·сем: ыйту-хурав, учитель с
·мах
·, калазу, шырав-т
·пчев, х
·н
·хтар
·ва зырса туни, проблем
·лл
· ыйт
·ва хуравлани; тишкеря-п
·т
·млетя, танлаштару, зурма сас
·па, саспа вуласси, суйлавл
· вулав, илемл
· вулав,
·нланнине т
·р
·слемели ыйтусем пани, ушк
·н
·н-ушк
·н
·н
·злесси, диалог, презентаципе ус
· курни, ваттисен с
·мах
·пе
·злени, сценка лартни, пантонима к
·тарини, буклет, синквейн, кластер туни.
Пуплев х
·н
·х
·в
·сем: сас
·сене т
·р
·с илтесси, илтнине
·нланасси, п
·р-п
·рне ыйтусем парас, хуравлас х
·н
·хусене аталантарасси, илемл
· (пал
·ртулл
·) те т
·р
·с вулав, с
·мах йышне пуянлатасси, з
·н
· с
·махсемпе ус
· курса зых
·нулл
· пуплеве аталантарасси.
Ч
·лхе теорий
·: ваттисен с
·мах
·сен п
·лтер
·шне тишкересси
С
·махсен п
·лтер
·ш
·пе пул
·в
·н танлаштарулл
· тишкер
·в
·:
Самахсене тишкерни
С
·мах
·н п
·лтер
·ш
·пе паллашни:
Словарь
·з
·
Кур
·мл
·х
хат
·р
·сем: компьютер, проектор, экран, тем
·па хат
·рлен
· презентаци; ваттисен самах
·сене зырн
· х
·юсем, «Аукцион» тесе зырн
· п
·ч
·к ешч
·к, «Нарспи» поэма выр
·сла, буклет, сценка валли: каш
·к, чаш
·к, куп
·ста меч
·к, скакалка, пукан, витре.




Урок юх
·м
·
Класа урока й
·ркелени.(1-м
·ш слайд.)
Класа урокра
·злеме хат
·рлени.
–Сывл
·х сунат
·п, ачасем!
-Сывл
·х сунатп
·р, А.В.
-Пир
·н пата паян х
·насем килн
·. Х
·насене сыв
·х сунар. Заврант
·м
·р, пурте п
·рле: «Сывл
·х сунатп
·р х
·насем!» Каялла завр
·нтам
·р.

Ачасем «Зум
·р з
·вать» юрр
·н к
·ввипе юрласа п
·р-п
·рне саламлазз
·:
– Ш
·пп
·н лар
·р! Ш
·пп
·н лар
·р! (2 слайд)
Урок пырать ку класра.
Эп вулат
·п, эп зырат
·п,
Калазат
·п ч
·вашла.
Эй, савн
· тус
·м, итле-ха эс мана:
Эп
· п
·лет
·п, п
·лет
·п ч
·вашла!

-Лар
·р.
-Ларатп
·р (ачасем пурте п
·рле).
-Ал
·сене парта зине хур
·р.
-Хуратп
·р.

Паянхи зантал
·к зинчен калазу ирттерни. (2-3 слайдсем)
- Паян м
·нле число?
- Паян эрнен х
·ш кун
·?
- Паян урамра м
·нле [антал
·к?
- Урамра х
·вел п
·хать-и?
- Тяпе м
·н т
·сл
·?
- Урамра юр [
·вать-и?
- Урамра зил пур-и? М
·нле [ил в
·рет?
- Урамра паян
·ш
· е сив
·?
- Паян урамра мизе градус сив
·?
- Сире паянхи [антал
·к кил
·шет-и?
 

Фонозарядка (4 слайд)
Т
·р
·с вул
·р:

·-з
·-
·з –
·злеме пузлар,

·-с
·-
·с –
·сл
·рах пулар!

