Сыныптан тыс шара. ХХІ ?асыр к?шбасшысы 11-класс

1.БӘЙГЕ 2.Дода 3.ҒАЖАЙЫП ЖЕТЕУ 4.ТАПҚЫРЛЫҚ 5.ЖОРҒА 10-11 - сыныптар ҚАТЫСУШЫЛАР Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі Тилеуберди Айжан Дайындаған: Қайту МуханбетқазинЗаманбек ӘкімжанЕрдәулет Исмагулова Алтынай Шамшетова Фариза ТөлегенЖазира Қолдасқызы Әйгерім Алдонғарова Сандуғаш Ақжігітова Аққибат Қайту МуханбетқазинЗаманбек ӘкімжанЕрдәулет Исмагулова Алтынай Шамшетова Фариза ТөлегенЖазира Қолдасқызы Әйгерім Алдонғарова Сандуғаш Ақжігітова Аққибат 1 2 3 4 5 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 6 7 8 9 10 І ТУРБӘЙГЕ Бұл турда оқушыларға 20 сұрақ қойылып, дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қосылады. Сөйлеу тілінде дыбыстау мүшелері арқылы айтылып,естілетін тілдік құбылыс Жауабы: Дыбыс Сөз бөлшектері қалай айтылса, солай жазылады. Бұл принцип, негізінен сөздегі қосымшалардың жазылуында ескеріледі. Жауабы: Фонетикалық принцип Сөздің айтылуындағы дауыс толқыны Жауабы: Буын Әр халықтың тұрмыс-тіршілігіне, дүниетанымына байланысты әр дәуірде өзгеріп, әр түрлі басқаша сөздермен ауысып отыратын, яғни қазір басқаша аталатын ұғымның бұрынғы атауы болатын сөздер Жауабы: Архаизм Жауабы: Жемістер -жіңішке буынды сөз Артық сөзді табыңыз: бала, қарақат, жемістер, ақшақар . Жауабы: ӘЛІПБИ Өз құрамында үш буын, жеті әріп бар,Жалпы қарауындағы әріптері құрамындағыдан алты есе көп. Ол-не? Жауабы 1929 жылға дейін араб,1940 жылға дейін латын,1940 жылдан бері кириллица Қазақ әліпбиі неше рет өзгерді? Жауабы: Себебі, жіңішке нұсқасы жоқ. Көмектес септігі неге буын үндестігіне бағынбайды? Жауабы: Ешкім Болымсыз есімдігі бір малдың тәуелденген түрімен аттас. Жауабы: Орал тауы Бұйрық райдағы «қайт»сөзінің синонимі Бір таумен аттас,ол -қандай тау? Жауабы: 1-ауыспалы осы шақ; 2-ауыспалы келер шақ. «Оның әкесі жұмыстан келеді» мен «Оның әкесі Алматыдан келеді» деген сөйлемде қандай айырмашылық бар? Жауабы: 4 түрлі жалғау бар Қазақ тілінде жұрнақ көп пе, жалғау көп пе? Жауабы: Домала+қ, ақса+қ Туынды сын есімді көрсетіңіз:А)домалақ, ақсақ;Ә)домалаған, ақсаған;Б)домалама,ақсама. Жауабы: Жинақтау сан есiм Жетiге дейiн ғана саналатын қай сан есiм? Жауабы: 1991 жыл Қазақстан Республикасының рәмiздерi қашан қабылданды? Жауабы: Қынап-негізгі зат есім,Ы-тәуелдік ж., ІІІ жағы, нан-шығыс септігі қылыш-негізгі зат есім, Ы-тәуелдік ж., ІІІ жағы, н- табыс септігі, суыр-негізгі етістік, -ды –жедел өткен шақ . Морфологиялық талдау жасаңыз: «Қынабынан қылышын суырды» Жауабы: -тық,-тік, -дық, -дік: дос+тық, адам+дық... Зат есімнен зат есім тудырады, ол зат есім заттық ұғымның атауы болады. Жұрнақты атаңыз. Жауабы: -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе:1.Көрме, сүзбе, кеспе(зат есім);2.Көрме, сүзбе, кеспе(етістік); Етістікте де, зат есімде де бар қандай жұрнақ ? Жауабы: ау(ы)л+ымыз+да+ғы ∩ + Π + Π + Λ “∩ΠΠΛ” мына белгіге сай келетін сөзді көрсетіңіз: А) балалардыңӘ)аулымыздағыБ) ауылдық Жауабы: -ғалы, -гелі, -қалы, -келі Көсемшенің жіктелмейтін түрі? 1 2 3 4 5 11 12 13 14 6 7 8 9 10 ІІ ТУРДода Бұл турда оқушыларға 14 сұрақ қойылып, дұрыс жауапқа 10 ұпайдан қосылады. Екі етістің жұрнағы бірдей, айырмашылығы неде?Олар қандай етістер? Жұп дауыссыздарды ата. Жауабы: Б В Г Ғ Д Ж З П Ф К Қ Т Ш С “Салқындау”сөзіне фонетикалық талдау жасаңыз. Маған сабақтан қалуға болмайды.