Д?рест?н тыш чара Без ?кият с?йли бел?без
Без ‰кият с™йли бел‰без” –
д‰рест‰н тыш чара эшк‰ртм‰се.
(“Мин татарча с™йл‰ш‰м” акциясе кысаларында)
Кич‰г‰ башлангыч класс укучылары, ‰ти-‰нил‰р чакырыла.
С‰хн‰ укучылар ясаган ‰кият р‰семн‰ре бел‰н биз‰л‰.
Укытучы. Кадерле балалар, х™рм‰тле ‰ти-‰нил‰р, килг‰н кунаклар! Б_ген безд‰ ‰кият б‰йр‰ме. Бу б‰йр‰мд‰ без барыбыз да ‰кият с™йл‰п карарбыз. Белг‰н ‰киятл‰рне иск‰ т‰шерербез. Бу ‰киятл‰рнеS барысын да без б_ген бары тик татар теленд‰ ген‰ с™йлияч‰кбез.
БезнеS м‰кт‰бебезд‰ т™рле милл‰т балалары берг‰л‰шеп укыйлар. Рус, украин, удмурт, ‰рм‰н балалары бик тырышып татарчага ™йр‰н‰л‰р. Без моSа бик шатланабыз. УSышларына сокланабыз. Ч™нки Татарстанда яш‰_че кешел‰р бер-берсе бел‰н татарча да аралаша белерг‰ тиеш дип уйлыйбыз без.
€ х‰зер 2-нче класс укучылары ‰зерл‰г‰н Gыелманы тыSлагыз.
Таллары шаулый Gилл‰рд‰
С™йли к_реш_ к™ен.
И минем туган авылым,
И минем туган ™ем.
Исеме Бикл‰н булса да
Бикл‰нм‰г‰н, ачылган.
j‰рбер килг‰н кешег‰ д‰
Монда урын табылган.
Татар халкы яши монда
К_рк‰м гомер _тк‰р‰
Матур, матур йортлар т™зи,
Кыз k‰м уллар _стер‰.
Татар бел‰н берл‰шеп
Марийлар да яшил‰р,
Татарчалап аSлашалар,
Марийларча эшлил‰р.
Чуаш халкы киS к_нелле.
Бикл‰нг‰ к_п килг‰нн‰р.
Чуаш кызы рус егете
Г™рл‰теп туй ит‰л‰р.
Су буенда тау башында
Була сабан туйлары.
Башкортлар да чыга монда:
Ч‰к-ч‰к була сыйлары.
Узб‰к бел‰н татар монда
К_рше ген‰ торалар,
Кил‰ч‰кт‰ мул яш‰рг‰
Зур планнар коралар.
Удмуртча да, татарча да
Кызлар бик оста бии.
Б‰йр‰мн‰рд‰ с‰хн‰л‰рне
Удмурт Gырлары бизи.
БезнеS авыл ‰бил‰ре
Ш‰п с™йл‰ш‰ урысча
Софья т_ти – урыс булса,
Татар ‰би –Г™лбостан.
€ м‰кт‰бем г™рл‰п тора.
Балачак шунда уза.
Молдаван украин балалары
Татарча укый, яза.
Бикл‰н авылы бик ямьле
Ял ит‰рг‰ килегез.
Б‰хетле, матур тормышны
Безг‰ килеп к_регез.
АвылымныS агачларын
Белмим кемн‰р утырткан.
Туган телем, моSлы телем
Ишетел‰ k‰р йорттан.
Fыр: Fыелсак та т™рле Gирл‰рд‰н
Без яшибез шушы авылда.
С™йл‰ш‰без т™рле телл‰рд‰
АSлашабыз дуслык теленд‰.
^стерг‰н д‰ безне чын дуслык
К™ч бирг‰н д‰ безг‰ чын дуслык.
Дуслык булса яш‰р гомерг‰
Б™тен Gир шарында тынычлык!
€ х‰зер без тамашачылар бел‰н уеннар уйнап алырбыз. Г.Тукай ‰киятл‰ренд‰ге геройлар килг‰н б_ген бирег‰.
Беренче уен. “Су анасы тарагы.”
Бу уенга мин 6 укучыны чакырам.
(Елап утырган Су анасына д‰ш‰):
- Ни булды Су анасы, ник елыйсыS?
