Есептік ж?не реттік сан есім 4-класс

Cабақтың тақырыбы:Есептік және реттік сан есімБастауыш сынып мұғалімі: Ахантаева Гүлмира
Сабақтың мақсаты:                     А)  Білімдік: Сөз табының бір түрі сан есім туралы білімдерін толықтыру.    Есептік сан есімдермен таныстырып, олардың ерекшелігін меңгерту. Берілген сұрақтарға нақты, толық жауап беру.    Оқушыларға білімді жетік меңгеру үшін әр түрлі    тапсырмалар беру.Ә) Тәрбиелік: Ұлтжандылыққа, адамгершілік, ізгілікке тәрбиелеу. Қазақ халқының асыл мұрасы мақал-мәтел үлгісінде тәрбиелеу.Б) Дамытушылық: Ойлау қабілетін дамытып, белсенділігін арттыру. Ынта қойып тыңдау, жазу, талдау машықтарын қалыптастыру.    Сөздік қорын, тіл байлығын дамыту. Ана тілін жетік біліп, оны құрметтеуге тәрбиелеу. І. Психологиялық дайындық.Қазақ тілім - өз тілім дара тілім.Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім.Қастерлейді ұл - қызың мәңгі сеніБолашағым, бақытым қазақ тілім 1 – топ «Бірліктер» тобы Ұраны: « Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар баламыз»2 - топ «Ондықтар» тобы Ұраны: «Он саусағы майысқан, шебер бала боламыз»3 – топ «Жүздіктер» тобы. Ұраны: «Жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар баламыз» Топтың ережесі:1. Тыныштықты сақтау.2. Бірін-бірі тыңдау.3. Өз ойын ашық айту.4. Уақытты үнемдеу. ІІ. Үй жұмысын тексеру15 – жаттығу«Кім тапқыр?» ойыны. Көп нүктенің орнына тиісті сан есімді қойып жаз.1............... ауыз сөздің тобықтай түйіні бар.2. ........... теңгең болғанша, ............ досың болсын.3. Білекті ............... жығады, білімді .................. жығады.4. ............... кісінің түсін білгенше, ............... кісінің атын біл. Cабақтың тақырыбы:Есептік және реттік сан есім Сан есім есептік және реттік болып екіге бөлінеді. Қанша? Неше? Сұрақтарына жауап беретін сан есімдерді есептік сан есім деп атайды: екі, алты, жеті.Нешінші? Сұрағына жауап беретін сан есімдерді реттік сан есім деп атайды: екінші, алтыншы, жетінші.Реттік сан есім есептік сан есімге –ыншы, інші, ншы, нші, жұрнақтары жалғану арқылы жасалады. 17 - жаттығуМәтінді оқы: Біз үш қабатты жаңа мектепте оқимыз. Менің сыныбым үшінші қабатта. Бүгін біздің сыныптан екі оқушы қалалық жарысқа қатысты. Айбар бірінші орынды жеңіп алды. Айсұлу екінші орынға ие болды. Сан есімдерді теріп жаз, оларға сұрақ қой. Сан есімдерді салыстыр. “Бірліктер” тобынаЕр жігіттің сөйлегені – өлгені.Ел құлағы Тапқыр болсаң тауып көр:екіелу
“Ондықтар” тобына1. Ер рет өледі, Қорқақ рет өледі.2. рет өлшеп, рет кес.бірмыңжеті бір

“Жүздіктер” тобына1. Жігіт адамға өнер де аз.2. Білгенің бір тоғыз, білмегенің – жетпістоқсан тоғыз.
18-жаттығукөп нүктенің орнына есептік сан есімді реттік сан есімге айналдырып жаз.Бір қатар – қатар үш орын – орынтоғыз мектеп - мектепалты сынып - сыныпбіріншіүшіншітоғызыншыалтыншы