Жай сөйлемнің қандай түрі Жауабы: жақсыз, жайылма Бірыңғай мүшелермен қызметтес, тұлғалас болып, оларды ортақ жинақтау мәнін білдіретін мүше Жауабы: Жалпылауыш сөздер Сөйлемнің құрамында тұрса да, басқа мүшелермен грамматикалық байланысқа түспейтін мүше. Жауабы: Оқшау сөздер Жауабы: Салалас құрмалас Құрамындағы жай сөйлемдердің Баяндауыштары тиянақты болып, өзара тең дәрежеде байланысады. Газет-журналда, жиналыстар мен митингілердегі сөздерде қолданылады. Жауабы:Публицистикалық стиль Сын есімнің түрлену ерекшелігі Жауабы: шырай формасына ену арқылы Өзінің алдынан табыс септігіндегі сөзді қажет етпейтін етістік Жауабы: Салт етістік “Айтарының” – құрамына талда Жауабы: Айт – етістік, ар – есімшенің жұрнағы, ы – тәуілдік жалғ. ІІІ ж., ның – ілік септік жалғ. Оқыған білімді болады. Есімше сөйлемде қандай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұр. Жауабы: Бастауыш Өзгелік етістің жұрнақтары Жауабы: -дыр, - дір, - тыр, - тір-ғыз, -гіз, - қыз, - кіз-т-сет -шы, - ші қосымшасы қай жұрнақпен бірге қолданылады?А)-ған, -ген В) –мақ, -мекС) –ғалы, -гелі Д) –ар, - ерЕ) – атын, -етін Жауабы: -мақ, - мек Фонетика Лексика Морфология Жай сөйлем синтаксисі Пунктуация ҚАЗАҚ ӘДЕБИЕТІ Құрмалас сөйлем синтаксисі ІІІ ТУРҒАЖАЙЫП ЖЕТЕУ Бұл тур бойынша ұпай санын (30,40,50) таңдау арқылы тіл білімінің әр саласынан сұрақтар қойылады. Дұрыс жауапқа таңдаған ұпай саны берiледi. 30 40 50 30 40 50 30 40 50 30 40 50 30 40 50 30 40 50 30 40 50 Сөз тіркесі аралығындағы ілгерінді ықпалды тапЖауаптары: А) Көзбе-көз Б) Сәнқой В) Ең қызық Жауабы: Ең қызық Жауабы: тәлім-тәрбие, ата-ана Тіркес екпін дегеніміз не? Тіркес екпінді тапЖауабы:А) тәлім-тәрбие, ата-анаБ) тама-ша-а, бә-ә-рекелдіВ) Атасы бүгін ауылға келі Жауабы: са (бес алды) Қай дыбыстар тізбегінде дыбыс үндестігі болмайды?А) са (бес алды)Б) аа (қара ала)В) ыа (сары ала) Әрі термин сөз, әрі кірме сөз болатын сөзді табыңызЖауаптары: А) нарық Б) қор В) экономика Жауабы: экономика Омоним болатын сөз қайсысы?Жауаптары: А)Дәрігер Б)Илеу В)КітапГ)Кет Д)Терезе Жауабы: Илеу Көп мағынаға ие бола алмайтын сөзді табыңызЖауаптары:А) бас Б) көз С) аяқ Д) шаш Жауабы: шаш Сөйлем мүшесi бола алмайтын сөз табы?Жауаптары: А) шылау Б) үстеу В) елiктеу Жауабы: шылау Кіріккен сөзді тапЖауаптары: А) Мөлдір су Б) Қазақстан Республикасы В) Күздігүні Жауабы: Күздігүні Зат есімнің рең мәнін тудыратын жұрнағын табыңызЖауаптары: А) -лық Б) -ым В)-шық Жауабы: -шық Жалаң сөйлемді көрсетіңізЖауаптары: А) Талай сырды ақтардық Б) Мен елдің елшісімін В)Рахмет күлді, қуанды Жауабы: В)Рахмет күлді, қуанды Республика сарайының кең, зәулім залы.Қандай сөйлем?Жауаптары: А) Жақты Б) Жайылма В) Атаулы Жауабы: В) Атаулы Бастауышы жасырын тұрған сөйлем қалай аталады?Жауаптары: А) Жалаң Б) Жақты В) Толымды Жауабы: В) Толымды Жауабы: Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті: Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. Жалпылауыш сөзге байланысты қойылған тыныс белгісін табыңызЖауаптары: А) Асқар орын ұсынып еді,- отырған жоқ Б) ата қоныс – ата мекен В) Үш-ақ нәрсе адамның қасиеті: Ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек. Жауабы: Бірыңғай мүшелердің арасына Қос нүкте қойылмайтын жерді көрсетіңізЖауаптары: А) Автор сөзінен соң Б) Салдар мәнді сөйлемнен кейін В) Бірыңғай мүшелердің арасына Жауабы: т с с Қай қысқарған сөздерде үш нүкте қойылады?