Ал?ыс к?ніне арнал?ан ашы? саба? Бахар ауылына — 40 жыл
Тақырыбы: Бахар ауылы – кеше, бүгін, ертең ...Мақсаты: а) Оқушылар ауылдың мәдени ортасы, тарихы және табиғаты, шаруашылығы, экономикасы туралы білімімін тереңдету.б) Ойлау қабілеттерін, өз ой, пікір тұжырымдарын байланыстырып сөйлеу, мәнерлеп оқу қабілеттерін дамыту.в) Шығармашылық қабілеті дамыған, ұлттық сана - сезімі жоғары, білімге құштар, азаматтық ұстанымы берік және патриоттық сезімі жоғары ұрпақ тәрбиелеу.Сабақтың көрнекіліктері: слайд, видеоролик, суреттер. Сабақтың барысы:
«Ауылдың даласыз күні жоқ,
Даланың ауылсыз құны жоқ» Н. Ә. НазарбаевКіріспе сөз:
«Қазақ деген мал баққан елміз,Ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.Жерімізді жау баспасын деп,Елімізден құт – береке қашпасын деп,Найзаға үкі таққан елміз, - деген екен рухы мәңгі өлмейтін Қазыбек би. Біздің Отанымыз - Тәуелсіз Қазақстан! 2016 жылы Қазақстан тәуелсіздігіне 25 жыл. Қазақстан дегенде көз алдымызға кең байтақ дала, шексіз жазира дала елестейді. Яғни, дала бейнесі көз алдыңа келеді. Бұл кең дала – қазаққа қымбат дала.Жүрегім, жырым сенікі,Кеңісті далам, кең далам.Тудым, өстім, есейдім...Сен далам - анам, мен балаң!Қазақ даласы шежіреге бай дала.
Ән. Орын. Садыкова Арай.
Қазақстан халықтары - тарихи тағдыр ортақтастығы қазақ ұлтымен біріктірген Республиканың барлық ұлттарының азаматтары Қазақстанның біртұтас халқын құрайды, бұл халық Қазақстан Республикасындағы егемендіктің бірден-бір иесі және мемлекеттік биліктің кайнар көзі болып табылады, Қазақстан Республикасының Конституциясы мен заңдары негізінде тікелей де, сондай-ақ өзі сайлайтын мемлекеттік органдар арқылы да мемлекеттік өкімет билігін жүзеге асырады. Қазақстанда байырғы қазақ ұлты және 130-дан астам ұлт пен ұлыстың өкілі (этностар) тұрады. Қазақстардың саны 2013 жылғы статистикалық мәлімет бойынша 11 058 мың адам болған, яғни ел халқының 65,2%-ын құрайды. Елдегі орыс ұлтының өкілдері - 21,8%, өзбектер 3%, украиндар 1,8%, ұйғырлар 1,4%. Салыстырмалы түрде кәрістер, дүнгендер де аз емес.
Бахар ауылында 699 қазақ, ұйғырлар 1296, өзбектер 22, басқа ұлт өкілдері 2 адам құрайды.
Көрініс.
«Ауыл» дегенді, «алтын бесік» дегенді, «туған жер» дегенді қалай түсінесіңдер?
Менің ойымша ауыл әр адамның ата - тегінің бесігі, арқа сүйері, балалық шақтың мекені. Атамекенге деген махаббат, Атамекенге деген сағыныш ауылдан басталса керек. Қазақтың ұлы ақыны Абай, ұлы жазушы Мұхтар ауылдан шықса, батыр Бауыржан Момышұлы ауыл баласы. Осы кең даладан тұңғыш ғарышкер ұшырылды, Қаһарман батыр Қасым Қайсенов, тіпті Елбасымыз Нұрсұлтан ата да ауыл перзенттері.
Жақсы, олай болса, ауыл - әр адамның құтты, киелі мекені.Сен де кеттің, мен де кеттім, ол да кетті ауылдан,Ұят болды, ұят болды - ау ауылдағы қауымнан,- деген өлең шумағында Мұқағали ағамыз не айтпақ болды?Осы бір өлең жолдарында Мұқағали ағамыз бәрімізге ой салып, ауыл жағдайын жырласа, Елбасы жолдауымен « Ауыл жылдары» жарияланғанын білеміз. Бұл тарих беттерінде қала береді. Міне, ауыл жайлы бірер сөз қозғасақ, «Ауылым, неткен байтақ!» бүгінгі кездесуде өз ауылымызға тоқталсақ...
