Адамны? шы?у тегіні? д?лелдемелері. Адам мен адам т?різді маймылдарды? ??састы?ы ж?не айырмашылы?тары
Сабақ № Сынып 9 күні:
Тақырыбы Адамның шығу тегінің дәлелдемелері. Адам мен адам тәрізді маймылдардың ұқсастығы және айырмашылықтары
Жалпы мақсаты Адамның шығу тегімен және адам тәрізді маймылдардың ұқсастығын, айырмашылықтарын таныстыра отырып, эволюциясының негізгі кезеңдеріне жалпы шолу арқылы органикалық дүниенің тарихи даму заңдылықтарының ақиқаттығына көз жеткізу
Күтілетін нәтиже Оқушылардың эволюциялық білімдерін тереңдете отырып, Адамның табиғаттағы орны туралы жеке көзқарастарын дәлелді түрде тұжырымдай біледі, дағдысын қалыптастырады, дамытады
Сабақ кезеңі Жоспар мазмұны, модульдер Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті Ресурстар, деректер
І Кіріспе
2-3 мин Психологиялық ахуал
Ұйымдастыру кезеңі
Тұлғааралық байланысты орнату Сыныпқа кірген оқушылармен жылы шыраймен сәлемдесу.
Сыныптың сабаққа деген көңіл-күйін анықтау. Жаңа топ құрып, бөлу, әр түрлі фишкалар тарату арқылы. Топқа бөлінеді, барлық ойларын сабаққа аудару қолдарын ұстап көшбасшы сәттілік тілейді, әр топқа ат қояды «Адамның шығу тегі, тарихы» бүктеме, суреттер, таратпа карталар
Білу
«Ыстық орындық» әдісі
Түсіну
Тұсаукесер
7 минут
Қолдану
«Қар үйіндісі» әдісі
минут
Көшбасшылық
Оқыту мен оқудағы жаңа әдіс тәсілдер
СТО
Тақырыпты ашу
СТО
Негізгі бөлім
СТО
Тірі организмдердің жасушалық емес және жасушалық құрылымды формасына қандай организмдер жатады?
Өсімдіктер дүниесі қалай жіктеледі?
Саңырауқұлақтар мен қыналар туралы не айтуға болады?
Жануарлар дүниесін қалай жіктейміз?
Вирустар дүниесі нешеге бөлінеді?
Бактериялардың құрылыс ерекшеліктері туралы мағлұматтар беру
Әр тапсырмадан соң ынталандырады, «Жарайсың», «Өте жақсы», басбармақ арқылы, «Екі жұлдыз, бір тілек» арқылы
І. Қызығушылықты ояту
Жаңа сабақтың мазмұнын түсіну үшін, әр топқа тапсырма береді
І топқа – Адамның шығу тегі туралы сызбанұсқа сызып түсіндіру
ІІ топқа – Адамның жануарлар дүниесіндегі жүйелік орнын ретімен түсіндіру
ІІІ топқа – Адамның жануарлардан шыққандығын дәлеледеу
Әр тапсырмадан соң ынталандырады «Жарайсын!» І топ «Дриопитектер»
ІІ топ «Парапитектер»
ІІІ топ «Рамапитектер»
Оқушылар ойланып, сұрақтарға жуап береді
Оқушылар бірін бірі қолдайды
Оқушылар қар үйіндісін құруда сызбанұсқа, кесте және суреттерді пайдалану арқылы жаңа сабақты бір-біріне түсіндіреді
слайд
Сұрақтары бар карточкалар
Түрлі-түсті карандаш, маркерлер
7315207879715007315207879715007315207879715007315207879715001-топ
Негізгі ұғымдар (терминдер) – Антропология (гр. «anthropos» - адам, «logos» - ілім), Антропогенез, хордалылар (желілер), ұрықжолдас (плацента), Рудименттік (лат. «rudimentum» - арғы тегінен қалған қалдық белгі), Атавизм (лат. «atavus» - арғы тегін қайталау), Homo sapiens – саналы адам, нәсілдер (расы)
Адамның жануарлар дүниесіндегі жүйелік орны ІІ топ
Хордалылар типі.
Омыртқалылар тип тармағы.
Сүтқоректілер класы.
Ұрықжолдастылар класс тармағы.
Маймылдар (приматтар) отряды.
Адамтектес маймылдар отряд тармағы немесе тартанаулылар тобы.
Адамдар тұқымдасы.
Адамдар туысы
Саналы адам түрі
ІІІ топ Адамның жануарлардан шыққандығын дәлеледеу
Адамның шығу тегі, тарихы. Антропология – адамның шығу тегі мен тарихи даму кезеңдерін, нәсілдік ерекшеліктерін зерттейтін ғылым
Анатомиялық – құлақ қалқанының, сүт бездерінің, тістерінің жіктелуі, рудименттердің, атавизмдердің, т.б. болуы.