Жауаптары: А) С М Б) т с с В) квт Жауабы: Диуани лұғат ат-түрік Жауабы: Шерхан Мұртаза “Қызыл жебе” романының авторы?Жауаптары:А) Мұхтар Әуезов Б) Шерхан Мұртаза В) Мұхтар Шаханов Жауабы: Күйеуінің нашарлығын Жауабы: Шартты бағыныңқы Бағыныңқысының баяндауышы “майынша” тұлғалы болатынСабақтастың қай түрі екендігін анықтаңызЖауаптары: А) Мақсат бағыныңқы Б) Шартты бағыныңқы В) Қарсылықты бағыныңқы Жауабы: түсіндірмелі Құрамындағы жай сөйлемдер ешбір жалғаулық шылаусыз, әрдайым ұласпалы интонация арқылы байланысатын салалас түрін табыңызЖауаптары: А) ыңғайлас Б) қарсылықты В) түсіндірмелі Жауабы: бағыныңқы, басыңқы, басыңқы Төмендегі аралас құрмаластың схемасын табыңыз.Ол оянса, терезе жабық, үй ішіқара көлеңке екен.А) басыңқы, бағыныңқы, басыңқы Б) бағыныңқы, басыңқы, басыңқы В) бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы ІV-ТУР.ТАПҚЫРЛЫҚ Бұл турда оқушыларға шырпы, бiр картоп, банкi және түбiнде тиыны бар су құйылған тәрелке берiледi. Олар осы қосымша затты қолдану арқылы тәрелке түбiндегi тиынды қолдарын суламай алулары керек. Ойыншыларымызға ойлануға 1 минут уақыт берiледi. Ұпайды әдiл-қазы мүшелерi бередi. Жауабы: су құйылған тәрелкеге картопты салып, оған шырпыны кiргiзiп, жағады да, банкiнi төңкередi. Сол уақытта банкiнiң iшiнде қалған ауа оттың жануымен суды көтередi. Осылай тиынды қолды суламай алады. V ТУРЖОРҒА Бұл турда ұпайы көп қалған екi оқушыға жеке-жеке 1 минутта 10 сұрақ қойылып, дұрыс жауапқа 10 баллдан ұпай жинайды. 1 2 3 4 5 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 6 7 8 9 10 Есімдік сөйлемде қандай сөйлем мүшесінің қызметін атқарып тұр?Кейбір адамдар қарсы шыққандай болып еді. Жауабы: анықтауыш Жауабы: Сөйлем Тиянақты ойдың көрсеткiшi ? Жауабы: өзгелік Әр уақытта сабақты етістік болатын етістің қай түрі? Жауабы: отыр, тұр, жатыр, жүр Қалып етістігін ата Жауабы: кел Қай етістік қалау рай жасауға қатысады?А) жүр Ә) жатыр Б) кел Жауабы: септеулік “Сайын, қарай, соң, қабат” шылаулары қандай шылау тобына жатады? Жауабы: матаса, қабыса байланысқан есімді тіркестерге тән. Анықтауыштық қатынас қандай тіркестерге тән? Жауабы: меңгеру Сөздердің іліктен басқа септіктердің жалғаулары арқылы байланысуы байланыстың қай түрі? Жауабы: табыс септік тұлғасындағы толықтауыш Тура толықтауыш дегеніміз не? Жауабы: Толағай Тауды көтерген бала ? Жауабы: сын-қимыл Іс-әрекеттің жүзеге асу амалын, мөлшерін Білдіретін пысықтауыштың мағыналық түрі Жауабы: сөйлемнің бірыңғай мүшелері Сұраулары мен қызметі ортақ болып, сөйлемнің бір ғана мүшесімен байланысатын, кемінде екі сөзден тұратын мүше. Жауабы: Автор сөзі: “Төл сөз”,-автор сөзі Автор сөзі, төл сөз, автор сөзі Жауабы: “Төл сөз,- автор сөзі,- төл сөз” Төл сөз, автор сөзі, төл сөз Жауабы: Біреудің сөзінің автор тарапынан өзгеріске ұшырап берілуі Төлеу сөз дегеніміз не? Жауабы: Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалады. Туынды сөз қалай жасалады? Жауабы: 1. Өздігінен сөз тіркесі бола алмайды2. Екі немесе одан көп сөзден тұрып, бір ғана сұраққа жауап береді.3. Сөз тіркесінің тек бір сыңары болады. Күрделі сөздердің өзіне тән белгілерін ата Жауабы: тұрақты тіркестер, күрделі сөздер Сөз тіркесі бола алмайтындар Жауабы: есімді, етістікті Сөз тіркесінің түрлерін ата Жауабы: Қосарлы айқындауыш Қайсысы сөз тіркесіне қатысты емес?А) Басыңқы сөз В) Бағыныңқы сөзС) Есімді тіркес Д) Қосарлы айқындауышЕ) Етістікті тіркес ! Т Е М Х А Р