(бейнетаспадан ауыл көрінісі көрсетіледі).
Бахар ауылының тарихы.
Бахар йезиси
Наһийәниң төвәнки зонисида Чарин дәриясиниң сүйини пайдилинидиған совхоз егиликлиридин 1976-жилқи 16-апрельдики қарариға асасән үчинчи совхоз қурулди. Бу совхозға уйғур хәлқиниң ичидин чиққан даңлиқ революционер, Йәттисуда Совет һакимийитини орнатқучиларниң бири Абдулла Розибақиевниң нами берилди. А.Розибақиев совхози көп жиллиқ чөпләрниң уруғини йетиштүрүшкә ихтисаслаштурулған егилик. Совхозниң орунлашқан жайини “Баһар” йезиси дәп атаду. Совхоз ишчилириниң мәрданә әмгиги түпәйли он жил мабайнида вилайәт вә жумһурийәт бойичә һәммә жәһәттин илғарлар қатариға қошулуп, вилайәтлик көчмә қизил байриғини йеңивалди.
Совхоз қурулған күндинла униң директорлиғиға йеза егилигиниң инженери, көп жиллар наһийәдики чоң егиликләрниң бири “Әмгәк колхозиниң» рәиси болуп ишләп, бай тәжрибигә егә болған Ғуппа Абдуманаповни бәкитти.
Директор дәсләпки күнләрдин башлапла кадрларни таллаш, ишқа орунлаштуруш, үгиниш, тәрбийиләш ишлирини бирдин елип маңди. Алди билән йезиниң ижтимаий мәсилилири йешилишкә башлиди. 140 орунлуқ балилар бағчиси, 640 орунлуқ мәктәп, 300 орунлуқ клуб селинди. Совхоз ишчилири түгәл заманивий өйләр билән тәминләнди. Кочилар асфальтлинип, көчәтләр тикилип, бағу-бостанға айландурди. Баһар йезиси өзиниң намиға лайиқ баһар болуп, өйләргә газ орнитилип, бир мәркәздин исситилидиған болди.
Совхоз ишчилириниң сани көпинчә яшлар һесавиға толуқтурулуп, бәш йүздин ошуқ ишчиларниң көпчилиги йәни 350тин ошуғи уйғурлар, қазақлар, тәң йеримини тәшкил қилиду вә рус, татар, башқиму милләтләр вәкиллири инақ яшайду.
А.Розибақиев совхозниң йәр көләми 11800гектар һазир униң 11300гектари йеза егилиги үчүн пайдилиниватиду. 2200гектар йәргә уруқ учун көп жиллиқ чөпләр терилиду. Дөләткә бедә уруғини сетиш планини 110-118пайиз орунлап дөләткә сатқан еди. Совхозда уруқ тазилайдиған завод иши ишләйду. Мошу совхозниң һулини қурған деханлардин Рози Бақиев, Талип Мәхсутов, Өмәржан Өтебаев, Сейитахун Худайбәрдиев, Байнур Оманов, Әмәт Мухаметов охшаш тәжрибилик духанлар бедә өстүрүп, уруқ йетиштүрүшкә һәр бәш жиллиқлани үч жилда орунлап келишти. Шундақла көмүқонақ өстүрүш билән шуғуллинидиған деханлардин Мәсүт Әхмәтов, Мирзалим Ғожалимов, Нурғали Жумановлар алдиңқи сәптә болди. А.Розибақиев совхози униң мәркизи Баһар йезисиниң бәрпа болған күнидин башлапла һәр күндә, һәр айда, һәр жилда совхоз ишчилириниң алтун қоллири билән уларниң маһир йетәкчиси совхоз директори Ғуппа Абдуманапрвниң рәһбәрлигидә пәйда болуп, рәсмий қәд көтәргән тарихи пәқәт Ғупа Баһарий исми билән зич мунасивәтлик. Униң әмгигини наһийә, вилайәт вә жумһурийәт әһли һеч инкар қилмайду. Чүнки у әшу инавәтлик тарихта из қалдурған. Қара ташлиқ йәрдин башлиди. Чөл-жәзиридә жут пәйда қилған адәмдәк есил адәм болуши мүмкин әмәс. Совхоз тарихи Ғуппа Баһарийниң тарихи, чүнки униң йеши толуп, өзиниң илтимаси билән һөрмәтлик дәп елишқа пүткүл Алмута, Талдиқорған вилайәтлириниң Панфилов, Кегән вә башқа наһийәлири вәкиллириниң узитиш тәнтәнисидә ейтилған яхши инкаслар испатлайду. Шу тәнтәнә өткүзүлгән мәдәнийәт өйиниң тәригә чирайлиқ қилип йезилған “Әжайип тәшкилатчи, әмгәкчан Ғуппа Абдуманап, Қарадалани гүл бағ қилдиңиз, апирин сизгә!”-дегән сөз униң мошу жилларда қилған әмгигигә берилгән баһадур.
