Йылбаш масалы (Новогодняяя сказка)

«ЙЫЛБАШ МАСАЛЫ»
Етекчи : Селям, санъа, Йылбаш байрам,
Къыш вен нарат байрамы.
Мусафирлер, бизден сизге
Бугунь байрам селямы.
Бугунь байрам, Янъы йыл.
Келинъ, достлар, ойнайыкъ.
Дюльбер нарат этрафында
Хоран тепип башлайыкъ.
Хош кельдинъиз, сайгъылы мусафирлер! Хош кельдинъиз, севимли балачыкълар! Йылбаш байрамынъыз хайырлы олсун! Вай, балалар, бакъынъыз, бизим байрамгъа мусафирлер кельдилер.. .Ким экен булар?...
Джады:.....Бу мен, Джады, мусафиринъиз. Бу йыл мени къаршыланъыз. Мен эм йырларым, эм ойнарым...Эр йыл Аяз-деде келе, бездирди...
Тильки: Джады битамызнынъ не эксик ери бар?
Етекчи : Биз Бойле мусафирлерни беклемеген эдик... Я Аяз-дедемиз къайда?
Шайтан: Къайда- къайда? О раатлана...
(Къар Къызны сеси эшитиле: «Аяз Деде, Аяз Деде, сиз къайдасыз?»)
Джады: (шайтангъа)Къартбабасыны джойгъан. Шимди тешкиль этермиз. Достлар ым, артымдан чапынъыз.. .(Къачып кете)
Шайтан: (етекчиге) Сесинъ чыкъмасын! Чокъ лаф этсенъ, ормангъа алып кетерим, пиширип ашарым...
Тильки: (балаларгъа) Сизлер де,балачыкълар, бир шей корьмединъиз, э? (къачып кете).
(Къар Къыз чапып кире)
Къар Къыз: Аяз Деде, Аяз Деде, сиз къайдасыз?
(Одагъа Аяз Дедени урбасыны кийген Джады кире)
Къар Къыз: Къайда юресиз шу, мен сизни чокътан берли къыдырам...
Джады: Неге къыдырасынъ? Мен мында, кельдим!
Къар Къыз: Къар данечиклери къайда? Оларны джойдынъызмы?
Джады: Кимни?...А-а-а, къар данелерини.. .Олар да мында.. .Тек оларны чагъырмакъ керек.. .Къар данелери, келинъиз мында
(Шайтан чапып чыкъа)
Къар Къыз: Мен Бойле къар данелерини даа корьмедим.
Джады: Ойле ми? Къар данелери, иште...Йырла ( Шайтанны тюрте)
Шайтан: Бизлер къар данечиклери, ля-ля-ля...
Джады: Олды, етер,етер...
Къар Къыз: Аяз-деде, баларны байрамнен хайырламагъа вакъыт кельди.
Джады :Я-Я-Я? Насыл?
Къар Къыз: Аяз-деде, нарат янында оюнлар ойнамакъ, наратны якъмакъ, балаларгъа бахшышлар бермек керек....
Джады: Буны эписини мен япаджам мы?
Къар Къыз: Эбет, сиз, Аяз деде!
Джады: Оля, аманда шаматалы зенаат экен бу.. .Керек эди манъа бу яшымда... Айды, йырлайыкъ. Къар данелери, йырла!
Шайтан: Осип чыкъты дагъда таякъ, дагъда о юкълады....
Къар Къыз: Ёкъ-ёкъ, ойле дегиль. Шимди балалар йырларлар.
(«Осип чыкъты дагъда нарат» йырыны балалар йырлайлар )
Джады: Йырладыкъ.. .Энди манъа бензин ве бир къуту серник кетиринъиз.
Къар Къыз: Не япаджакъсынъыз, Аяз Деде?
Джады: Не япаджакъсынъыз?! Наратны якъмакъ керек, дединь де!
Къар Къыз: Аяз деде, на олды я сизге? Наратны тылсымлы сезлернен, тылсымлы таягъынъызнен якъмагъа мумкюн....Сиз къайда эдинъиз я? Кеч къалдынъыз! Шашмалайсыз!
Джады: Мен?...Мен футбол бакътым... Олар буз устюнде конькилернен тайгъанларыны пек бегенем...
Къар Къыз: Аяз деде, буз устюндеки оюн- хоккей!
Джады: Манъа ферхи ёкъ! План боюнджа не япмакъ керекмиз?
Къар Къыз: Балалар не оюн кечиреджекмиз?
Джады: Оюн?! Пек яхшы. Шимди биз бойле оюн кечирерик... Анавы чувалны коресинъми? Сакълан онынъ ичине. Биз сени къыдырайыкъ.
Къар Къыз: Аяз деде, биз башта башкъа оюнлар ойнай эдик де?!
