Ас?орыту м?шелеріні? ж??палы аурулары

Тақырыбы: Асқорыту мүшелерінің жұқпалы аурулары: дизентерия, тырысқақ, іш сүзек олардың алдын алу шаралары Жаңа сабақ жоспары Мақсаты: ас қорыту мүшелерінің құрылысы мен қызметі туралы білімдері негізінде қалыпты ас қорытудың гигиеналық жағдайлары мен тамақтану режимін түсіндіру Білімділік: тамақтану режиміжәне жеке бас гигиенасы ережелері, ас қорыту жолы қызметінің бұзылу себебі туралы білім беру; ас қорыту жүйесі мүшелерінің және ішекқұрт ауруларының алдын алуДамытушылық: тамақтану гигиенасы мен ережелерін физиологиялық тұрғыдан негіздеу; оқушылардың талдау, синтез, салыстыру, қорытындылау, ойлау қабілеттерін дамытуТәрбиелілік: ішекте астың қорытылуына алкоголь мен темекінің әсерін түсіндіру, тамақ ішу ережелерін сақтауда өзін-өзі бақылау дағдысын қалыптастыру Сабақтың жоспары:1. Тамақтану режимі2. Тәбет3. Асқазан-ішек аурулары4. Ішекқұрт аурулары 5. Асқазан-ішек және ішекқұрт ауруларының алдын алу. Асқазан ішек аурулары түсіну Ас-адамның арқауы. Адамның бір күндік тамақтану мөлшері. Таңертеңгі ас Түскі ас Сәскелік ас Кешкі ас 25% 40% 15% 20% Танертеңгі ас-міндетті түрде ыстық болу керек, мысалы қара құмық не сұлы ботқасы,сүт,қара нан,көкөністер салат.Түскі ас-көкөністер мен жемістер салаты еттен не балықтан дайындалған бірінші және екінші ыстық тағамдар,компотСәскелік ас-жеміс не көкөніс шырыны,сүт сусындары мен жемістер.(банан,алма,алмұрт,апелсин т б)Кешкі ас-жеңіл болғаны дұрыс.Сүт не айран көкөніс, жарма тағамдары, жемістер. Бір күнде пайдаланатынкенеулі заттар мөлшері. Нәурыз Көмір су май Су тұз Дәрумендер 100г 400-500г 100г 2-2,5л 10г А,В,С,Д,Е,К,Р,т.б. Дұрыс тамақтануға байланысты ақыл-кеңестер: тиімді және дұрыс тамақтану күніне бірнеше рет әр түрлі тамақтардан тұратын тамақтануға негізделуі керек;нан, ұн, макарон өнімдерін, күріш пен картоп сияқты өнімдерді күніне бірнеше рет, әртүрлі тамақ ішкен сайын жеп тұру қажет;әр түрлі жемістер мен көкөністерді күніне бірнеше рет тәулігіне 400 грамнан астам жеу керек. Мүмкіндігінше жергілікті жағдайда өсірілген жеміс - жидектер мен көкөністерді жеген дұрыс;күнделікті құрамында майы мен ас тұзы аз сүт пен сүт өнімдерін (айран, қатық, ірімшік, йогурт) қолдану керек;майлы ет пен ет өнімдерін бұршақ тектес өнімдермен, балықпен, құс етімен немесе арық етпен ауыстыру керек. Балық пен құс етінің үлес салмағы көп болмауы керек;жалпы майдың мөлшері - еттің, сүт және тағы сол сияқты тамақ даярлау барысында қосылған майлар тәуліктік тағамның энергетикалық құндылығының 15 - 30% құрауы керек;мүмкіндігінше асты булап, қайнатып немесе электр пешке пісірген дұрыс. Тамақты дайындау кезінде майды барынша аз қосу керек;құрамында қанты аз диеталарды ұстанған дұрыс (рационның тәуліктік энегетикалық құндылығы 10 % аспауы керек).ас тұзының жалпы мөлшері күніне - нан, консерві және басқа да өнімдердің құрамындағы 1 шай қасықтан аспауы керек. Асқа мүмкіндігінше йодталған тұзды қолданған жөн; Тіс аурулары Бауыр, өт жолы аурулары Темекі, алкогольдің зияны Асқазан-ішек жаралары Қалыпты ішектің эндоскопиялық көрінісі Бейспецификалық ойық жаралы колит Асқазан қатерлі ісігі Гастрит Бауыр қатерлі ісігі Ойық жара Шылымның бауыр мен асқорыту мүшелеріне әсері рентген сәулелері эндоскопия гастроэнтерология 2.Бұл аурулар ауру қоздыратын микробтар және вирустар арқылы пайда болады. 3. Оларды таратушы жәндіктер:шыбындар мен тарақандар. Улану белгілері:а) адамның іші ауырадыә) жүрегі айнидыб) құсадыв) іш өтедіг) әлсізденедід) дене қызуы көтеріледіж) басы ауырады,басы айналады 4.Жасөспірімдермен балалардың тоқ ішегінде үшкірқұрт (острица) және ішексорғыш(аскарида) тіршілік етеді. Сөздік жұмыс.1.Белгілі бір тағамды қажетсіну сезімін-тәбет дейді.2.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы-диетология3.Асқорыту мүшелерінің ішкі бөлігін зерттейтін құрал-эндоскопия 5.Ішек-қарын ауруларының жұғу жолдары:-қайнамаған су-кір қолдан -жуылмаған жемістер,көкөністер-лас ыдыс-аяқ-шала піскен ет не балық-беті ашық қалған тағам,т.б. Темекі мен алкогольдің асқорыту мүшелеріне тигізетін зияны:1.Темекі тәбетті қайтарады2.Асқорытуды қиындатады3.Тісті сарғайтады,ауызды сасытады4.Асқазанда жара пайда болады5.Ерін,тіл және өңеш рагына жол ашады6.Бауырды серозит ауруына шалдықтырады а) Аурудың жұғу жолдарыә) Аурудан сақтану шаралары Тест1.Ересек адам тәуілігіне неше рет тамақтанады? а) 1 ә) 3 б) 4 2.Тамақты дұрыс пайдалану ғылымы а) биология ә)минология б)диетология3.Ең үлкен асқорыту безіа) сілекей ә)бауыр б)ұйқы безі4.Бауырдың берішенуі қалай аталадыа)сероз ә)туберкулез б)тұмау5.Ішекқұрт ауруын тарататын жәндіка) маса ә) шыбын б)көбелек 6.Балалардың тоқ ішегінде болатын құрта)сүлік ә)ақсұлама б)үшкірқұрт7.Бір тәулікте қанша нәруыз керек?а)150г ә)100г б)200г8.Кешкі ас неше пайыза) 25 ә)20 б)409.Бір тәуліктегі көмірсу мөлшеріа)200-300г ә)400-500г б)100-200г10.Ерін,тіл,өңеш рагына жол ашатына) сүт, айран ә)арақ, темекі б)май, қант Асқазан-ішекқұрт аурулардан сақтану жолдары:-жеке бас гигиенасын сақтау-бөлме, үй айналасын таза ұстау-ауру адаммен байланыс жасағанда сақ болу-дұрыс тамақтану-Басқа мүшелердегі аурулардан сақтану(тіс,көмей, ішек, өңеш,қарын,бауыр,т.б.)-Темекі,алкогольден аулақ болу Үйге тапсырма: Тамақтану гигиенасы. Асқазан-ішек ауруларының алдын алу.