«Жұмбақтардың сыры» ойыны“Бірліктер” тобына:Екі езуі құлағына жетеді, Тамақ жесе ызың-ызың етеді (ара)2. Тоғыз белбеу, қос жібек,Екі мұрын, бір шүмек (домбыра)
“Ондықтар” тобына:Бес ін, бес іннің аузы бір ін (қолғап)Екі басы жұдырықтай, Ортасы қылдырықтай (құмырсқа)
“Жүздіктер” тобына:Екі семсер айқасқан, Оқта-текте шайқасқан. (қайшы)2. Үш көзді батыр, жолды аңдып жатыр (бағдаршам)
19 - жаттығуРеттік сан еімдерді сөз құрамына талда:Бірінші, екінші, бесінші, алтыншы, жетінші, тоғызыншы, оныншы, отызыншы. Сергіту сәті
Бір, екі, үш – шебер бала бізТөрт, бес, алты – жалқаулық артта қалды.Жеті, сегіз – білім мен еңбек егіз,Тоғыз, он – тапсырманы орындау жөн! “Киелі сандар” ойыны“3”, “5”, “7” санына байланысты ұғымдар “3” санына: Үш қуаныш Үш тұлАлғыс алу 1. Қайратсыз ашу тұлӨзіңді көптің іздеуі 2. Тұрлаусыз ғашық тұлІсіңнің өшпеуі 3. Шәкіртсіз ғалым тұл Үш арсыз (Абай)Тамақ арсыз Үш тағылымҰйқы арсыз 1. Мейірімнен - сауап Күлкі арсыз 2. Жақсыдан - шарапат Үш дана 3. Жамандықтан - кесапат1. Абай2. Шоқан3. Ыбырай Үш кемдікНадандықЕріншектікЗұлымдық “5” санына Бес қару Бес қатерСадақ 1. ОтМылтық 2. ЖауНайза 3. БорышҚылыш 4. АуруАйбалта 5. Сөз Бес өсиет Бес асыл, бес дұшпанТопасқа сенбе Бес нәрседен қашық болЖауға иілме Бес нәрсеге асық бол. Аш үйге қонба Адам болам десеңізӘрқашан сақ жүр Өсек, өтірік, мақтаншақ,Жарлыдан сый сұрама Еріншек, бекер,мал шашпақ – Бес дұшпаның білсеңіз Талап, еңбек, терең ой, Қанағат, рахым ойлап қой - Бес асыл іс көнсеңіз “7” санына Жеті қазына Жеті жетімЕр жігіт 1. Тыңдалмаған сөз жетімСұлу әйел 2. Қиюсыз тозған бөз жетімАқыл-білім 3. Иесіз қалған жер жетім.Жүйрік ат 4. Басшысы жоқ ел жетімҚыран бүркіт 5. Аққу-қазсыз көл жетімБерен мылтық 6. Жерінен айрылған ер жетімЖүйрік тазы 7. Замандасы қалмаса, бәрінен де сол жетім Жеті жоқ Жеті күнЖерде өлшеуіш жоқ 1. ДүйсенбіАспанда тіреуіш жоқ 2. Сейсенбі.Таста тамыр жоқ 3. Сәрсенбі.Тасбақада талақ жоқ 4. Бейсенбі.Аллада бауыр жоқ 5. ЖұмаАққуда сүт жоқ 6. СенбіЖылқыда өт жоқ 7. Жексенбі 20 - жаттығуМәтінді түсініп оқы: Қазақ өмірінде қазанның алатын орны ерекше. Өйткені ол-ең басты тіршілік құралы. Халық оны жай ғана қазан демей, “қара қазан” деп қастерлеп айтады. Бұл жерде қара сөзі “қасиетті, киелі, берекелі” деген ұғымды білдіреді. Қазан шойыннан жарты шар үлгісінде құйылады. Оның ұстауға қолайлы төрт құлағы болады. Сыйымдылығына қарай көлемі әр түрлі болып келеді. Ең үлкенін он екі қарыс қара қазан немесе тайқазан деп атайды.