В
·реннине аса илни.
Учитель ч
·вашла с
·махсем калать, ачасем в
·сене выр
·сла кузаразз
·.
Мастерство –
·стал
·х
Мастер -
·ста
Человек-зын, этем
Красота-илем
Дело, работа-
·з
Время- в
·х
·т
Делай-ту
Боится-х
·рать
глаз-куз
видит-курать
рука-ал
·
богатство-пуянл
·х, пурл
·х
жизнь-пурн
·з
украшает-илем кярет
начинать-пузла
завершить-в
·зле.

З
·н
· материала в
·ренни
Урок
·н темипе, к
·ске план
·пе паллаштарни

-Паянхи урок темине п
·лес тесен зак пуз ватм
·ш тупс
·мне тупмалла. (5 слайд)
13 EMBED PowerPoint.Slide.12 1415
Пуплев х
·н
·хтарав
·.(6-м
·ш слайд.)

·р
·с тупр
·р: «
·з зынна илем кярет»
- Ку ч
·лхен м
·нле пай
·? Ку с
·мах-и? Е с
·мах майлаш
·в
·-и?
·на предложени теме пулать-и?
- Айтар-ха зак предложение выр
·сла кузарар!
- Ку предложени м
·не те пулсан в
·рентет-и?
- Зак
·н пек предложенисени эпир ваттисен с
·махсем тетп
·р.
- Ваттисен с
·мах
·сем выр
·сла м
·нле пулазз
·-ха. (Пословицы).
- М
·нш
·н-ха зак
·н пек предложенисене, калар
·шсене ваттисен с
·мах
·сем тетп
·р. (М
·нш
·н тесен в
·сем замр
·ксене
·са в
·рентсе калазз
·.)

2. Ваттисен с
·мах
·сене аса илни. «Аукцион» вай
·. (7 слайд)
- Хал
· эп
· ваттисен с
·мах
·сен аукцион
· иртерет
·п. Сире аукционта ваттисен с
·мах
·сене туянма укза кирл
·. Эп
· сире укзине те пама хат
·р, анчах укзана ахаль памазз
·,
·на
·злесе илмелле. Кашни ыр
· с
·махсемш
·н укза парат
·п. (Ачасем ыр
· с
·махсем калазз
·. (Ыр
· кун пулт
·р. Сире курма пит
· хавас. Сывл
·х сунат
·п. Тавтапуз. Тархасш
·н. Сир
·нпе калазма пит
· хавас. Аван-и? )


Кашни ачанах выр
·сла кузарн
· ваттисен с
·мах
·сене салатса тухмалла.(Ку укза пулать).
Аукционта ваттисен яч
·сене зырн
· х
·юсем «сут
·назз
·». (Х
·юсем аукцион ешч
·к
·нче.) В
·сене илес тесен ваттисен с
·мах
·сем м
·нле кузнине п
·лмелле. П
·ррем
·ш х
·юна учитель вулать, зак ваттисен с
·мах
· кама лекет зав вулать. Запла вара черетпе.

Укзасем:
Труд украшает человека.
Кто боится труда, тому не видать добра.
Дело любит мастерство.
Заверши дело вовремя, отложенное дело травой зарастает
Глаза страшатся работы, а руки делают.
Если делать, дело сделается.
Труд красит жизнь.
Труд человека прославит.
Без труда не нажить состояния.
Работай, работай, ешь досыта, не будешь работать – и есть не проси.
Каков мастер, таково и дело.
Работающий не умрет.
Не бойся работы, пусть она сама боится.
Как начинаешь работу, так и завершаешь.
У умного дел много, у дурного слов много.

Ваттисен с
·мах
·сем:

·з зынна илем кярет.

·з
·стал
·ха юратать.

·зе в
·х
·тра ту, кая х
·варсан – каю ш
·тать.

·злесен
·з пулать.
Кам
·зрен х
·рать, в
·л ыр
· курмасть.

·зрен куз х
·рать те, ал
· т
·вать.

