Мон?ол империясыны? ??рылуы ж?не ?аза?стан жерін жаулап алуы саба? жоспары (7 сынып)
П‰н: JазаKстан тарихы Сыныбы: 7
СабаKтыS таKырыбы: МонCол империясыныS Kaрылуы ж‰не JазаKстан жерін жаулап алуы
Білімділік маKсаты: ОKушыларCа JазаKстанда МонCол империясыныS _стемдік етуі, империяныS басKыншылыK саясаты мен оныS зардаптарыныS ‰сері жайында толыK маCлaмат беру.
ДамытушылыK маKсаты: ОKушылардыS белсенді ойлау Kабілетін арттыру, алCан білімдерін Kажетіне сай пайдалана білуге, ™з бетінше Kорытынды жасауCа даCдыландыру.
Т‰рбиелік маKсаты: JазаK тарихындаCы осы бір оKиCа арKылы оKушыларды патриоттыKKа, елжандылыKKа, саяси сауаттылыKKа т‰рбиелеу.
СабаKтыS т_рі: ЖаSа сабаKты меSгерту.
СабаKтыS ‰дісі: сaраK-жауап, серпілген сауал, математикалыK ойын
СабаKтыS к™рнекілігі: МултимедиялыK АКТ
П‰наралыK байланыс: Д_ние ж_зі тарихы, география, математика
СабаKтыS барысы: І.`йымдастыру
ІІ.ЖаSа таKырыпты меSгерту
ІІІ.СабаKты бекіту
І^.БаCалау
^. Рефлексия
^І.^й тарсырмасы
`йымдастыру
- Саламатсыздар ма, оKушылар! Б_гін сабаKта кім жоCын белгілеп алайыK. Сіздер екі топKа б™лініп отырсыздар, сабаCымыз екі б™лімнен тaрадыЕнді таKтаCа назар аударайыK. Мен сіздерге мынадай кілт с™здерді aсынамын, осы с™здерге с_йене отырып, б_гінгі ™тетін таKырыпKа болжам жасап к™рейік.(ОKушылар ™з болжамдарын жасайды)Болжам тренингі
Сонымен б_гінгі ™тетін жаSа таKырыптыS аты ™здеріSіз айтып отырCандай «МонCолдардыS JазаK жерін жаулап алуы». Бaл сабаKта сіздер МонCол империясыныS басKыншылыK саясатыныS зардаптары туралы м‰ліметтер аласыздар ж‰не алCан білімдеріSді ™з Kажеттіліктеріне сай пайдалануCа _йренесіздер.
І. ЖаSа таKырыпты меSгерту (ДайындалCан презентация слайд арKылы т_сіндіріледі)
МонCол империясыныS Kaрылуы.
МонCол империясыныS негізін Kалаушы Тем_жін 1155 жылы МонCолияныS Кендітау аймаCындаCы Онон ™зенініS жаCасында, БолдоS деген жерде д_ниеге келген. Тем_жін 9 жасKа толCан кезінде ‰кесі Есугей батырды татарлар KастандыKпен ™лтіреді.1206 жылы ™ткен Kaрылтайда Тем_жінді хан етіп сайлап, МонCол империясын Kaрады.
JоCамдыK Kaрылысы
МемлекттіS басты заSы «ЖасаK» (Яса). МонCолияныS аумаCы мен халKы 3 ‰скери ‰кімшілікке б™лінді:
МонCолдардыS JазаK жерін жаулап алуы. (Кесте арKылы т_сіндіру).
1207-1208 ж
Жошы Енисей KырCыздарын, Сібір халыKтарын басып алуы
1207-1209 ж
ТаSCaт, Турфан кін‰здіктерін, aйCырларды басып алуы
1211-1215 ж
Jытай жерін баCындырылуы
1217 ж
К_шлікке Kарсы Жебе ноянды аттандыруы
1218 ж
МонCолдардыS Жетісу жеріне енуі
1219 ж
150 мыS ‰скерді Ертіс, СырдарияCа аттандырып, Отырарды Kоршап алуы
1219-1220 ж
Сыр бойындаCы KалалардыS толыCымен монCолдарCа баCынуы
ОKушыларCа кесте арKылы т_сіндіргеннен кейін,проблемалыK сaраK Kойылып, пікірлері тыSдалады.- МонCол ‰скерлерініS к™п жерлерді жаулап алуыныS м‰ні неде деп ойлайсындар?
Жаулап алудыS зардаптары.
