СЫНЫПТАН ТЫС Ж?МЫСТАРДА КОМПЬЮТЕРДІ ?ОЛДАНУ ?ДІСТЕМЕСІ

СЫНЫПТАН ТЫС Ж`МЫСТАРДА КОМПЬЮТЕРДІ
JОЛДАНУ €ДІСТЕМЕСІ

Б_ркіт €.J , У.А.Сайдикаримов

ОSт_стік JазаKстан облыстыK педагог кадрлардыS біліктілігін арттыру ж‰не Kайта даярлау институты, М.€уезов атындаCы ОSт_стік JазаKстан мемлекеттік университеті, ОSт_стік JазаKстан педагогикалыK университеті, Шымкент Kаласы, JазаKстан Республикасы.

JоCамды аKпараттандыру м‰селесiне, оныS негiзгi белгiлерi мен сипаттамаларын аныKтауCа В.Г.Афанасьев ж‰не т.б. философтардыS, В.В.Давыдов, Г.Е.Журавлев, Е.И.Машбиц сынды психологтардыS, С.И.Архангельский, Е.Ы.Бидайбеков, Ж.А.Jараев ж‰не т.б. педагогтардыS еSбектерi арналCан. Jазiргi уаKытта бiлiм берудi аKпараттандыру м‰селелерi €.Х.Б_ркіт, С.Пейперт, Т.В.Габай, С.Вильямс, К.Маклин, Н.€.Хант™ре, И.В.Роберт ж‰не т.б. CалымдардыS жaмыстары арналCан [1].
Ал О.П.Таркаев, А.В.Иващенко, В.К.Цонева, В.П.Пустовойтов зерттеулерiнде компьютерлiк техниканы пайдаланудыS жалпы педагогикалыK аспектiлерi Kарастырылып, оны KолданудыS дидактикалыK ж‰не педагогикалыK шарттары аныKталCан. АKпараттыK-коммуникациялыK технологиялардыS оKыту процесiне тигiзер ‰серiнiS психологиялыK-педагогикалыK негiзi Н.Ф.Талызина, Б.С.Гершунский, В.А.Новиков, В.М.Монахов, А.Я.Савельев, О.К.Тихомиров ж‰не т.б. кеSестік CалымдардыS, сондай-аK C.М.КеSесбаев, А.М‰лібекова, Ж.Нaрбекова ж‰не т.б. KазаKстандыK CалымдардыS еSбектерiнде зерттелiнсе, есептеуiш техниканы пайдалану ‰дiстемесi – И.А.Катышев, Ю.И.Лобанов, Ю.А.Первин, А.А.Кузнецов, Ю.А.Шафрин ж‰не т.б. Cалымдар еSбектерiнде KарастырылCан. ЖалпыCа бiрдей компьютерлiк сауаттылыK, оныS м‰нi, оKыту мазмaны м‰селелерi Я.Ваграменский, С.Гримм, В.М.Заворыкин, А.П.Ершов, Г.Б.Кочетков ж‰не т.б. CалымдардыS еSбектерiнде келтiрiлген. Бaл жаCдай елiмiзде бiлiмнiS жаSа аKпараттыK парадигмасыныS KалыптасKанын к™рсетсе керек [2].
ЖОО информатика п‰нiн оKытуда интерактивті таKта Kaралдарын Kолдану м‰селесiмен ‰діскерлер к™птеп айналысуда, дегенмен осы кезге дейін университеттерде информатиканы оKытуда интерактивті таKта Kaралдарын Kолдану ж‰не т.б. ‰дістер зерттелiнiп, тура ж‰не керi байланысты автоматтандырылCан комплекс т_рiндегi ж_йелер aсынылуда.
Келтiрiлген еSбектер информатиканы оKыту теориясы мен ‰дiстемесi бойынша бiршама жaмыстардыS атKарылып отырCандыCын к™рсетедi. Бaл саладаCы еSбектердi талдау н‰тижесiнде ЖОО интерактивті таKта Kaралдары негiзiнде к™рнекілік принципті ж_зеге асыру арKылы студенттердіS потенциальды м_мкiндiгiн ескерiп оKыту ж‰не олардыS оKу iс-‰рекеттерiн ™збетiнше орындауы толыKтай KарастырылмаCандыCы байKалады. Компьютерлік оKыту баCдарламаларын Kaрастыру ‰лi к_нге толыKтай бiр ж_йеге келтiрiлмегендiктен, оныS Cылыми тaрCыдаCы ‰дiстемелiк нaсKаулары мен к™рнекілік принципті Kолданып оKытуCа баCытталCан баCдарламалыK жабдыKтыS жеткiлiксiздiгi белгілі м‰селе болып табылады. ОсыCан байланысты информатика п‰нін оKытуда интерактивті таKта Kaралдарын Kолдану арKылы к™рнекілік принципті ж_зеге асыру Kажеттігі туындайды. Бaл ж™нінде біздіS маKаламызда келтірілген ‰дістеме негiзiнде ж_ргiзудi aсынамыз [3].
Информатика п‰ні мaCалімі сабаKта интерактивті таKта Kaралдарын тиімді Kолдана отырып: п‰ндегі материалдар арKылы шындыK д_ние танудыS диалектикалыK жолын аша білуі тиіс, сондай-аK к™рнекілік принципті ж_зеге асыра білуі Kажет.
5В011100-«Информатика» мамандыCы студенттері мектепте педагогикалыK іс-т‰жірибе кезінде т™менде берілген ‰дістемені Kолдануына болады [4].
Мысал, таKырыбы: Интеллектуалды ойын
СайыстыS маKсаты:
ОKушыларды ойлау, Kиялдау, есте саKтау Kабілеттерін дамыту;
Топта бірлесе жaмыс істеуге, басKа оKушыныS жaмысын баCалауCа _йрету;
ОKушылардыS шеберліктерін, тапKырлыKтарын баKылау;
`йымшыл болуCа, жаSа терминдерді ™з аттарымен атауCа т‰рбиелеу.
СайыстыS т_рі: жарыс сабаK