Джады: Бугунь бойле ойнаджакъмыз (Къар Къызны чувал ичине зорлап киргизе) Мен айткъаным олдаджакъ!
Етекчи: Нелер япасын сен?! Энди балаларнен ким ойнайджакъ?
Джады: Ки-и-и-м? Мен! Шимди , балачыкълар, ойнармыз
Етекчи: Нараттаки чыракъларны якъмакъ керек. Аяз дедеге орман айванлары ярдым эте эдилер...
Джады: Шайтаннен Тильки ми?
Шайтан ве Тильки: Биз мындамыз!
Шайтан: Нени якъайыкъ?
Тильки: Кимни къоркъузайыкъ?
Етекчи: Сиз дегиль, аювчыкъ, къоянчыкълар, сансарчыкълар...
Джады: (балаларгъа бакъып) Я булар не отуралар, ярдым этсинлер... Айды, мен бир-эки тылсымлы сёз айтайым...Эй, нарат, ян!!! Ян,ян, наратчыкъ, эр ер ярыкъ олсун! Янмай да!
Етекчи: Сен тылсымлы таягъыннен сала, биз исе берабер: «Бир, эки, учь-
наратымыз янсын»,- дермиз.
Джады: Башладыкъ (таягъынен саплай)
Шайтан: Не чекишесинъиз?..Серникнен якъайыкъ...
Тильки: Амма да аджайип олур.. .(Аяз дедени сеси эшитиле)
Аяз деде: Селям алейкум, балалар. Мен узун ёл юрип кельдим! Селям сизге
огъланчыкълар ве къызчыкълар! Оданъыз ярашыкъ, урбаларынъыз дюльбер... Я не ичюнмузыка сеси эшитильмей? Сиз йырламайсыз, ойнамайсыз?
(Шайтан ве Тильки къачалар.Джады къапы янына якъынлаша)
Аяз деде: Меним Къар Къызым къайда?(Джадыны коре) Я бу да ким экен?!
Джады: Мен- Аяз деде!
Аяз деде: Ойле олса, мен- ким олам?
Джады: Къайдан билейим? Бельки Кащей Бессмертный?
Аяз деде: Ойле ми? (эллеринен саллай) Буранлар, еллер уфюрсин, этрафны къарнен басарым, бузлатарым...
Джады: Яваш-яваш, сыкъылма, кьолларымны салламагъа мен де билем.
Етекчи: Токътанъыз, балалар бизге шимди ярдым этерлер. Мен тапмаджалар айтайым.
Ким тапса- о акъикъий Аяз деде.
Аяз деде: Айтынъыз, мен тапмаджаларны пек севем.
Етекчи: Копчеги ёкъ, арышы ёкъ,
Онъа ат да екильмей,
Къырда онынъ севдасы чокъ,
Артындан ич етильмей (Чана)
Джады: Бу....копек...онынъ артындан етильмез.
Етекчи: Ёкъ, бу копеек дегиль. Балалар, ярдым этинъиз.
Етекчи: Чекючи екъ,мыхы екъ,
Бир геджеде копюр ясар (Аяз)
Джады: Таптым-таптым, бу меним достум Шайтан. О эр бир шейни япып ола.
Аяз деде: Бу аяз, кене де тапмадынъ!
Етекчи : Осе башы ашагъы,
Язда дегиль де къышта,
Эгер къыздырса кунеш,
Агълай-агълай ёкъ ола. (Сачакъ бузу)
Джады: Мен билем.. .Бу дондурма, тек о орманда сатылмай , тек шеэрде...
Етекчи : Ёкъ, бу дондурма дегиль. Балалар, ярдым этинъиз , недир о?
Етекчи :О енгиль памукъ киби,
Бем-беяз шекер киби,
Булутларда о догъа,
Якъанъа келип къона (Къар данеси)
Джады: Таптым, таптым, о татлы памукъ...Мен корьдим, шеэринъизде байрам олгъанда, оны балабан таякъларгъа сарып саталар... Авес этим...
Етекчи: Кене де тапмадынъ. Балалар шимди бизге айтарлар..
Аяз деде: Кимсин я сен? Ич де анълап оламайым.
Джады: (четке бакъып) Анавы келеяткъан ким я?
(Эр кес о тарафкъа бакъкънда къачып кете)
Аяз деде: Къайда кетти я о? Торуным да корюнмей.. .Ярдымджыларымны чагъырмасам олмайджакъ, гъалиба...Бир.эки,учь, ярдымджыларым, келинъиз яныма (айванджыкълар кирелер)
Айванлар: (берабер) Биз кельдик, Аяз деде.
Аяз деде: Достларым, ярдымынъыз керек. Къар Къыз джоюлды.
Етекчи: Оны Джады ве онынъ достлары къырсызладылар.
1-джи айванчыкъ: Онынъ тышкъы корюниши насыл?
