«Ойлан,тап!» сайыскерлік ойыны

«Ойлан, тап !»сайыскерлік ойыны «а», «а», «а», «а», «а», «а», «а», «а», «а», «а», Рубежин орта жалпы білім беретін мектеп- балабақшасы «Ойлан, тап !»сайыскерлік ойыны (5 «а», 7 «б» сыныптары оқушылары)Дайындап өткізген: Иманов А.И.-қазақ тілі пәні мұғалімі 2013-2014 оқу жылыРубежин ауылы Ойында 2 топ жарысады, әр топта 6 оқушыдан, барлығы 12 оқушы қатысады. 5а сыныбынан – 6-уы, 7б сыныбынан - 6-уы. Ойынның мақсаты: 1.Оқушыларды қоршаған ортаны, табиғатты сүйе білуге дағдыландыру.2.Қазақ тілі пәні мен биология, география пәндері аралық байланыстарын нығайтып көрсету.3.Осы ойын арқылы оқушылардың бір-біріне деген сыйластықтарын, жолдастықтарын, достықтарын қалыптастыру. « Адамдардың табиғатсыз күні жоқ,Табиғаттың оны айтуға тілі жоқ». « Жер – қазына, Су – алтын, Мал – байлық» «Қазақ деген ел – бостандықты, азаттықты сүйетін, даланы, таза ауаны, таза суды, таза көгалды сүйетін халық.» Ғ.Мүсірепов. « Өркениет өнегесі - өз тіліңмен өмір сүру. Қазақ елі барда қазақ тілі де болады. Өседі.Өркендейді».Н.Назарбаев. Сайыскерлік ойынының жүргізілу тәртібі :Ортаға 2 топтың ойыншылары шығады. Үш адамнан құралған әділ-қазылар алқасы әр кезеңге сәйкес өз бағаларын беріп отырады. Сайыскерлік «Ойлан, тап!» ойынының әділ –қазылар алқасы төмендегі құрамда ұсынылады.Құмашева А.К. – тәрбие жұмысы жөніндегі мектеп директорының орынбасары, қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғаліміАманкулова П.Е. –физика пәні мұғаліміКалинина А.А.. – химия,биология,география пәндерінің мұғалімі. Әділ-қазылар алқасы өз орындарын алулары сұралады. Көрермендер, қол соғып, қошеметтеп қоялық! I – кезең. Әр топ өздерін таныстырады. Топтың төс белгілері, ұрандары,киім киістері бағаланады. I топ « Ай – Ару» тобы II топ « Жұлдыз» тобыҰраны: Топ аты біздің – «Ай – Ару» Ұраны: «Жұлдыз»-дай жарық біздің топ Өмірдей мына – Жаңару. Атына, заты сайкелген. Құралып алты-ақ адамнан Ойында ұтар, ойланбай, Сайысқа келдік сыбанып, Жүйріктер ғана көрінген, Ұтармыз сірә, нық-анық! Шығармыз, шыңға, биікке!1. Аманкелді Бек 1. Таксымбаев Дима2. Абдоллаева Лаура 2. Туратова Наташа3. Алғиев Нұрғали 3. Чернявский Юра 4. Шамер Бекарыс 4. Четвергова Наташа 5. Шотаева Аружан 5. Чиркова Катя6. Жұмашева Дильназ 6. Шаяхметов Сергей II – кезең. Берілген өлеңдерді мәнерлеп оқу сайысы. Оқу мәнері, өзін-өзі ұстау мәнері бағаланады. «Ай - Ару» тобы. Дала тілі «Жұлдыз» тобы.Мен білетін тау тарихы Қазақ тілі, Өтебай Тұрманжанов Жамбыл ЖабаевБір батып, бір көрініп бұлдырап қыр, Тізілген таулары бар Жетісудың,Тал түсте күн төбеден ұрғылап тұр. Ішінде орман-тоғай біткен нудың.Ана тілі сияқты табиғаттың. Дариядай сол таулардан тулап-тасып,Даланың құлын даусы құлдырап тұр! Көресің тамашасын аққан судың....Сол тілде жылап жонның қияқтары Есепсіз тау суреті көз жетпейтін,Сары қамқа – салқын күз күй ақтарды. Жырлауға қазынасы көп тіл жетпейтін.Сол тілде топылдайды тұлпарлардың Өрік, алма, алмұрт, жиде, жемістер көп,Тарихты шертіп шапқан тұяқтары. Бір татсаң ауызыңнан дәм кетпейтін.Жатпайтын құлағыңды жарып тегі, Қарлы тау басы биік мұнар кетпес,Сол тілден сабақ ала барып па едің?! Сырласып бұлттарменен болған кептес.Мал шаңы...жусан исі...торғай үні Түрлі аңдар мекен етіп өсіп-өніп,Секілді сол бір тілдің әріптері! Жүреді бір-бірімен боп тілектес.