1) Жетісу аймаCында шапKыншылыKKа дейін 200-ден астам елді-мекендер болса, одан кейінгі ХІІІ-ХІV Cасырларда 20-жуыK елді-мекендер KалCан;
2)БаласаCaн KаласыныS орны м_лдем жоCалып кеткен;
3)Егін шаруашылыCыныS ж_йесі бaзылды;
4)ХалыKтардыS этникалыK Kaрамы м_лде бaзылды;
5)JазаK халKы KалыптасуыныS аяKталуы 200 жылCа кешеуілдеді;
6)М‰дениеттіS дамуына кедергі болды.
ШыSCыс хан жаулап алCан жерлерін, балаларына мaрагерлікке _лестіріп берді. Ол жерлер aлыс деп аталады.
JазаK жерінде aлыстардыS Kaрылуы
МонCол жаулаушылары JазаK жеріне енуі 2 баCытта ж_рді:
ШапKыншылыK, басKыншылыK баCытта;
ШыSCыс хан aрпаKтары JазаK хандыCындаCы хандар тарихыныS бастауы болды.
МонCолдардар JазаK жерін жаулап алCаннан кейін, т_ркіленіп, JазаK хандыCыныS т_п негізі болCаны с™зсіз. Бaл сабаKтыS жалCасы келесі сабаKтарда жалCасын табады. Б_гінгі сабаKKтыS басы осыменен аяKтай отырып, сабаKты Kорытындылау б™ліміне к™ше отырып, сайысымызды бастаймыз.
ІІІ СабаKты бекіту
1.`CымдардыS м‰нін табу «ЖасаK» («Яса») – заS жинаCы. «Jaрылтай» - жылына бір рет болатын кеSес. «Барунгар» - оS Kанат. «Кул» - орталыK Kанат. «МыSбасы» - бір мыS ‰скердіS басKарушысы. «Ж_з» - бірнеше aлыстыS бірігуі. «Хан» - тайпа к™семі, мемлекет билеушісі. «`лыс» - б™ліп берілген жерлер.
2. МатематикалыK ойын. Шарты есеп шыCарамыз, шыKKан жауабында Kандай оKиCа болды соны айтамыз.
1. (532·2)+142= 1206 2. 55+(200·5 ) =1155 3. (30· 40)+27= 1227
1206ж - МонCол мемлекетініS Kaрылуы.ТемучинніS ШыSCыс хан атануы
1155ж - Тем_жін МонCолияныS Кендітау аймаCындаCы Онон ™зенініS жаCасында, БолдоS деген жерде д_ниеге келген.
1227ж - ШыSCыс хан мен оныS aлы ЖошыныS Kайтыс болуы.
3. Серпілген сауал ‰дісі
2-топKа проблемалыK сaраK Kойылады (Kатар бойынша)
1-сaраK. ШыSCысхан не себептен соCыс пен жаулаушылыKтар жолына т_сті ?
Жауап: К™шпелі аK с_йектердіS талабын орындау _шін
Д_ние ж_зіне атын шыCару
Билік _шін тартыстарды тоKтату _шін
€лем билеушісі болCысы келіп
2-сaраK. МонCолдардыS соCыстарда жеSуіне нелер себеп болды ?
Жауап: JатаS ‰скери т‰ртіп
‰скери басшылыKKа ерж_рек, батыл адамдарды таCайындау,
шапшаS ж‰не шешуші Kимылдар жасау
басKа халыKтардыS ‰скери т‰жірбиесін пайдалану.
‰скери тактиканыS мыKтылыCы.
4. «ЫстыK _стел» aйымдастыру
5. РАФТ стратегисы
€р оKушы б_гінгі таKырып бойынша тарихи тaлCаCа арнап хат жазады
І^. БаCалау.
^. Рефлексия
Не білемін?
Не білдім?
Нені білгім келеді?
^І. ^й тапсырмасы. ОKушыларCа Жошы ж‰не оныS aрпаKтары туралы м‰ліметтер жинастыру тапсырмасы беріледі.
Осымен б_гінгі сабаCымыз аяKталды, KатысKандарыSызCа к™п рахмет! Сау болыSыздар!
JазаK жері
онбасы
10 ‰скер
Т_менбасы
10 мыS ‰скер
ж_збасы
мыSбасы
100 ‰скер
1000 ‰скер
Барунгар
ОS Kанат
ЖоSCар
Сол Kанат
Кул
ОрталыK Kанат
Схема 1Схема 215