Презентация на тему Ог-буле — кижизидилгенин таваа


Ог-буле – кижизидилгенин таваа. Сорулгазы: Ог-булени чогаадыкчы ажылдарже хаара тудар, школа-биле харылзаазын сайзырадыр; оореникчини ада-иезин хундулээр, ог-булезинге чоргаарланыр кылдыр кижизидер; быжыг, демниг, чангыс аай класс коллективин тургузар. Киржикчилери: Оореникчилерада-иелеркласс башкызы Белеткел ажылы: Ада-иелерге чалалгаларны тарадыр. Кичээлче ада-иелернин боттарынын белеткеп алган чемнерин ап алыр кылдыр чугаалаар.Уругларынын талантыларын коргузер. Оореникчилер болгаш ада-иелерден ог-буле човулелин тургузар. Ог-буле човулели жюри кежигуннери болур. Конгурска киржир ог-булелерни тодарадыр. Торелдер комитеди кежээнин киржикчилеринге шанналдарны белеткеп алыр. Дерилгези: Классты байырлалга таарыштыр дериир; хогжумну шилип алыр. Кичээлдин чорудуу I. Организастыг кезээ. 1. Амыр-менди солчуру:- Экии, шупту!2. Теманын сорулгазын дамчыдары: - Эргим уруглар, хундулуг ада-иелер! Силерни класстын «Ог-буле – кижизидилгенин таваа» - деп ог-буле кежээзинге киржип келгенинерге ооруп, байыр чедирип тур бис. II. Чаа тема. Кичээлди эртирери-биле класстын ада-елерин 3 болукке ускен бис. 1). Конкурска киржир ог-булелер. 2). Ог-буле човулели.3). Кежээни белеткеп, эртиреринге белеткээр болук.- Ог-буле кижи бурузунун амыдыралында эн кол черни ээлеп турар. Ог-буле дээрге бис дээш сагышсырап, экини, аас-кежикти кузеп чоруур эн чоок торээн кижилеривис болур. Ог-булелерде эн кол четпейн турар чуул – уругларывыс-биле быжыг харылзаа. Моорейни эгелээлинер. III. Моорей. 1. Авам, ачам, мен – найыралдыг ог-буле. Ог-буле 5-7 минут иштинде чогаадыкчы ёзу-биле боттарын, ог-булезинин сонуургалын, сагып турар чанчылдарын таныштырар. (Башкы моорейни туннээр). Ам дараазында морей ада-ие-биле уругларнын аразанда болур.2. Бот боттарывысты кайы хире билир бис. Ог-буледен бир улуг кижи, бир уруг киржир. Кижи бурузунге саазын, демир-ужук улеп бээр. Айтырыгларга харыылаар. Аваларга:1). Уругларынарнын сонуургаар ону.2). Оглунарнын эштери кымнарыл?3). Оглунарнын эдержир эштери. Уругларга.1). Аванарнын сонуургаар ону.2). Ава, ачаларынарнын номчуур солуну, журналы.3). Ада-иелеринернин торуттунген хуннери.- Уруглар, ам ада-иелер силерге боттарынын мергежилгелеринин дугайында чугаалап бээр-дир. Келир уеде мергежил шилип алырынга силерге дуза болур ужурлуг. (Ада-иелер чугааны уламчылаар ) 3. Чоннун чечени. Дараазында улегер-домактарны улаштыр чугааланар.1) Иелиг кыс шевер, (Адалыг оол ажылгыр ).2) (Кошкенде теве херек чок ), Кешкенде хеме херек чок.3) Кидистин экизи – салыжында,(Кижинин экизи – будужунде ).4) Чоктуг состе буруу чок, (Чоремеде соок чок). 5) Багда дон быжыг, (Состе шын быжыг ). 6) Арганын сырыйы шетте,(Кижинин сырыйы – торелдерде ). 4. Ыры моорейи. Чеди ангы темага ырыларнын бирээзин шилип алгаш, кууседир. Темазы: ава, ача, опей ыры, торээн чурт дугайында болгаш уруглар ырылары. 5. Кроссворддарны тывынар. 1) Ирей биле кадайга алдын чуурга торуп берген куш. (Дагаа ). 2) Уйгужу куш. (Угу ).3) Эштиг чоруур чараш куш. (Дуруяа ).4) Арга эмчизи. (Торга ).5) Оске кушкаштын уязынга оолдаар куш. (Хек )6) Уязын долдур кылагар чуул чыыр куш. (Каарган ). 1) Чылдын бир, чараш айы. (Чай ). 2) Идик-хеп сугар эт. (Аптара ). 3) Кулакка кедер каасталга. (Сырга). 4) Сааттыг ыяш. (Дыт). 5) Кижинин кедер хеви. (Тон). 6) Херээжен кижинин каасталгазы. (Чавага). 7) Огге кирген кижини хундулеп турар суксун. (Шай). 6. Ог-буле човулелинин кылган туннели. I чер, II чер, III чер,IV – «Эн хоглуг ог-буле».V – «Эн чогаадыкчы ог-буле».VI – «Эн тывынгыр ог-буле ».VII – «Эн чемзиг, хоглуг ог-буле». IV. Кичээлдин туннели. - Бо кежээни доозун тура, ада-иелерге болгаш уругларга четтиргенивисти илередип тур бис. Кежээвисти чоннун чечени-биле доозар бис. (Номчуур, утказын сайгарар.) Ажы-тол – дээди бай,Мал-маган – ортаа бай, Эт-сеп – соолгу бай.(Уругларга, ада-иелерге сумелерни улеп бээр.)