Мырза үйдің қымызындай сыйласа анық, Арыстан, аю, қасқыр, түлкі, борсық,Өтеді ол ақ нөсерін құя салып, Сілеусін, жолбарыстар түнде жортып.Жаздағы жарға қонған қарлығаштардай Тулаған, аққан бұлақ толқынындКетеді көкіректерге ұя салып! Асаудай ойнақ салар бұлақ шолпып. III – кезең. Шешімін тап! Жұмбақтарды дұрыс, толық шешуі бағаланады. «Ай – Ару» тобы «Жұлдыз» тобыАппақ қардай тоны, Түрі шар сияқты,Күжірейген жоны, Түсі қып-қызыл,Көзі – қызыл моншақ, Дәмі бал сияқты.Білесің бе оны ? Ол не ? Сауыттан мықты шапаны, Түнде бармын,Жәндіктің нағыз шабаны. Күндіз жоқпын.Сұлудың сұлуы, Қайнамай піскен,Бойында жоқ жылуы. Асықпай түскен.Таңмен көзін ашады, Ішіне тамақ салынған,Әлемге нұрын шашады. Есігі тастай жабылған. Ағайынды бәрі:Ағашта оның мекені, Шықса – көк,Піскенде түсіп кетеді. Түссе – сары. IV – кезең. Ән шырқап, бір көрейік! Кезекті әнге береміз. Әнді дұрыс, нақышына келтіре орындау мәнері бағаланады. Ән: Жез киік Ән: Ақ көгершін Сөзі: К.Салықовтікі Сөзі: Н.Баймұхамедовтікі Әні: Ж.Сейіловтікі Әні: А.ЖұбановтікіЖез қанат, күміс бауыр киік көрдім, Ақ көгершін, көгершін,Дәруі сол ма дерсің күйік-шердің. Қолқанат құс сен едің.Жез марал жүреді екен арасында, Бар, кезіп қайт ел үшін,Қаптаған Бетпақтағы киіктердің. Кең дүниенің көлемін.Қайырмасы: Әділеттің құсы деп, Жез киік, біздің жаққа қалай келдің? Көз алмастан жолыңнан. Жолымды тіке кесіп жанай бердің. Бақыт болып қоншы деп, Адамның көздеріндей екі көзің, Ұшырамын қолымнан. Япырмай, дәтім шыдап қалай көрдім. Қайырмасы:Дәл саған құрмап еді торды ешкім, Ел тілегін алып ұш,Ғайыптан душар болдың, сорды кештің. Адамзаттың бағына.Мен-дағы сертшіл едім далада өскен, Қара бұлтты жарып ұш,Сен-дағы жалтармадың, жолды кестің. Мұхиттың арғы жағына.Қайырмасы: Сенен көзін алмайды, Асықпа, көрейінші жөндеп қана, Ақ ниетті бар адам. Кетпесін жаңа тиген меңдеп жара. Ақ қанатың талмайды, Ет кесіп өз етімнен берсем-дағы, Әділеттен жаралған. Жөніңе жіберейін емдеп қана. Тыныш-бейбіт өмірдің,Құмарым қайта көріп қанар ма екен, Белгісі боп қанат қақ.Әл бітіп салқын жүрек жанар ма екен. Әлемге ортақ көңілдің,Болмаса суық қолды бір сұр мерген, Қайт шыңына қонақтап.Дәл көздеп әлде атып алар ма екен?... Қайырмасы: Сұлуды адам жаны қимайды екен, Ел тілегін алып ұш, Беймезгіл еске түсіп қинайды екен. Адамзаттың бағына. Жез киік, сені аңсаған кездерімде, Қара бұлтты жарып ұш, Бір өзім кең далаға сыймай кетем. Мұхиттың арғы жағына. V – кезең. Табиғатты танимыз ба?! Сұрақ – Жауап. «Ай – Ару» тобы «Жұлдыз» тобы1.Қай құстың баласы өзінің анасын білмейді? 1. Қоңызда неше қанат бар?2.Кім барлық тілде сөйлейді? 2.Қандай жолмен адам жүрмейді?3.Көзге ілінбейді, жұтсаң білінбейді? 3.Кім өзіне ауадан үй тұрғызады?4.Шағып алғаннан кейін ара не істейді? 4.Шаяндар қайда қыстайды?5.Аптаның «азына» күні? 5.Аптаның «қасиетті» күні? 6.Борсық қыс мезгілінде адамға пайда 6.Қандай әнші құс, өзіне тамақтыкелтіре ме, зиян келтіре ме? мұздың астынан сүңгіп жүріп табады7.Қар қайда тез ериді, орманда ма, 7. Лас қар мен таза қардың қайсысы әлде қалада ма, неге? бұрын ериді?8.Кімнің құлағы аяғында орналасқан? 8.Қыста қандай аң басын төмен қаратып ұйықтайды?9.Қоянға тауға қарай жүгірген оңай ма, 9.Тоғайдағы қандай аң саңырауқұ-таудан төмен қарай жүгірген оңай ма? лақтарды ағашта кептіреді?10.Мысықтардың көзі күндіз және түнде 10:Қандай аң жазда суда, қыста құр- бірдей ме? ғақ жерде өмір сүреді?11.