·з в
·л - пурн
·з илем
·.
Этем зынна мухтава к
·ларать.

·злемесен пурл
·х пулмасть.

·зле,
·зле,
·зле зи,
·злемесен ан та зи.

·сти епле,
·з
· запла.

·злекен вилмест.

·зрен ан х
·ра, в
·л санран х
·раса т
·т
·р.

·зе м
·нле пузлат
·н, запла в
·злет
·н.

·слин
·з нумай, ухмах
·н с
·мах нумай.

Аукцион п
·тсен учитель хызз
·н пурте п
·рле экран зинчи ваттисен с
·мах
·сене теп
·р хут вулазз
·. (8-9 слайдсем)
3. Ваттисен с
·мах
·сене астуса юлассине зир
·плетсе х
·варни. (10-15 слайдсем)
1) Пантомима. Ваттисен с
·махне хусканусемпе к
·тартса паразз
·. Ачасен п
·лмелле.

2) Зак ваттисен с
·мах
·сене ваклан
·, ачасен н пузтармалла.

4. Палл
· сынсемпе поэтсен
·з зинчен калакан с
·ввисемпе паллашасси.
-
·з зинчен поэтсемпе писательсем те нумай зыразз
·. Паян эпир х
·ш-п
·р с
·в
·семпе паллашатп
·р. Анчах та малтан, калар
·шсемпе с
·в
·сене лай
·х
·нланас тесе словарь
·зне т
·в
·п
·р.
Юратса т
·в
·р – делайте с любовью
Т
·рантарать – кормит
Тумлантарать – одевает
Пархатарл
·
·з – благородное дело
Телей кяр
·- счастье доставит (Учитель хызз
·н вулазз
·. Лай
·х вулаканни к
·тартулл
· вулать. Ударени лартни. Учитель выр
·сла, ачасем ч
·вашла кузаразз
·. (16 слайд)

- Хал
· писательсемпе поэтсем зырнисене вул
·п
·р. Ак
· чаваш хал
·хне зутта к
·ларакан
· Иван Яковлевич Яковлев запла калан
·: «Чи п
·ч
·к
·зе те юратса т
·в
·р. Юратса
·злесен чи п
·ч
·к
·з те ус
· парать»,- тесе. (17 слайд)
- Эсир закна м
·нле
·нланат
·р? Малтан айт
·р-ха Иван Яковлевич с
·мах
·сене выр
·сла кузарар. (Даже маленькое дело делайте с любовью. Когда с любовью дело делаешь, то и маленькая работа приносит пользу).
- Сир
·н шутпа, п
·ч
·к
·зсен шутне м
·нле
·зсем к
·резз
·-ши? (Сывл
·х сунни. Урокра
·злени. Аннене пул
·шни.)
- Эсир час-часах зак
·зсене т
·ват
·р-и? (Эп
· кашни кун аннене пул
·шатап. Эп
· урокра т
·рашса
·злет
·п. Эп
· яланах пурне те сывл
·х сунат
·п. Эп
· ват
·сене зул урл
· казма пул
·шат
·п.
- П
·р-п
·р
·з
· к
·м
·лс
·р тусан м
·н пулать? (
·з
·н
·зс
·р пулать. Эп
· тун
·
·з никам к
·м
·лне те каймасть). ( 18 слайд)

Айт
·р-ха тата ч
·ваш поэч
·сен с
·ввисене вуласа п
·хар.
С
·в
·сене малтан учитель вулать. Ун хызз
·н лай
·храх вулакан ача вулать, икшер
·н вулазз
·, ретпе вулазз
·, пурте п
·рле вулазз
·.

– С
·вва тимл
· итл
·р,
·нланма т
·р
·ш
·р.
Ваттисем калан
·:
«
·зрен ан х
·ра».