- Ничек инде еламаска! Мен‰ бу малайларныS берсе б_ген минем тарагымны алып качты.
- Укучылар, сез х‰зер Су анасына _зегезнеS гаепсез ик‰негезне д™рес итеп ‰йтерг‰ тиешсез. ( Fаваплар тыSлана: гафу итегез, ул мин т_гел идем, мин су буена б_ген бармадым k.б.).
ИS матур Gавапка Су анасы б_л‰к бир‰.
Икенче уен. “Ш_р‰лек‰й- матуркай.”
Ш_р‰ле:
Минем урманда бер дустым юк, серл‰шер кешем юк. Минн‰н бар да к™л‰л‰р. Ахмак, юл‰р диял‰р. € минем бит яхшы якларым да бар, л‰баса!
- €лб‰тт‰ ,Ш_р‰ле. Мен‰ укучыларны тыSла ‰ле. Алар синеS яхшы якларыSны атарлар. € син инде шуларныS бернич‰сен _зеSнеS дустыS ит‰рсеS. (Fаваплар тыSлана: Ш_р‰ле, син бик ягымлы, матур озын бармаклы, k.б.).
Укытучы. Б_генге ‰кият б‰йр‰мен‰ 1 класс укучылары рус халык ‰кияте “Теремк‰й”не татарча итеп с‰хн‰л‰штердел‰р. €йд‰гез аларныS тамашасын карыйк.
“Теремк‰й” ‰киятен с‰хн‰л‰штер_.
Катнашалар: Тычкан
Бака
Куян
Т™лке
Б_ре
Аю
Урман аланы к_ренеше. Уртада зур т‰р‰з‰ле кечкен‰ ™й тора.
Кулына к‰рзин тоткан Тычкан сикерг‰л‰п бии-бии с‰хн‰г‰ кер‰.
Тычкан:
К‰рзинем‰ ч‰ч‰кл‰р
Fыеп тутырыйм ‰ле.
Бу кечкен‰ теремг‰
Кереп утырыйм ‰ле.
Т‰р‰з‰д‰н башын тыгып:
Бигр‰к Gылы k‰м матур!
Ай-яй матур ™й ик‰н!
Б_генн‰н мин шушында
Р‰х‰тт‰ гомер ит‰м.
Бер яктан кулына сачок тоткан Бака чыга.Ул Gырлый-Gырлый к_б‰л‰кл‰р куа.
Бака:
Качып бетк‰н б™G‰кл‰р,
Ашарга берни тапмыйм,
Инде ™ч с‰гать буе
Зур урман юлын таптыйм.
Теремк‰йне к_р‰.
Терем , терем, теремк‰й!
Теремк‰йд‰ кем яши?
Тычкан (т‰р‰з‰д‰н башын тыгып: )
Чи-чи тычкан булам мин.
К_пт‰н монда торам мин.
Бака:
МиSа ишек ачыгыз.
Пешк‰н бугай ашыгыз.
Тычкан:
€йд‰ керс‰S керерсеS
Сулар ташып й™рерсеS.
Сикереп бии-бии куян чыга.
Куян:
€н‰ теге куакта
Нидер селкенеп китте,
Ахры куак астына
Бер б_ре кереп китте.
Тычкан:
Чи-чи тычкан булам мин.
К_пт‰н монда торам мин.
Бака:
Бака булам бакылдык
К™н уздырам такылдап.
Куян:
Шундый матур теремг‰
Ярыймы сон керерг‰?
Тычкан, бака (берг‰л‰п)
€йд‰, керс‰S кересеS
К™н д‰ аш пешерерсеS.
Кыланган кыяф‰т чыгарып бии-бии т™лке чыга.
Т™лке:
Урманда барча G‰нлек
Кала миSа сокланып.
К_з тим‰с‰ ярар иде,
Й™рим х‰зер сакланып!
Терем-терем-теремк‰й,
Теремк‰йд‰ кем яши?
Тычкан:
Чи-чи тычкан булам мин.
К_пт‰н монда торам мин.
Бака:
Бака булам бакылдык
К™н уздырам такылдап.
Куян:
Озын колак мин куян
Сикереп биеп куям.
Т™лке:
Шундый матур теремг‰
Ярыймы соS керерг‰?
Берг‰:
€йд‰, керс‰S керерсеS
Тузан с™ртеп й™рерсеS.
Ныклы адымнар бел‰н атлап, б_ре чыга.
