Конспект урока Магжан Жумабаев

“Түркістан”Мағжан Жұмабаев

ТүркістанТүркістан-екі дүние есігі ғой,Түркістан- ер түріктің бесігі ғой.Тамаша Түркістандай жерде өскен,Түріктің тәңірі берген несібі ғой.Ертеде Түркістанды Тұран дескен,Тұранда ер түрігім туып-өскен.Тұранның тағдыры бар толқымалы,Басынан көп тамаша күндер кешкен. Жобаның қарастыратын мәселесі:“Түркістан” өлеңіне әдеби теориялық талдау ;Өлеңнің өзіндік құндылықтарын көрсету;Түркілік рухты сезіну;Ақын шығармаларының бүгінгі күнге сай талдау;Өлеңнің бүгінгі күнге сай өзектілігін көрсету Жобаның мақсаты: Жастардың ақын мұрасын тереңінен оқып түсінулері;Отансүйгіштік бағытта тәрбиелеу;Олардың бойына ақын шығармашылығына деген қызығушылықтарын арттыру;Заман үндестігін байқату; Жүргізілетін жұмыстар:Әдебиет теориясы бойынша зерттеуГеографиялық атауларға тоқталуМысал ретінде алынған аңызТарихи тұрғыдан зерттеуҚазақ халқының этнографиялық құрлысын анықтау «Түркістан» өлеңіндегі тарихи ұлы тұлғаларӘл-ФарабиАбылай ханӘбуғали Ибн СинаАқсақ ТемірЕсім ханҰлықбекШыңғыс хан


Аллитерация: Түркістан –екі дүние есігі ғой, Түркістан –ер түріктің бесігі ғой Тамаша Түркістандай жерде туған Түріктің Тәңірі берген несібі ғой.Метафора: от болып туған, отқа ұқсап, Арқаның ардагері – қалың алаш, Алаштың арыстаны.Эпитет: Ер түрік, кең ақыл, отты қайрат, жүйрік қиял. Географиялық атауларға тоқталуТұран жазығыӨзен аттары: Оқыс, Яксар -Жейхун, СейхунТау аттары: Тянб-Шань, Хантәңірі,Тарбағатай,Памир, Алтай, ҚазғұртКөл атауы: Балқаш, Арал, ЫстықкөлСөздікпен жұмыс Мысал ретінде алынған аңызҚазғұртың қасиетті тау болмаса,Топанда Нұқ кемесі қайда тоқтар?Жер бетін топан су басқанда Нұқ пайғамбар жер бетіндегі аңдардың түрлерінен кемеге салып алған екен. Аңыздың айтуы бойынша сол кеме Қазғұрт тауының басында қалған деседі. Көп түрік енші алып тарасқанда,Қазақтар қара шаңырақ қалған жоқ па?!Қазақ халқының этнографиялық құрлысын анықтау Алған нәтижені талқылау, қорытындылау“Түркістан ” өлеңі жастар үшін өте құнды мәлімет болып саналады. Оны оқи отыра қазақ халқының өткенінен терең мағлұматтар алуға болады. Сонымен қатар ақынның өршіл рухы мен халқына деген адал перзенттік махаббатын сезесің. Осындай ұлы адамдардың жалғасы болғаның үшін жүрегіңді қуаныш кернейді. Және бұл бір күндік тақырып емес, осы тақырып аясында көптеген зерттеулер жүргізуге болады. Қазақстан тарихы- «Тарихи тұлғалар», «Даламның шежіресі» (аңыздар бойынша) Қазақ әдебиеті- «Көркемдік ерекшеліктері»Қазақстан географиясы- «Түркістан өлеңіндегі жер- су аттары»Музыка- «Домбыраның шығу тарихы»Астрономия- «Жұлдыздар әлеміне саяхат»  Түсіндірме сөздікЕкі дүние есігі – осы дүние мен о дүниенің түйіскен жері, қасиетті жер деген мағынадаНесібі – байлығыТұран – түркілердің астанасыҰсап – ұқсапЕнші алысу – ата-аналарының материалдық байлығынан балаларының алатын үлесіАлаш – қазақ, қарақалпақ, өзбек, қырғыз, түрікмен, әзірбайжан, татар, т.б.Көксеу – сағыну.