Ж?н, ма?та ж?не жібек маталар туралы т?сінік, ?олданыста пайдалана білу, к?ту ?дістері.
СабаKтыS маKсаты: Ж_н, маKта ж‰не жібек маталар туралы т_сінік, Kолданыста пайдалана білу, к_ту ‰дістері.
а) білімділігі : оKушыларCа мата т_рлерініS KaрылымдыK
ерекшеліктерін, негізгі Kасиеттерін, мата
атауларыныS маCынасын, тоKылу, ™Sдеу
‰дістерін т_сіндіру.
‰) дамытушылыCы : оKушылардыS танымдыK деSгейлерін
кеSейту, ойлау Kабілеттерін дамыту, мата
т_рлерін ажырата білуге даCдыландыру,
іскерлік даCдыларын дамыту.
б) т‰рбиелілігі : оKушыларды білімділікке, ізденімпаздыKKа,
aKыптылыKKа, адамгершілікке т‰рбиелеу.
СабаKтыS т_рі : аралас сабаK
СабаKтыS ‰дісі : ауызша баяндау, сын тaрCысынан ойлау
стратегиялары
К™рнекіліктері : « Мата т_рлері » - бетшесі, «Мата Kaрылым-
дарын салыстыру » - кестесі, « МатаныS
Kасиеттері», «Мата атаулары» - бетшелері,
интерактивті таKта
€дебиеттер : «Технология 6 » - оKулыCы
І. `йымдастыру.
ІІ. СабаKтыS Kaрылысы :
Ж_н ж‰не жібек маталарыныS сыртKы Kaрылымы
АлCашKы ™Sдеу жaмыстары
Jасиеттері
JызыCушылыCын ояту.
Т_йе, бие с_ттерініS Kaрамы неге т‰уелді болады?
Т_йе, бие с_ттерініS KaрамындаCы адам аCзасына пайдалы д‰румендерді ата.
Т_йе, бие с_ттерініS емдік Kасиеттері Kандай?
Мата неден тоKылады ?
ТалшыKтар Kандай т_рлерге б™лінеді ?
ТалшыK т_рлерінен Kандай маталар тоKылады ?
Еліміздегі маKта ™сірілетін аймаK.
Г_лдері бар KaлпырCан,
КеS жазыKтан аумайды.
ОCан ‰ркім aмтылCан,
Киер киім оSтайлы.
Бaл не ? (мата)
МаCынаны т_сіну
ТалшыKтар
табиCи жасанды
™сімдік тектес жануар тектес
маKта ж‰не зыCыр маталар ж_н ж‰не жібек маталар
т_йе,Kой,ешкі ж_нінен алынады жібек Kaртынан алынады
Ж_н маталарын дайындау _шін алдымен ™Sдеу жaмыстарын орындайды.
Ж_нді алCашKы ™Sдеу
талшыKтарды сапасы бойынша іріктеу
тазалау
т_ту
арнайы сабынмен жуу
кептіру
иіру
мата тоKу
Ж_н ж‰не жібек маталар
ТабиCи жібек-™те жіSішке, н‰зік жіп. Оны тaт жібек KaртыныS Kуыр- шаCынан алады. Бaл т‰сіл тоKыма ™нерк‰сібінде кеSінен Kолданылады. JуыршаKтаCы жібек жібініS aзындыCы 700-800 метрге дейін жетеді. Жіп ™те жіSішке болCандыKтан,біремес, бірнеше KуыршаKтыS жібін біріктіреді. Ондай жіпті жібек шикізаты деп атайды.
Жібекті алCашKы ™Sдеу жaмыстары былайша орындалады: жібекті тасымалдау ж‰не саKтау алдында ™Sдеу – жібекті бумен ™Sдеу ж‰не ыстыK ауамен кептіру, жібек шикізатын алу – KуыршаKты бумен ™Sдеу ж‰не бірнеше KуыршаKтан жібек жібін жинау. Бaл операциялар жібек орау фабрикасында орындалады. ТалшыKтардан жіп иіреді, одан мата тоKылады.
МаKтадан жасалCан мата Kолайлы, оSай жуылып, тез кебеді, жаKсы тазаланады, оSай _тіктеледі.
Ж_н, жібек маталар жануардан алынатын табиCи талшыKтардан, сонымен Kатар химиялыK жолмен алынатын талшыKтарды Kосу арKылы жасалады. МаKта, жібек, ж_н маталардыS ‰сері адам организіміне пайдалы, сондыKтан Kымбат баCаланады.
ТалшыKтардыS Kaрамы.
МатаныS сапасы к™бінесе талшыKтардыS Kaрамына байланысты.
`зын ж‰не жіSішке талшыKтардан жіSішке,мыKты, біркелкі жіп алынады. Мaндай жіптен тоKылCан мата жaKа,берік,тегіс,жaмсаK болып келеді.
