Презентация по осетинскому языку на тему Лексика


Лексикжйж рацыд жрмжг бафидар кжныны урок 5-жм кълас «Ирон жвзаг у, хъуыдыйы жмж жнкъаржнты тжккж лыстжгджр жмж ужзданджр фжзилжнтж равдисынмж чи аржхсы, ахжм жнаипп, ржвдз жмж коммжгжс хотых. Ирон жвзаг у тынг тасаг жмж ржсугъд, хъжздыг жмж цардхъом». Абайты Васо 1-аг станцж: «Теори» Хжс:Ныффыссут лексикжимж баст терминтж. Цас фылджр – уый бжрц хуызджр. 1.Лексикж2. Лексикон нысаниужг3. Иууон жмж биржон нымжц4. Комкоммж жмж ахжсгж нысаниужг5. Омонимтж6. Синонимтж6. Антонимтж7. Фразеологион дзырдбаст 2-аг станцж: «Дзырдуат». Хжс: Уыци-уыцитж базонут. Цжмж гжсгж базыдтат, цы нысан кжнынц, уый? 1.Сжрд ужлжмж цжуы, зымжг – джлжмж2. Уырызмжгыл фондзыссждз хждоны3. Нж ужлхждзар – гуыдыны жрджг (кжрджг) (къабуска) (мжй) 4-жм станцж: «Омонимтж» Хжс: Ахъуыды кжнут жмж зжгъут: Цавжр арфжйыл ис цжгъджн? 2. Цавжр уидаг нж зайы зжххы? 3. Цавжр жвзаг бахжржн ис? 4. Цавжр ужнг бахахх кжнжн ис? Цжх-джын, ж-дзжх, цжх-дон Дидинаг зайы быдыры. Омонимтж ссарут. Бацамонут сж нысаниуджытж:«Куыд дж?» - «Куыд джн. Жрдиаг ма мыл хъжуы».2) «Куыд стут?» - «Куыд жмж лжджрст»3) «Цы ми кжнут?» - «Цыми конд фестжм, Бжлтамж бавнжлдтам».4) «Уары, уары…»«Цы уары?»«Хидыхъусы цжхх уары».5) Кжд нж комы – дур йж комы. 5-жм станцж: «Раст фысс!» Бацамонут дзырдты растфыссынад:1) хур аны..уылди,2) дзжбуг доны аны…уылди,3) чызг алцы жмбжр…та,4) мит зжхх жмбжр…та,5) фжндыры хъа…т,6) хъа..т кодта, хъыллист кодта. Рафыссут, къжлжттж гом кжнгжйж: (Уы, у)джгас аджймаг, доны (уы,у)дайын, фжлмжн (у,уы)ддзжф, (у,уы)рсзачъе зжронд лжг, хжххон (уы,у)гжрджн; рог (ржужг) дымгж, хъжды (онг, ужнг) бацжуын, бжрзонд ужбау (обау). 6-жм станцж: «Синонимтж» 2. Синонимтж афтж ныффыссут, цжмжй жвдисой, архайд лжмжгъжй лжмжгъджр куыд кжны, уый: Мжстжй цжхжртж калын, мжстжй бахъынцъым кжнын, смжсты ужвын, мжстжй тъжппытж хауын; 1. Синонимтж афтж ныффыссут, цжмжй жвдисой, архайд тыхджынжй тыхджынджр куыд кжны, уый: Дзыназын, тъизын, кжуын, ниуын, богъ-богъ кжнын; (дзуапп: кжуын, тъизын, ниуын, богъ-богъ кжнын, дзыназын) (дзуапп: мжстжй тъжппытж хауын, цжхжртж калын, смжсты ужвын, мжстжй бахъынцъым кжнын) 3. Рафыссут, синонимтж цы дзырдты къордтж аразынц, уыдон. Цжмжй бжржг у, синонимтж сты, уый? Жрттивын – цжхжр калын, тжрсаг – тжппуд, чысыл – гыццыл, заржг – зарын, карст – кжрдын, хжлар – хжларзжрдж, згъорын – лидзын. Дзуапп: Жрттивын – цжхжр калын, чысыл – гыццыл, згъорын – лидзын. 7-жм станцж: «Антонимтж» Жмбисжндтж антонимтжй баххжст кжнут. 1. Хорзжн бын ма скжн, … бын ма ныууадз (жвзжржн).2. Сусжг заржг … нж фжкжнынц (хъжржй).3. Зжрдж гуыдыр у, жвзаг - … (джгъжл).4. Дзыхджын – бжхджын, жнждзых - … (фистжг).5. Чи хом зжгъы, чи - … (фых).Дзургж – къадджр, хъусгж - … (фылджр).7. Хуыцау – ужлейы, зжхх - … (бынжй). 8-жм станцж: «Къжрцхъустж» 1.Дзырдтимж дзырдбжстытж саразут.Хыз – хуыз,уызын – узын,уыд – уд,мигъ – мих. 2. Нывтжм гжсгж фразеологион дзырдбжстытж саразут.