К™рнекілігі: Интерактив таKта, камера, фотоаппарат.
МaCалім:
АрмысыSдар, б_гінгі «К™Sілді тапKыр, балалар» атты сайыс сабаCымызCа жиналCан Kауым! Б_гінгі біздіS сайысKа Kош келіпсіздер! Информатика бaл ХХІ CасырдыS есігін ашатын, болашаKKа Kарай бет алуCа к™мек беретін сабаK. Б_гін интеллектуалды ойын ойнау арKылы біз информатика сабаCын ™те KызыK екендігін т_сінейік.
СайысKа ‰р сыныптан бір оKушыдан Kатысады.
Сайыс мынадай 5 б™лімнен тaрады.
1 кезеS BЫЛЫМДАР ПАТШАСЫ
2 кезеS ПОЛИГЛОТ
3 кезеS ЭЕМ €ЛЕМІ
4 кезеS ЖОРBА
5 кезеS “КОМПЬЮТЕР J`РЫЛBЫЛАРЫН ЖИНАУ”
1 кезеS Bылымдар патшасы CалымдардыS суреті енгізілген, Kай Cалым екенін айту керек. Егер де ол жауап бере алмаса келесі оKушы жауап бере алады.
2 кезеS «Полиглотта» ‰рт_рлі сaраKтар берілген оCан оKушылар KазаK-орыс-аCылшын тілінде жауап беруге тиіс. JазаK ж‰не орыс тілдерініS жауаптарына бір-бір балдан беріледі, аCылшын тілінде жауап берілген жауапKа 3 бал беріледі. ТолыK жауапKа 5 бал. 2 кезеSде балы аз 2 оKушы келесі 2 кезеSге ™те алмайды.
3 кезеS «ЭЕМ €ЛЕМІ» оKушылар ‰р тор к™зден ™здерініS т_стерініS санын есте саKтау Kажет. СоCан байланысты тор к™зді таSдап, ™зініS таKырыбы бойынша сaраKтарCа жауап береді. €р сaраKKа 5 балл.
4 кезеS «ЖорCада» балы жоCары 2 оKушы Kалып сайысKа т_седі. «ЖорCа» ережесі бойынша оKушылар жеке-жеке сaраKтарCа жауап беруге тиіс.
5 кезеS “Компьютер KaрылCыларын жинау”.