Униң намиға Алмута вилайити һакими Ә.Есимовниң әвәткән тәбриги Уйғур наһийәлик һакими Муратбәк Насиров Ғуппа Адуманаповниң өзи ишлигән егиликләрниң ихтисадий-ижтимаий тәрәққиятиға вә йезилар мәдәнийәтиниң гүллинишкә қошқан бебаһа үлүшинила әмәс, шундақла наһийә һәтта вилайәт бойичә қолға кәлтүрүлгән утуқларниң униң намиға мунасивәтлик екәнлигини, шуниң билән биллә жумһурийитимиз даирисидә айрим саһалар бойичә униң нәмунилиқ тәшкилатчилиқ қабилийитиниң үстунлүгини алаһидә тәкитлиши бекар әмәс. Бу қатарлиқ жуқури баһа, бу интайин алий, инсаний иш илгири-кейин наһийәниң өтмүш тарихида болған әмәс. Өтмүштә нә өткән байлар һәққидә гәп қилғанда, уларниң шәхсән өзлиригә беғишлап алған ушма сарийидин,имаритидин башқа кейинкиләргә қалдурған немиса бар.Униң жутдиши,әмгәк илғари,наһийәмизгә тонулған дехини Тайир Ресәковниң сөзи билән ейтқинда Ғупани қизил гүлләр ечилған бараңлиқта улуқ аниси Һузурхан ана туғуптекән.
Баһар йезисини шундақ гүлгә ориған Ғуппаниң мошу йезидики 140 орунлуқ балилар бағчисини башқурғучи маһир устаз,бала тәрбийисигә пүткүл вужудини беғишлиған Ғуппаға охшашла гүлгә амрақ рәпиқиси Мәрийәмма наһийә вә вилайәт даирисидә әң көрнәклик илғар балилар бағчисини қәд көтәртти.
Ғуппа он жиллиқ мәктәпни Кичик Ақсудин Чоң Ақсуға пиядә қатнап оқуп түгәтти.Өз жути Кичик Ақсуда бригада һесапчиси болуп ишләп,Алмутидики йеза егилиги институтиниң инженер-механиклар тәйярлайдиған факультетини түгәтти.Әллигинчи жилларда Чоң Ақсудики МТСта директор, йәтмишинчи жилларда Чоң Ақсудики Әмгәк колхозиға рәис андин он алтә жил А.Розибақиев намидики совхоз директори болуп ишлиди.
Баһар йезиси қурулуши көркәмлиги,тазилиғи,бағ-варини,гүлзарлиғи билән 1985-жили пүткүл иттипақлиқ байқашта архитектурилиқ көрүнүши бойичә иккинчи орунни йеңип алди.
Совхоз коллективи СССР йеза егилиги министрлиги билән СССР Пүткүл Иттипақлиқ хәлиқ егилиги көргәзмисиниң һөрмәт грамотиси билән тәғдирләнди.1986-жили Баһар йезиси Алмута вилайәтлик ижраий комитетиниң Үлгилик йеза дегән һөрмәтлик дипломиға сазавәр болушти.Мошу күндә йеза аһалиси Баһарни Ғуппа Абдуманапов намида аташни тоғра көрүп,өз жиғилишлирида мәсилиму көтәрди.Ғуппа әшу намға лайиқ инсан.Баһар йезисиниң тәрәққияти сөзсиз Ғуппа Абдуманапов рәһбәрлигидә мошу рәһбәр әтрапиға топлашқан ишчан,жан көйәр,өзи охшаш тәшкилатчи кадрлар қаймиғиниң бир кишидәк ярдими билән әмәлгә ашти.Уни рәһбәрниң өзима зор қанаәт билән әскә алиду.Баһар техиму баһарлишивәрсун.
