Саба?тын та?ырыбы Карбон ?ыш?ылдары
КАРБОН JЫШJЫЛДАРЫ
СабаKтыS таKырыбы: КАРБОН JЫШJЫЛДАРЫ
СабаKтыS маKсаты:
а) білімділік – карбон KышKылдарыныS Kaрылысына с_йене отырып, олардыS химиялыK ж‰не физикалыK Kасиеттерін, реакцияныS ж_ру механизмін т_сіндіру, ™нерк‰сіптік маSызы бар реакцияларCа тоKталу.
‰) дамытушылыK – карбон KышKылдарыныS Kасиеттерін т_сіндіре отырып, алCан білімдерін жетілдіру, ™збетінше іздену Kабілетін дамыту. ОKушыныS оKу танымдыK іс- ‰рекетін Kалыптастыру, педагогикалыK ойлау Kабілеттерін дамыту, гинетикалыK байланыстарCа тапсырмалар орындау арKылы ж‰не есептерді шыCара отырып білімді тиянаKтау.
б) т‰рбиелік – оKшылардыS ойлау, Kорытынды жасау даCдыларын арттыра отырып, оларды адамгершілікке, aйымшылдыKа, ™з ойын еркін жеткізе білуге т‰рбиелеу.
СабаKтыS типі: ЖаSа білімді Kалыптастыру.
СабаKтыS т_рі: ЖаSа технология элементтерін пайдалана отырып ™тілетін аралас сабаK.
СабаKтыS ‰дісі: СТО стратегиялар, сaраK–жауап, есептер мен жаттыCулар шыCарту, электронды оKулыKты пайдалану.
СабаKтыS к™рнекілігі: Кестелер, электронды оKулыK, сызба нaсKалар, топтамалар, интерактивті таKта, сірке KышKылы, металл, спирт, сода.
СабаKтыS барысы:
І. `йымдастыру кезеSі, психологиялыK дайындыK, «МеніS жаKсы Kасиеттерім» (тренинг)
ІІ. ОKушы білімін жан-жаKты тексеру .
«Менен сaраK, сізден жауап »
Альдегиттер деген не ? жалпы формуласы
РадикалдыS табиCатына Kарай альдегиттер Kалай жіктеледі?
Карбанил тобыныS Kaрлысын т_сіндір.
Альдегидтерді гидрлегенде Kандай ™німдер алынады?
К_міс- айна реакциясын жазып к™рсет.
Мына альдегидтіS формуласын жаз: 3,3 диметилбутаналь.
ІІІ. ЖаSа сабаKты меSгерту.
Карбон KышKылыныS физикалыK Kасиеттері.
JаныKан карбон KышKылыныS алCашKы _ш м_шесі: KaмырсKа, сірке ж‰не пропион KышKылдары ™ткір иісті, сaйыK заттар, май KышKылыныS жаCымсыз иісі бар, суданашар ериді, жоCары карбон KышKылдары С10-нан бастап Kатты заттар.
Карбон KышKылдардыS физикалыK Kасиеттері.
Формуласы
Атауы
БалKу температурасы
Jайнау температурасы
HCOОН
JaмырсKа KышKылы
8,25
100,7
СН3СООН
Сірке KышKылы
16,75
118,1
СН3СН2-СООН
Пропион KышKылы
-20,8
141,4
ГомолгтыK Kатарда молекулалыK массаларыныS ™суіне Kарай суда ерігіштігі кемиді, Kайнау температуралары ™седі.
ХимиялыK Kасиеттері
Карбон KышKылдарыныS химиялыK Kасиеттері, олардыS Kaрылысына байланысты. СутегініS KозCалысы болуы спирттермен ж‰не фенолмен салыстырCанда бaлардыS KышKылдыCын арттырады. Дегенмен KaмырсKа KышKылынан басKалары ‰лсіз электролиттер:
R- COOH RCOO - + H +
Карбон KышKылдары :
а) металдармен: 2СН3СООН+2Na
· 2CH3COONa + H2
б) негіздермен: СН3СООН + КОН СН3СООК + Н2О
в) металл оксидтерімен: 2СН3СООН + МgO Mg (CH3 COO)2 + H2O
г) ‰лсіз KышKылдардыS тaздарымен: СН3СООН+ Na2CO3 2СН3СООNa+ Н2О+ CO2
д) спирттермен: СН3СООН+ С2Н5ОН СН3СООС2Н5 +Н2О
е) галогендермен : СН3СООН+ Сl2 CH2COOH+HCl
‰рекеттеседі.
JaмырсKа KышKылы металдарды бояуда, былCары ™ндірісінде, консервілеу мен спирт ™ндіруде, органикалыK заттарды синтездеуде Kолданылады.
Сірке KышKылы былCары ™ндірісінде, пластмассалар, бояулар, д‰рі-д‰рмектер, жасанды талшыK алу _шін химия ™нерк‰сібінде Kолданылады. Тaздары ауыл шаруашылыCыныS зиянкестерін Kaрту _шін пайданылады.
IV Білімді тиянаKтау.
Тест
Карбон KышKылдарыныS функционалдыK тобы.
А) гидроксил С) карбоксил
В) карбонил Д) амин тобы
JалаKай мен шырша жапыраKтарында болатын тілген жерін дуылдатып к_йдіретін зат.
А) май KышKылы С) сірке KышKылы
В) лимон KышKылы Д) KaмырсKа KышKылы
Карбоксил тобындаCы к™міртек атомыныS гибридтену т_рі.
А) SP3 C) SP
B) SP2 Д) SPd
Молекуласында 4 к™міртек атомы болатын карбон KышKылыныS салыстырмалы молекулалыK массасы.
А) 60 С) 88
В) 74 Д) 102
Пропион KышKылыныS гомологы
А) с_т KышKылы С) KымыздыK KышKылы
В) сірке KышKылы Д) лимон KышKылы
Карбон KышKылдары спирттермен ‰рекеттескенде т_зілетін Kосылыстар
А) жай эфирлер С) ангидридтер
В) к_рделі эфирлер Д) формальдегиттер
V. Есептер шыCару
№ 1. 18 г магний сірке KышKылымен ‰рекеттескенде б™лінетін сутектіS к™лемі (K.ж)
№2. 0,3 моль сірке KышKылы 10,6 г натрий карбонаты мен ‰рекеттескенде б™лінетін газдыS массасы.
№ 3. Jaрамында 40% к™міртек ж‰не 6,7% сутек болатын карбон KышKылы.
ОKушыларды баCалау (баCалау параCы арKылы)
^йге тапсырма беру § 10.3.
Д_йсебекова СандуCаш JaралбайKызы
ОJО, JазыCaрт ауданы
«БолашаK» мектеп – гимназиясыныS
химия п‰нініS мaCалімі