Б_ре:
Шап-шоп басып кил‰м мин.
Куркачаксыз, бел‰м мин.
Тим‰м сезг‰,тамак тук.
Андый чакта мин бик шук.
Терем-терем-теремк‰й,
Теремк‰йд‰ кем яши?
Тычкан:
Чи-чи тычкан булам мин.
К_пт‰н монда торам мин.
Бака:
Бака булам бакылдык
К™н уздырам такылдап.
Куян:
Озын колак мин куян
Сикереп биеп куям.
Т™лке:
Т™лке матур мин, ирк‰м.
Х‰йл‰ корып к™н ит‰м.
Б_ре:
Шундый матур теремг‰
Ярыймы соS керерг‰?
Берг‰:
€йд‰ керс‰S керерсеS
Утын ташып й™рерсеS.
Алпан-тилп‰н атлап, кулына бал мичк‰се тотып, аю чыга.
Аю:
Абынам да егылам
Ай-kай, куе урманы!
Арды, талды аяклар,
Ял итеп т‰ булмады.
Терем-терем-теремк‰й,
Теремк‰йд‰ кем яши?
Тычкан:
Чи-чи тычкан булам мин.
К_пт‰н монда торам мин.
Бака:
Бака булам бакылдык
К™н уздырам такылдап.
Куян:
Озын колак мин куян
Сикереп биеп куям.
Т™лке:
Т™лке матур мин, ирк‰м.
Х‰йл‰ корып к™н ит‰м.
Б_ре:
Сорыкай б_ре булам
Куе урманда торам.
Аю:
Шундый матур теремг‰
Ярыймы соS керерг‰?
Берг‰:
Керс‰S ,безне сытарсыS,
Теремк‰йне ватарсыS.
Аю:
Ишект‰н сыймам ,бел‰м,
Т_б‰г‰ ген‰ мен‰м!
Автор:
Менеп Gитк‰ч т_б‰г‰,
Аю Gырлап Gиб‰рг‰н.
Бик нык авыр булган шул!
Теремк‰й Gимерелг‰н.
Теремк‰й ава, барча G‰нлекл‰р тир‰-якка й™гереш‰.
Укытучы. Укучылар, сезг‰ ‰кият ошадымы?€киятт‰ катнашучыларга бик зур р‰хм‰т ‰йт‰без.€ х‰зер _зл‰рен д‰ ‰кият карарга чакырабыз.
-Без кечкен‰д‰н _к ‰ти-‰нил‰рнеS ‰кият с™йл‰г‰нен тыSларгы яратабыз. €йд‰гез ‰ле б_ген д‰ ‰ти-‰нил‰ребезнеS безг‰ “Шалкан” ‰киятен татарчалатып с™йл‰_л‰рен _теник.
(С‰хн‰г‰ 7 ‰ти-‰ни чакырыла. Алар шалкан, бабай, ‰би, онык, эт, песи, тычкан киемн‰рен‰ киен‰л‰р.)
€киятне мин _зем с™йлияч‰кмен. € ‰ти-‰нил‰р миSа булышырлар гына. j‰р герой _зенеS исемен ишет_г‰ карточкага язылган с_зл‰рне ‰йтерг‰ тиеш.
(Карточкаларда:
Шалкан: Карагыз мин нинди зур! (куллары бел‰н к_рс‰теп)
Бабай: Бабайларны тыSлагыз! (бармак янап)
€би: Бу кемн‰р тагын? (кулын каш ™стен‰ куеп)
Онык: Минем к_лм‰гем матур. (кыланып)
Эт: jау-kау-kау! Мин k‰рвакыт уяу! (колагына кулын куеп)
Песи: Мияу-мияу! Мин бик ялкау. (киерелеп)
Тычкан: Мин иS к™члесе! (мускулларын к_рс‰теп)).
(Автор ‰киятне с™йли. €кият геройлары _зл‰ренеS исемен ишет_г‰ с_зл‰рен ‰йт‰л‰р.)
Укытучы. Кадерле ‰ти-‰нил‰р, сез бик яхшы ‰киятчел‰р ик‰нсез. Р‰хм‰т.
Укучылар, б_генге б‰йр‰мебезд‰ без саф татарча матур итеп ‰киятл‰р с™йл‰дек. Дим‰к, без ‰кият с™йли бел‰без!
15