Мүмкин тарихчи алимлар,шаир-язғучилар Ғуппа Баһарий башлиған ишларға һәйран болуп,өз әсәрлиригә мол һөжжәтләрни топлап,зор қизиқиши билән язидиған болар.
Оқушылар , мұғалімдер қонақтарға сұрақтар қойылады.
Видеоролик.
Садвакасова Гульзия «Абдуғопур Абдуманапов – Бахар ауылының аңыз адамы» тақырыбында ғылыми жұмысты дайындады, ғылыми жұмыстың жетекшісі тарих пәнінің мұғалімі Азиева Адилям Наримановна.
Ермакова Малика өлең оқиды.
Жутум Баһар Тохтахунова Ширингуль
Жутум Баһар, рисқим ақа чечилған йәр
Һәр теши, гүл гияси маңа қәдир
Ата бовам ават қилғач төкүп көп тәр
Күндин-күнгә гөзәл болуп яшнап келәр.
Мунәвәр пәрзәнди уйғурумниң
Абдулла Розибакиев намин бәргән
Башқуруп Ғопа бовам жутдашларни
Бостан қилған шу йезамни Баһар деган
Қара дала, чөл-жәзирә, иссиқ аптап
Ятқан еди паянсиз тиң йәрлири
Өзләштүрүп дехан қоли су чиқирип,
Бостан етип гүлләндүрүп мәрт әрлири
Иш бешидин кәтмәс екән Ғопа бовам
Рәхбәт берип ишчиларға сөзи билән
Ян-яқтин жиғилған һәр хил адәм
Өмләшкән жут қурулди қазақ уйғур билән.
Бағчимиз нами болған еди «Ғунчә»
Толған еди яш ғунчилар һойлисида
Мәрийәм момимиз башчи болуп
Тонулған еди бағчә көп йәрләргә
Жут башқуруп, әмгәк етип кечә- күндүз
Мәсләтчи болған еди бова-мома
Бүгүн йеза утуғиға апирин дәп
У дүнияда йөләп жүрәр мүмкин улар
«Қириқ жил бир әрниң йеши» - дәйду.
Мана бүгүн шу йезамға 40 жил
Хәлқим инақ, әмгәкчан берикәтлик
Яшисекән течлиқ билән йәнә миң жил!
Қазіргі ауыл жетістіктері:
Курмантай Талғат. Бахар тарихқа қалай келді? Қазақ тілі пәнінің мұғалімі Низамова Алиямапайдың шығармашылығы.
Біздің ауылымыз қазір көркейіп келе жатыр. Аға - апаларымыз егін мен мал шаруашылығына көп көңіл бөліп отыр. Интернет жүйесі әр үйге қосылды. Балаларға арналған балабақшаны жөндеп іске қосты, жағдайымыз күннен күнге жақсарып келеді.Бахар селосы келешекте қалай болады екен? - деген сұраққа Бахар ауылының әкімі Тиірменов Алмат ағамызға сөз береміз.
Оқушылар , мұғалімдер қонақтарға сұрақтар қойылады.
Құттықтау сөз мектеп директоры Имиршаева Суджата Мямярозиевнаға беріледі.
Құттықтау сөз Абдуманапов Баратжан мен Абдуманапова Асиямға беріледі.
Біздің ауылБіздің ауыл тамаша!Көз тоймайды қараса...Ағып жатыр өзені,Жағасына өскен көп қамыстар аласа.Әйтеке би атамыздың,Есімімен аталған.Қаздай болып тізіліп,Әдемі үйлер салынған.Мешіт те бар ауылда,Саябақ бар тағы да,Өзге ауылға бара қалсам,Тез қайтамын ауылымды сағына.Өскенде мен ауылыма,Үлкен үйлер саламын.Сосын оны жырлауға,Дайын әркез қаламым.
Бекітемін : Келісемін:
Мектеп директоры Тәрбие ісі жөніндегі
С.Имиршаева орынбасары К.Исмаилова
«А.Розыбакиев атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі
Тәрбие сағатының тақырыбы:
Бахар ауылы – кеше, бүгін, ертең ...
/Алғыс айту күніне арналған/
Сынып жетекші: Азиева А.Н.
01.03.2016ж
2015-2016 оқу жылы
Бахар селосы