Эмбриологиялық – ұрықтанған жұмыртқадан дамуы, алғашқы кезеңінде желбезек саңылауының болуы, миының балыққа ұқсауы, клоакасының болуы.
Палеонтологиялық – қазбадан табылған адамның арғы ата тектері: австролопитектер, питекантроптар, синантроптар, неандертальдықтар, кроманьондықтар.
Физиологиялық – адам тәрізді маймылдар қуанады, ызаланады, ұрпағына қамқорлық жасайды, сезім мүшелері, қан құрамы, ауру түрлері ұқсас.
Рудименттік деп ататегінен қалған, бірақ қызмет атқармайтын қалдық белгілерді айтады. Оған соқырішек, құлақ айналасындағы бұлшық еттер, терідегі түктер, құйымшақ, т.б. мысал бола алады.
Атавизм деп арғы ататектің белгілерінің қайталануын айтады. Ондай белгілерге сирек жағдайда байқалатын денесін қалың түк басқан баланың дүниеге келуі немесе көп емшекті, құйрықты нәрестелердің туылуы мысал болады
АКТ 1 мин Сергіту сәті
«Носса» әнің қою
Оқушылар билейді
Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторлары
-685808572500
Жинақтау
Талдау
СТО, АКТ
Оқулықпен жұмыс
ІІ. Мағынаны ажырату
Сызбанұсқаға назар аударамыз
Антропогенездің биологиялық және әлеуметтік факторларын түсіндіріңдер
Оқушылардың жауабы
Топпен талқылап, жауап береді
Мәтінді оқып, талқылайды Оқулық
Қорытынды АКТ
дәптермен жұмыс
Тест тапсырмасын береді Дәптерлеріне тест орындайды Дәптер
Үйге тапсырма
1 мин § 53 оқу, Адамның шығу тегі, дамуы өз ойыңды дәптерге жазу Бағаларын қойғызады Оқушылар өз пікірлерін жазады Кері байланыс
1 мин
Не нәрсе оңай болды? Не нәрсе қиын болды? Нені білгіңіз келеді?
Оқушылар сабақта не сәтті өтті, нені жақсы меңгерді, соларды стикерлер арқылы үш түрлі смайликтерге жапсырады
Түрлі-түсті стикерлер
685800634619000685800634619000685800634619000685800634619000
1. Рудиментті табыңыз: а) түкті адам; ә) аппендикс; б) құйрықты бала.
2. 1871 жылы шыққан «Адамның шығу тегі және жыныстық сұрыпталу» еңбегінің авторы кім? а) Ж.Б.Ламарк; ә) Ф.Энгельс; б) Ч.Дарвин.
3. Адамның тарихи дамуы: а) онтогенез; ә) филогенез; б) антропогенез.
4. Жеке түрлердің өз ата тектерінің белгісіне қайта оралуы қалай аталады?
а) рудимент; ә) атавизм; б) гомологиялық мүше.
5. Еңбек әрекеті, сөз, ойлау, антропогенездің қозғаушы күшінің қай факторына жатады?
а) әлеуметтік; ә) биологиялық; б) экологиялық.
6. Тұқым қуалайтын өзгергіштік, тіршілік үшін күрес антропогенездің қай факторына жатады? а) әлеуметтік; ә) биологиялық; б) экологиялық.
7. Адамның шығу тегін, дамуын, қалыптасуын зерттейтін ғылым:
а) палеонтология; ә) эмбриология; б) антропология.
8. Адамда соқырішек, үшінші қабақ ата тегінен қалған белгілерге жатады. Осындай белгілердің ғылыми атауы: а) рудимент; ә) атавизм; б) гомология.
9. «Табиғат жүйесі» еңбегінің авторы кім? а) К.Линней; ә) Ф.Энгельс; б) Ч.Дарвин.
10. Адам тәрізді маймылдар қуанады, ызаланады, ұрпағына қамқорлық жасайды, сезім мүшелері, қан құрамы, ауру түрлері ұқсас болады. Бұл қандай дәлелдемелерге жатады? а) анатомиялық; ә) физиологиялық; б) палеонтологиялық
Жауаптары: 1 – ә, 2 – б, 3 – б, 4 – ә, 5 – а, 6 – ә, 7 – б, 8 – а, 9 – а, 10 – ә
Бағалау (формта-і)
«Ыстық орындық»
«Қар үйіндісі»
Тест тапсырмасы
Кім жылдам
Өзін-өзі бағалау
Жұптың бағасы
Мұғалімнің бағасы (сумативті) Тексерілді: Оқу ісінің меңгерушісі