2 кезеS «Полиглот [5]
1. Белгілі бір н‰рсе /адам, жануар, зат, Kaбылыс/ туралы таSбалар мен сигналдар т_рінде берілетін м‰ліметтер тобын не дейміз?
/АKпарат, информация, information/
2. Терезені жабу батырмасы?
Жабу, закрыт, exit
3. Windows – дегеніміз не?
ОперациялыK ж_йе, operation system, операционная система
4. Д_ниеж_зілік компьютерлік желі?
Интернет, internet
5. БасKару KaрылCысы?
ТышKан, мышь, mouse
6. Jaжатты саKтау командасы?
СаKтау, сохранить как, save as
7. Сурет салу Kaралы?
Jарындаш, карандаш, pensil

8. ОS жаKтаCы символды ™шіру пернесі?
DELETE
9. Jaжатты KаCаз бетіне шыCару командасы?
БаспаCа жіберу, печать, print

IІІ-кезеS. ЭЕМ ‰лемі(€рбір оKушы ™зініS т_сін таSдап , сол т_стегі сaраKтарCа жауап береді.)
1-таKырып. Жалпы сaраK (Жасыл)
Jосатын машинаны тапKан адам /Паскаль/
ЛейбництіS механикалыK санау машинасы /Арифмометр/
Бірінші электронды компьютер
· /ЭНИАК/
ГректіS ежелгі есеп Kaралы /Абак/
Компьютер ойындарындаCы дисплей экранында жылжымалы обьектілерді басKаратын KaрылCы. /Джойстик/
2-таKырып. Компьютер KaрылCылары (Сары)
1.Иілгіш дискілерімен жaмыс істеуге арналCан KaрылCы / дискжетек/
2. аKпаратты саKтайтын KaрылCы /дискета/
3. КомпьютердіS миы /процессор/
4.Монитор экранындаCы бір н_кте /пиксель/
5.КомпьютердіS экранына аKпарат шыCару KaрылCысы /монитор/

3-таKырып. Power point баCдарламасы (К™к)
1.Презентация дегеніміз не?
Презентация aCымы ™зініS толыK маCынасында (латын praesento тапсырамын – present-aсыну) ™зін к™рсету, баяндама, жобаны , есеп беруді KорCау, жaмыс жоспарын ж‰не басKа да к™птеген д_ниені aсыну.

2.Слайдтарды алмастыруды басKару Kандай команданыS к™мегімен орындалады?
Показ слайдов-Смена слайдов командасын орындау.

СлайдKа дыбыстыK файлды енгізу _шін Kай команданы орындаймыз?
Вставка – Фильмы и звук из файла
4.Слайд дегеніміз не?
Слайд деп к™зге к™рінетін к_рделі обьектті айтамыз. ОныS Kaрамына таKырыптар, м‰тін, кестелер, графикалыK кескіндемелер, aйымдастыру схемалары гиперсілтемелер кіреді.
5. Анимация эффектілерін беру _шін Kай команданы орындаймыз?
Показ слайдов-Настройка анимации командасын орындау.

4-таKырып. Microsoft Word редакторы (Jызыл)
1.М‰тінніS символын немесе б™ліктерін к™шіру _шін Kай команданы орындаймыз? / Правка-Копировать/
2. БеттіS н™мірлерін Kою командасы? /Jою –БеттіS н™мірлері/
3. СызCышты Kалай бейнелеуге ж‰не алып тастауCа болады?
/Т_р-сызCыш/
4.БасKа программаларда жасалынCан сызба Kaрылымдарды орналастыру?
/ Jою-Сурет-Файлдан/
5.КурсордыS оS ж‰не сол жаCындаCы символды ™шіру батырмасы ?
/Backspase/Delete/
5- ТаKырып Microsoft Excel (к_лгін)
1. Ехсеl параCында Kанша баCана бар? 256
2. Excel-де aяшыK ішіндегі м‰ліметті Kалай жоюCа болады:
`яшыKты белгілеп Shift+Del батырмаларын басу
3. Excel. `яшыKKа формуланы енгізу _шін, aяшыKты ерекшелеп, оCан келесі белгіні енгізу керек: ТеSдік белгісі
4. Жaмыс параCындаCы тордыS адресі неден тaрады?
БаCана, жол н™мірі белгілерінен.
4 -кезеS «ЖорCа [6]
оKушы
ВирустыS кері ‰серін жоятын программа. / антивирус/
Белгілі бір атпен жазылCан м‰ліметтер./ файл/
Бос орын Kалдыру пернесі / пробел/
Деректерді саKтауCа арналCан KaрылCы. / жады/
Суреті салуCа арналCан программа. / графиктік редактор/
КурсордыS оS жаCындаCы символдарды ™шіру пернесі / delete/
ГрафикалыK информацияны компьютерге енгізу KaрылCысы. / сканер/
М‰ліметтерді енгізу пернесі /enter /
ИнформатикалыK формулалар мен символдарды енгізу редакторы
/ формулалар редакторы/
ИнформацияныS ™лшем бірлігі. / бит,байт/
Экран н_ктелерін аралаCыш /курсор/
2-оKушы
1. АKпаратты шыCару KaрылCысы / принтер/
2. АKпаратты енгізу KaрылCысы / пернетаKта/
3. Дыбыс шыCару KaрылCысы / колонка/
4. АKпараттыS еS кіші ™лшем бірлігі / бит/
5. ЭлектрондыK кестеніS K_рылымдыK элементі / aяшыK/
6. Орындаушы орындай алатын программа. / алгоритм/
7. ТышKанныS сол жаK т_ймесін басып тaру KозCалту Kалай аталады
/ жылжыту/
8. Текстік Kaжаттар KaруCа, редакторлеуге арналCан программа / текстік редактор/
9. Файлдар к™лемін кішірейтіп саKтауCа арналCан программа. / архиватор/
10. КурсордыS сол жаCындаCы символдарды ™шіру пернесі /Backspase/
5-кезеS «Компьютер KaрылCыларын жинау»


