Соян Сураачынын торел болуунде самчы салым-чаяан.

Соян Сураачынын торел болуунде самчы салым-чаяан. Соян Сураачы-самчы,ус.ЯМБЫРАНЗА-самчы,ус.ДИЖИТМАА-УСНИМАН-УСМАНЫ-УСДОЛУЙ-УСАНАЙ-УС.ЧАЙЗАТЭКЕР-УСЧЕЧЕНА-самчы,усАЗИЯТАЧОДУРАААЙЫРАН-САМЧЫНАЧЫНАЙЗА-САМЧЫБАДМА Торумелинден салым- чаян уругларга салгал дамчып кээр . Ыраажы ук-достуг болза ыраажы уруг-дарыглыг боор, хоомейжи болза хоомейжи ажы-толдуг боор, самчы ук-тоогулуг болза самнаар ажы- толдуг боор дээш. Ол салым чаян уруг –дарыгга дораан дужуп кээп база болур азы каш салгал ажып база боор. Салгал дамчаан чуулдерни, торел болуктернин ук тоогузун,салгал ыяжын ооренип турар эртемни- генеология дээр. Генеология айтырыглары мени сонуургадып школавыста Чечена Ак-ооловнанын кайгамчык самнаар салым чаяаны, ус-шевери, чуруттунары кайыын келгенил деп айтырыг бо ажылды кылырынче мени углаан. Ажылдын кол сорулгалары: 1) Кижинин салым-чаяны салгал дамчып кээр деп чувени таныштырар 2) Самнаар салым чаян кымнардан дамчып келген деп чуулду коргузер 3) Уругларнын эстетиктиг чараш чуулдерге кижизидеринге кол салдарны сам бээр, оларны самга ынак болурунга сонуургалды оттурар. Чечена Ак-ооловна 1987 чылдан 2013 чылга чедир Кызыл- Чыраа ортумак школазынга тыва чанчылдар, чурулга, сам болгумун башкылап ажылдаан. 1998 чылдан эгелеп 2013 чылга чедир «Сайзанак» аттыг сам болгумун удурткан. 1992чылда болгумнун бирги доозукчулары школаны дооскан. Оларнын ужу башкызын салгап сам болгумун башкылап чоруурлар оларга Седен Азията Ак-ооловна Кызыл-Чыраа школазында, Бызаакай Херел Андреевна Хондергей уруглар садында,Сагаан Сайсуу Дарган-ооловна . Ийиги болук 1997 чылда «Сайзанак» болгумунун доосканнар. Олар кожуун чергелиг моорейге « Стартинейджер -97г» балдыг самга Дембирел Вероника биле Лыкаа Айдын испан улустун самын онзагай куусеткени-биле «Гран-при» шанналын алган. Бо болук мындыг самнарны чедиишкинниг куусеткеннер: «Чечектер», амгы уенин самнарын. Ушку болук 1998 чылдын доозукчуларындан сес кижи башкы мергежилин шилип алганнар. Олар будун чылда школа болгаш кожуун сам моорейлеринин тиилекчилери бооп келгеннер. Дараазында самнарны шанналдыг черлерже киир самнап чорааннар: «Артыш»,» Ясный мой свет», « Бичии уруглар», « Бразилия-чараш чурт» дээш оон-даа оске. Дортку доозукчулары болгумге уш класстан эгелеп сам болгумунге киржип эгелээн 13 кижи. 1998 чылда кожуун чергелиг бир-ле дугаар Кызыл-Чыраа кодээ культура бажынынга « Ээлдек шынгырааш» моорейи эгелээн ол моорейнин эгелекчилери Кызыл-Чыраа школазынын хоочун башкы Демчик Б.М. биле сам башкызы Седен Ч.А. Оон болгумунде хой уругларлыг болгаш чединбес ог-булелерден уруглар хойу биле хаара туттунган. Танцы сам дараазында чуулдерге уругларны кижизидер: бодун алдынып билиринге, чараш дурт сын хевирлээринге, ээлдек-эвилен болурунга, бодунга негелделиг, уе-шакты шын чарып билиринге, чараш чанчылдарга кижизидер. Уруглар салгалдарын, ада-огбелерин эки ооренип истелге ажылдары кылып турар болза торел болуун ханы билир болза, ниитилеливисте корум-чурум айтырыы, октатынган ажы-тол чок болур Чедиишкиннери Кичээнгейлиг коргениннер дээш ЧЕТТИРДИМ!!!