Қазақша жыл атауларындағы түз тағы- 11.Қазақша жыл атауларындағы үйларын атаңыз жануарларын атаңыз12.Ыдыстың және айдың аты? 12.Құстың және айдың аты? VI – кезең. Суретті жұмбақ. Шешімін тауып қажетті ұпай жинау. 1.Суретте көрсетілген құстар қандай қорықта көп қыстайды? 1.Суретте көрсетілген құстар қандай қорықта көп қыстайды?1.Суретте көрсетілген құстар қандай қорықта көп қыстайды? 2. Аққұм Қалқан «әнші құмы» қай қорыққа жатады? 1.Суретте көрсетілген құстар қандай қорықта көп қыстайды? 3. Бұл қорықтың көлдерінің жағалауларында қайынды тоғайлар арасынан Наурзым қарағай және Терсек тоғайы айырықша көзге түседі. Осы қорықты атаңыз. 4. Бұл жануарды қорғайтын қорықты атаңыз 5. Суретте көрсетілген Алтай қорығындағы кішкене жыртқыш аңды атаңыз 6.Қазақстан аймағында ең бірінші құрылған осы қорықты атаңыз 7. Арал теңізінде құрылған, көлемі жағынан ең шағын қорықты атаңыз 8. Бұл қорық Алтайдың қазақстан бөлігінде орналасқан осы көлдің әдемі аймағында. Бұл көлде балықтың 5 түрі бар. Осы қорықты атаңыз 9.Бұл қорықтың басты мақсаты – суда жүзетін құстар: аққу, реликті шағала,қаздарды қорғау болып табылады. Осы қорықты атаңыз. VII – кезең. Поэзияны тани аламыз ба?! Поэзияны оқитындар 10,9,6а сыныбы . оқушылары. Мазмұнын атып беру Дала – парасат оқитын Дала – даналық оқитын Қабыкешов Яхия Рахматуллина Айман Дала Дала деген Дала деген Анау дана Абайым, Қазақтардың ерлігі. Жасап жатқан өлең сөздің сарайын. Дала деген Ол дара тұр ұлы ақын Пушкиндей Қазақтардың елдігі. Кейінгілер қарайламай маңайын. Мөлдір таза, ніл аспанды, кіл жазық. Дала деген! Дала деген Шоқан, Қаныш ғалымдар, Планетаның кеңдігі. Ел бағына Дала – көкпар, Оза туған дарындар. Дала – жігіт, дала – қыз! Ғылым сарай салып кетті Қанекең, Дала –көктем, дала – шілде, дала – күз! Енді ол үйде сарқылмайтын ағын бар. Дала деген – ғарыш жолы, космодром, Дала - Мұхтар Мұның бәрі қайда сияр даласыз Жеке – дара көрінген. Дала деген Дала – Сәкен Тұлпар жортқан құба бел, Сексен көл боп төгілген. Үздік озып Дала анау Шауып өткен Құлагер, Сәбит, Ғабит, Бейімбет, Тұлпар сүйгіш, сұңқар сүйгіш Дала – Ілияс, Болғаннан Жетісу боп өрілген. Құлагердің өліміне жылады ел. Дала – Ақан! Үкілі Ыбырай, Біржандар, Өксіп жүріп өнер шыңын құрғандар. Дала – Мәди, Жаяу Мұса, Тәттімбет Өксіп жүріп өнер гүлін жұлғандар. Дала - өнер оқитын Дарғожиева Светлана Дала – Жамбыл! Москвада,Өлең сөздің түйдегі, Монреальда, Парижде,Дала – жаңбыр, Қайран қаларҚұрманғазы күйлері. Естіген жұрт көз тігіпДала – «Гәкку», Сұлу Көкше, өр Алатау арасыКүләш салған Мәскеуде Бәрі – тұтас қазағымның даласы.Дала деген Шара апайдың билері. Сонша жердіҚос тоты боп, Сойылымен қорғағанБұлбұл болып кешкілік. Бабаларым осал емес шамасы.Дала сайрар Кәкімбек Салықов Роза болып,Бибігүл боп естіліп. Ойлан, тап!» сайыскерлік ойынына қатысушылар, көрермендер бәрі қосылып орындайды. Ән: Еділ – Жайық Қайырмасы: Сөзі: Ж.Молдағалиевтікі А - а - а! Әні:И.Жақановтікі Ағады шалқып, Құлпырады дала, гүлдейді орман, Аққулары қалқып,Емізеді егіз, Еділ мен Жайық. Еділ мен Жайық! Шырқалады әндер, жан жүрек іңкәр,Ақ шағала айдын, ақталған арман, Сылқылдайды сұлу Еділ мен Жайық.Тербеледі кеме, ойнайды қайық. Әуелейді адам, самғайды сұңқар, Шығандарға, шыңға қанатын жайып. Көңіл қойыптыңдағандарыңызға көп-көп рахмет!