1-флипчарт. Компьютер Kaрылысы.
Осымен б_гінгі сайыс сабаCымызды аяKтаймыз.
Ендеше жаSа KоCамCа, жаSа технологияCа, техникаCа тез бейімделгіш адамды дайындау, оKыту ‰дісін жетілдіру ж‰не оныS тиімділігін арттыру болып табылады. Кейде к™птеген мaCалімдер мен ‰діскерлерге интерактивті таKта - жаSа Kaрал болып к™рінетіндігі белгілі. Біз мaнда интерактивті таKта Kaралдарын KолданудыS жалпы ‰дістемесін, дидактикалыK м_мкіндіктерін ашып к™рсетуді басты назарда aстадыK. Информатиканы оKытуда интерактивті таKта Kaралдарын тиімді, ‰рі орнымен Kолдану туралы мaCалімдерге арналCан ‰дістемелік Kaралдар Kажет-аK. Мaндай ‰дістемелік Kaралдарды дайындау к™птеген мектеп информатика п‰ні мaCалімдері мен ‰діскерлердіS ж‰не Cылыми KызметкерлердіS ‰лі де болса к™п уаKыт бірлесіп жaмыс істеуін керек етеді.
‰ДЕБИЕтТЕР
1. J.ЖарыKбаев. Психология. Алматы, 1998.
2.М.Жaмабаев. Психология. Алматы, 1950.
3.М.Жaмабаев. Педагогика. Алматы. 1952.
4. В.Г.Болтянский. Визуальное мышление // Хрестоматия по общей психологии. Психология мьплления. М., 1981. С. 97-108.
5. JазаK aлттыK энциклопедиясы. Алматы, 2000.
6. К.З.ХалыKова. Информатиканы оKыту ‰дістемесі. Алматы, 2005.
7. €.J.Б_ркіт. Информатиканы оKыту ‰дістемесі. Шымкент, 1995.
8. J.€.ЖaмаCaлова. педагогика. Алматы, 2008.

РЕЗЮМЕ
В этой статье рассматриваются актуальные проблемы использования средств компьютерной технологии в внеклассных работах.

RESUME
The method of realization principle of visual aids with using of computer technology and the educational technology in teaching of mathematics in comprehensive scholls of Republic of Kazakstan in considered in this article.


























Автор туралы м‰лімет:

1. Тегі, аты-ж™ні: ТуCанбаев Мырзабек Лесaлы
2. Bылыми д‰режесі мен атаCы: химия CылымдарыныS кандидаты, доцент
3. Мекеме: ОSт_стік JазаKстан облыстыK педагог кадрлардыS біліктілігін арттыру ж‰не Kайта даярлау институты
4.Jызметі: ОSт_стік JазаKстан облыстыK педагог кадрлардыS біліктілігін арттыру ж‰не Kайта даярлау институтыныS директоры
5. Мекен жайы: Шымкент Kаласы, B.Іляев к™шесі, 21-17.
6. Телефоны/факс: 28-07-15, 8-705-684-77-93
7. E-mail: Berkut @ mail.ru
8. Б™лім: Педагогика б™лімі















13PAGE 15


13PAGE 14215












Заголовок 1Заголовок 2Заголовок 3Заголовок 4Заголовок 5Заголовок 6Заголовок 7Заголовок 8Заголовок 915