·з зез телей кяр
·
Зынна пурн
·зра.
(Юрий Сементер) (19 слайд)
- Эсир с
·вва м
·нле
·нлант
·р, м
·н анланнине выр
·сла каласа пар
·р-ха. (С
·вва выр
·сла кузаразз
·. Пожилые говорят «не бойся работы». Работа человеку в жизни приносит счастье.)
- Хал
· ман ыйтусем зине хуравл
·р.
1. С
·вва кам зырн
·?
2. Ку с
·вва м
·нле ят пама пулать?
3. Ку с
·в
·ра ваттисен с
·мах
· пур-и? Шыраса туп
·р. Ваттисен с
·махне малалла т
·с
·р. (
·зрен ан х
·ра, в
·л санран х
·раса т
·т
·р.)
4. Ачасем
·злеме з
·м
·л-и, йыв
·р-и?
5. Апла пулсан автор м
·нш
·н «
·з телей кярет» тет. (М
·ншен тесен,
·зе юратса тусан, пулн
·
·зш
·н чунтан сав
·нан. Кал
·п
·р арзын ачасен
·з урок
·нче йыв
·зран эрешл
· шкатулка тумалла.
·з
· пит
· йыв
·р. Анчах та туса п
·терсен пит
· сав
·нат
·н. Сав
·н
·з в
·л –телей)

Тата теп
·р с
·в
· вуласа п
·хар.

·з пире т
·рантарать,

·з пире тумлантарать.
Пархатарл
·
·з пире
Яланах илем кярет.
(Пет
·р Ялкир) (20 слайд)
- Эсир с
·вва м
·нле
·нлант
·р, м
·н анланнине выр
·сла каласа пар
·р-ха. (С
·вва выр
·сла кузаразз
·. Труд нас кормит, одевает. Доброе дело всегда украшает нас. )
- С
·в
· т
·р
·х ыйтусем пар
·р.
1.С
·в
· автор
· кам?
2. С
·вва ят пар
·р.
3. М
·нш
·н автор «
·з пире т
·рантарать,
·з пире тумлантарать», -тесе калать. (
·злесен пахча-зим
·з, улма-зырла, апат-зим
·з пулать. Пир-ав
·р т
·ртсе тумтир з
·леме материал пулать. Тумтирене з
·лесси те йыв
·р
·з.
·злесен укза пулать, укзапа м
·н кирлине илме пулать.)
4. Пархатарл
·
·з м
·нле
·з в
·л? (Ыр
·
·з туни. Зынна пул
·шни.)
5.П
·ррем
·ш тата икк
·м
·ш с
·в
·сем хушшинче п
·р пекл
·х пур-и? (Ик
· с
·в
· та
·з зинчен. Икк
·ш
·нче те
·з телей, илем кярет тен
·.)

Ачасем
·з зинчен в
·ренсе килн
· с
·в
·сене итлени.
Кану саманч
·.

5. К. Иванов
·н «Нарспи» поэм
·ри сып
·кпа паллашни.

Ирех т
·рать тумланать,
Нарспи
·зе тыт
·нать:
Е пурз
·н зип илет те
Юрла –юрла т
·р
· тавать;
Е з
·леме ларать те,
З
·вви ш
·рза пек пулать. (21 слайд)
Вулав
·з
·. (Куравл
· вулав. П
·р ача. П
·р рет. Пурте п
·рле.)

Ыйтусем зине хуравлани.
1. Ку й
·ркесем м
·нле произведенирен. ( Ку й
·ркесем «Нарспи» поэм
·ран.)
2. Поэма автор
· кам?