Етекчи: Насыл оладжакъ: къарт, чиркин, ярамаз.
Джады:(кошеден бакъып) Къарт дегиль,эсли яшта.
Аяз деде: Оданъыз пек сыджакъ, барып бир аз салкъынланып келейим.
1-джи айванчыкъ: Вазифени анъладыкъ(Айванларны дёртке боле ве дёрт тарафкъа ёллай.Айванлар башта даркъалышалар,сонъ бир ерде топлашалар)
2-джи айванчыкъ:Хабер кельди: Джады бильгисаяр одасында. Кеттик (къачып кетелер).
Шайтан: (балабан хавуч алып келе) Кординъми, бизлерни тутаджакъ экенлер. Биз сизге косьтерерик. Шимди биз сизге хавуч ашатарыкъ.
Тильки: Туткъалны алмагъа унутмадынъмы?
Шайтан: Сен озюнъ аладжакъ эдинъ де!
Тильки: Мен? Сен алырым дединъ де!
Шайтан: Мен? Кимге айттым?
Тильки: Санъа ишанып ёлгъа чыкъсанъ....
Шайтан: Чокъ лаф этесин. Алдым ,мен, алдым...Сени сынайджакъ олдым, ха-ха-ха...
Тильки Олды, чокъ лаф этме, бер манъа, туткъалны хавучкъа якъайыкъ. Якъ,якъ, чокъ-чокъ якъ, япышып къалсынлар.
Шайтан: Озюнъ япышып къалма
Тильки: Манъа акъыл огретме
Шайтан: Мен япышып къалдым (Айванджыкъларнынъ сеслери эшитиле) Манъа яр дым эт.
Тильки: Къыбырдама. Аманда япышкъансын, тек балтанен айырмакъ мумкюн. (Къуртулмагъа тырыша, зорнен айырыла. Къачып кетелер. Айванджыкълар кирелер)
1 айванджыкъ: Огюмизде хавуч. Шимди ашап тоярмыз
(хавучны аладжакъ олып, онъа япышып къалалар. Тильки келип япышып къалгъан айванджыкъларны алып кете. Одагьа Джады Кире ве артындан Къар Къызны башындаки чувалынен алып келе)
Джады: Къайда ерлештирсем экен сени? Тур мына бу ерде...
(Аяз деде одагьа кире)
Аяз деде:(Джадыны корип) Мындасынъмы, Джады? Къана менйм торуным?
Джады: Мен онъы ормангъа алып кеттим. О анда ёлуны шашырды, мында бир вакъыт келип оламаз...
Етекчи: Олар айванджыкъларны да къырсызладылар.
Аяз деде: Ай, сизни, ярамазлар. Къар Къызны ве айванджыкъларны къайтармасанъыз, мен сизлерни бузлатарым!!!
Джады: Айды- айды, къайтарарым...Тек меним шартым бар: балалар учь вазифе беджермек кереклер.
Аяз деде: Къана?!
Джады: Ким топчыкъны биринджи олып сарар?
(Оюн «Топчыкъ»)
Джады: Яхшы, 1-джи вазифени беджердинъиз.
2-джи вазифе: айванлар тилинде йыр йырламакъ керексинъиз. «Осип чыкъты дагъада нарат» йырыны копеклер (мышыкълар, сыгъырлар, сычанлар) тилинде йырлайыкъ
Джады: Яхшы йырлай экенсиз.. .Ве сонъки вазифе: оюн ярышы. Мен пек дюльбер ойнамагьа билем. Менден дюльбер ойнагъан бала бар экенми? Бакъайыкъ (оюн ярышы)
Аяз деде: Эписи шартларынъны беджердик. Къар Къызны ве айванджыкъларны къайтар.
Джады: Алып олсанъыз, алынъыз. Мен оларны орманда сакъладым, андан ичде чыкъып оламазлар...
Аяз деде: НЕ-е-е?! Мен сизни бузлатмасам олмайджакъ!!!
Шайтан: Джады, ярдым эт, мен бузламагъа истемейим.
Тильки: Мен де бузламагъа истемейим.
(одагьа Къар Къыралечеси кире)
Аяз деде: Хош кельдинъ, Къар Къыраличеси. Не ишнен кельдинъ бизге?
Къар Къыралечеси: Меним орманларымда тюрлю ярамаз джанаварлар пейда олды. Олар дан кимсеге раатлыкъ ёкъ: Айванджыкъларны джаныны агъырталар, Къар Къызны чувал ичине сакъладылар. Мен о яарамазларны тылсымламагьа истейим.
Джады: Ёкъ-ёкъ-ёкъ, сез беремиз,энди ярамазлыкълар япмайджакъмыз
Къар Къыралечеси: Бакъарыкъ.. .Къар Къыз ве айванджыкълар, келинъиз мында. Балачыкълар, байрамынъыз хайырлы олсун!