Иірімделген талшыKтар жаKсы жылу саKтаCыштыCымен ерекшеленеді. Мaндай талшыKтан тоKылCан маталарды KысKы киім тігу _шін Kолданады.
МатаныS Kaрамы, Kасиетері талшыKтарыныS Kaрылысына, жіптердіS айKасуына т_сіне,тоKылу ерекшеліктеріне байланысты. МатаныS негізгі Kасиеттері физика-механикалыK, технологиялыK,гигиеналыK Kасиеттері арKылы сипатталады.
Kыртыстануы сетінегіштігі
мыKтылыCы т™зімділігі KысKаруы ыдырауы
физ.-мех.Kасиеті технологиялыK
жіптердіS жіптіS
жіптіS тоKылуы талшыKтыS айKасуы пішінініS серпімділігі сапасы ™згеруі
иірілуі
жылу саKтаCыштыCы ылCал ™ткізгіштігі
гигиеналыK
матаныS тегістігі ауа
тыCыздыCы ™ткізгіштігі
Ж_н ж‰не жібек маталардан жасалCан киімдерге к_тім жасау (шартты белгілер)
ЫлCал ™ткізгіштік – матаныS KоршаCан ортадаCы ылCалды ™ткізу Kасиеті .
Жылу саKтаCыштыK – тaраKты жылуды саKтау Kасиеті.
МатаныS KысKаруы – ылCалды-жылумен ™Sдеу кезінде мата ™лшемініS
™згеруі.
МатаныS сетінеуі мен жіптіS ыдырауы – жіптіS серпімділігі мен тегістігі-
ніS, айKасуыныS ™згеріске aшырауы.
Ой – толCаныс
Мата атауларын білеміз бе?
Масаты деп Kандай матаны айтамыз ? Масатыдай Kaлпырар жердіS ж_зі.
Масаты – жaмсаK т_кті мата
Шидем дегеніміз не ? Шидем шекпен кигенім, т_лкі тымаK.
Шидем – т_йе ж_ніне тоKылCан мата
Шай дегеніміз не ? Шолпысы сылдырлап,шайы к™йлегі сусылдап
Шайы – _лбіреген жaKа жібек мата
Б_лде деп нені айтамыз ? ^лде мен б_лдеге оранып
Б_лде – баCалы Kымбат мата
ТорKа – баCалы жібек мата
К_лд‰рі – жaKа жібек мата
Манат – ж_ннен тоKылCан барKыт т‰різді сырт киімдік мата
ОKа – жібек ж‰не зер жіптерден тоKылCан к™мкерме
€сем, жанCа жайлы Kасиеттеріне с‰йкес халKымыз к™бінесе KыздарыныS есімдерін мата атауларымен атаCан. Мысалы: К_лд‰рі,`штап,МаKпал, Jырмызы,Жібек,Д_рия т.б.
СемантикалыK карта толтыру.
Мата атаулары
маKта
т_кті
жібек
ж_н
АKзон
+
БарKыт
+
+
Баршын
+
Драп
+
Д_рия
+
К_лд‰рі
+
МаKпал
+
С‰тен
+
Бомази
+
Сиса
+
Мана
+
4. Кім тапKыр ? ( танымдыK тапсырмалар)
киім
к™ркі
жапыраK
адам
с‰ні
ш_берек
аCаш
м‰дениет
айнасы
бойCа
к™рік
тазалыK
киім
байлыK
астан
Kонымды
саулыK
негізі
Ой т_йіндеу : Мата атаулары Kалай KойылCан ?
- Kасиеттеріне, сапасына, талшыKтардыS атауына, тоKылу ерекшеліктеріне
т.б. байланысты.
Тест тапсырмаларын орындау.
1. МатаныS к™не атауы
а) материал
‰) кездеме*
б) бaйым
2. ЗыCыр матасын алу _шін ™сірілетін зыCырдыS т_рі
а) салалы*
‰) бaйра
б) жабайы
3. ХалKымыздыS «аK алтыны»
а) бидай
‰) к™мір
б) маKта*
4. МатаныS гигроскопиялыCы деп Kандай Kасиетін айтады?
а) жылу саKтаCыштыCы
‰) ылCал ™ткізгіштігі*
б) ауа ™ткізгіштігі
5. Жібек матаныS атауы Kандай aCымCа байланысты KойылCан?
а) `лы Жібек жолына
‰) жібек талшыCына*
б) кісі есіміне байланысты
Jорытынды: Нені білдім? Нені білгім келеді?
Осы сaраKтар арKылы, оKушылар б_гінгі сабаKтан алCан ‰серлерін стикерге жазып, таKтаCа жабыстырады.
^йге тапсырма: Мата т_рлерініS KaрылымдыK Kасиеттерін аныKтау.
БаCалау.
13PAGE 15
13PAGE 14615
ТалшыKтыS жуан-жіSішкелігі
ТалшыKтыS aзындыCы
МатаныS сапасы
жaмсаKтыCыы
иірілуі
мыKтылыCы
15