«Кам х
·в
·ртрах шыраса тупать?» в
·й
·
- С
·в
·ран зак выр
·с с
·мах
·сене туп
·р.
одевается – тумланать
приступает к работе –
·зе тыт
·нать
шелковая нить – пурз
·н зип
с песней вышивает – юрла-юрла т
·р
· т
·вать (22 слайд)

Выр
·сла кузарни (малтан ачасем х
·йсем кузаразз
·, унтан «Нарспи» кузар
·вне выр
·сла тупса вулани)
Утром встанет тихомолком,
Бьет к ней солнышко в окно,
А она цветистым шелком
Расшивает полотно.
Перевод Бориса Иринина под редакцией А. Твордовского) (23 слайд)

Ыйту зине хуравлани.
- Нарспи
·зченл
·х
·
·зта кур
·нать. (Ирех т
·рать. Ирех
·зе тыт
·нать. Юрла-юрла т
·р
· т
·вать. З
·лет, з
·вви ш
·рза пек тик
·с илемл
· пулать).

6. Зыру
·з
·.
Текстра яксе юлн
· с
·махсене тупса зырасси.
·з
· черетпе п
·рин хызз
·н тепри каласа зырса пыразз
·.


·з зынна ________ кярет тезз
· ваттисем. Ку ч
·нах та т
·р
·с.
·з пире __________, ____________.
·злемесен с
·тел зинче ________ та зук.
·злемесен ___________ те чух
·н. С
·тел зинче ____________ те, ____________ та курмаст
·н.

Ус
· курмалли с
·махсем: пахча-зим
·з, тумлантарать, улма-зырла, с
·тел, илем, з
·к
·р, т
·рантарать. (24 слайд)


IY.Урока п
·т
·млетни.

1. Ачасем ваттисен с
·мах
·сене, с
·в
· йеркисене калазура ус
· курма х
·нахтарасси.
Сценка лартни:
Ам
·ш
·:
- Ванюк, тухха пахчана, куп
·ста касса к
·р.
-Зук, анне ман ал
· ыратать.
-Эх, ытла та наян-зке зак ача, хамах пахчана тух
·п.
(Ам
·ш
· тухса каять. Ванюк меч
·кпе выляма пузлать.)

-Ванюк няхрепрен з
·р улми илсе тух-ха.
-Зук, анне ман ура ыратать.
-Эх, ытла та наян-зке зак ача, хамах илсе тух
·п.
(Ам
·ш
· тухса каять. Ванюк сикме пузлать.)

-Ванюк, яшка п
·зерт
·м, зиме лар.
-Апат зиме эп
· юратат
·п.
-Анне, кунта шыв анчах-зке.

Учитель: Ачасем айтар-ха зак наян Ванюка
·злеме в
·рентер. Закна тума пире ваттисен с
·мах
·сем пул
·ш
·з.
_-Ванюк, ваттисем «
·зле,
·зле,
·зле зи,
·злемесен ан та зи» тен
·.



·з с
·махпа кластер туни.
-
·з м
·нле пулма пултарать?













(Лайах, ыр
·, пархатарл
·, пыс
·к, п
·ч
·к, кирл
·, тирпейл
·, юр
·хл
·, сумл
·) (25 слайд0
-
·з м
·нле пулма пултарни калар
·м
·р.
·з м
·н те пулсан тума пултарать-и? (26 слайд)
-Пузланать, в
·зленет, п
·тет, т
·рать, пырать, тарать-тармасть (
·зе в
·х
·тра тумасан, каю ш
·тать).
Синквейн туни: (27 слайд)

·з
Пархатарл
·, ыр
·
Пырать, пузланать, в
·зленет

·злесен
·з пулать.

·з в
·л - пурн
·з илем
·.

Киле
·з пани.(28-м
·ш слайд.)
7 ваттисен с
·мах
· п
·хмас
·р в
·ренсе килмелле.
Ачасен
·зне хаклани.
Сыв пуллашни. (29-м
·ш слайд)
Сыв
· пул
·р! Сыв
· пул
·р!
Яланах хавасл
· пул
·р!
Яланах илемл
· пул
·р!
Яланах телейл
· пул
·р!
Сыв
· пул
·р! Сыв
· пул
·р!











·з



Root Entry