Сан есімдерді тауып, олар сан есімнің қай түрі екенін айт. Мәтінге ат қой. Тайқазан туралы қызықты мәлімет Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінің қазандық бөлмесінде көреген Әмір Темір заманынан қалған құнды жәдігерлердің бірегейі – қасиетті Тайқазан тұр. Бұл қазан 1399 ж 25 маусымда Түркістан қаласының батысында, 27 шақырым жерде орналасқан Қарнақ елді мекенінде, сирек кездесетін жеті түрлі асыл металдың (мыс, мырыш, алтын, күміс, қола, қорғасын, темір) қоспасынан құйылған. Қазанның салмағы – 2 тонна. Сыйымдылығы – 3 мың литр, биіктігі – 1,60 м, диаметрі – 2,42 м. Тұғырының биіктігі – 0,54м. Диаметрі – 0,607м. ІҮ. Сабақты бекіту. Ой қорыту«Бірліктер» тобына1. Заттың санын, ретін білдіретін сөз табын анықтаңыз.A) Сан есім. B) Зат есім.C) Сын есім.D) Етістік.2. Сан есімі бар мақал - мәтелді табыңыз.А) Туған жерге туың тік.В) Жеті рет өлшеп, бір рет кес. С) Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық.D) Отансыз адам - ормансыз бұлбұл.++
“Ондықтар” тобына1. Реттік сан есімді белгілеңіз.A) Жүз.Ә) Тоғызыншы.Б) Бесеу.В) Отыздаған.2. Реттік сан есімнің жұрнағын табыңыз.А) – ау, - еу.Ә) – тан, - тен.Б) – ыншы, - інші. В) – шы, - ші.++
“Жүздіктер” тобына1. Есептік сан есімді табыңыз.А) Бес. Ә) Алтау.Б) Сегізінші.В) Он тоғызыншы2. Сан есімі бар мақал - мәтелді табыңыз.А) Қызға қырық үйден тыйымӘ) Досы көпті жау алмайдыБ) Өнер – ердің қанатыВ) Еңбек етсең ерінбей, тояды қарның тіленбей++
Математика пәні бойынша логикалық тапсырмалар:«Бірліктер» тобына1.Аспанда үш түйеқұс ұшып келе жатты. Аңшы олардың бірін атып алды. Аспанда қанша түйеқұс қалды? Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:ш+2+лдеуік к+3+ік тік+4+бұрыш сөн+5 (түйеқұс ұшпайды)
“Ондықтар” тобынаОтбасында 4 бала бар: Қыздар қанша болса, ұлдар да сонша. Отбасындағы қыздар қанша, ұлдар қанша? (2 қыз, 2 ұл)Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:Жел + 906 + бақан8 + көзМ + 6
“Жүздіктер” тобына5 кг мақта ауыр ма, 5 кг темір ауыр ма? (екеуі де тең)Құрамында сан есімі бар сөздерді тап:тү+1 1+қазан 6+н+күл 9+құмалақ
«Бірліктер» тобынаСемантикалық картаСөздер ЕсептікРеттікБесіншіОн алтыОн екіншіСегізҚырық төрт+++++


“Ондықтар” тобынаСәйкестендіру кестесіАрмандаүшінші сыныпта оқимынМенбес кітап барБиылбес алдыОл сабақтанекі мың он алтыншы жыл

“Жүздіктер” тобынаТест тапсырмаларыСан есімнің сұрағын табыңызА) кім? Не?  Ә) қандай? Қай? Қазақ тілінде неше әріп бар?А) 35 Ә) 453. Бір тәулікте неше сағат бар?А) 10 Ә) Б) 504. Реттік сан есім жасайтын жұрнақтарды белгіле. А) -дай, -дей, - тай, - тей Ә)лы, -лі, - ды, -ді5. Есептік сан есімді белгілеңізА) алтау Ә) сегізінші Б) неше? Қанша?Б) 42 24 Б) ыншы, інші, ншы, ншіБ) үш жүзstyle.colorstyle.colorstyle.colorstyle.colorstyle.color Үйге тапсырма21 - жаттығуБағалау Назар салып тыңдағандарыңызға көп рахмет !