Инновациялы? педагогикалы? технологияларын ?олдану ар?ылы білім сапасын арттыруды ж?зеге асыру жолдары
ИнновациялыK педагогикалыK технологияларын Kолдану арKылы білім сапасын арттыруды ж_зеге асыру жолдары
Жумагалиева Назым Алтаевна
Атырау Kаласы
J.Д_тбаева атындаCы Атырау гуманитарлыK колледжі
Математика п‰н оKытушысы
«БіздіS міндет жаSа
технологияларды, идеялар мен
к™зKарастарды пайдалана отырып, білім мен б‰секеге Kабілетті
aрпаK т‰рбиелеу»
Н.€. Назарбаев
Jазіргі заман аCымы болашаK aрпаKтыS ой - ™рісініS шыSдалуын, жеке тaлCа ретінде Kалыптасуын талап етуде. Осы орайда aлы педагог УшинскийдіS «Бала балKытылCан алтын», - деген Kанатты с™зді еске т_сіреді.
Егеменді еліміздіS алCы шарттары ™ркениетті елдер Kатарына к™терілуі керек болса, ™ркениетке жету _шін жан – жаKты дамыCан, рухани бай тaлCаны ™сіру керек. Жас aрпаKтыS бойындаCы Kабілетін к™ру, оны жетілдіру ізденгіштік Kасиетін дамыту мaCалімніS сабаK берудегі ізденушілік, шеберлік Kабілеттеріне байланысты. Ж.Аймауытов « СабаK беру _йреншікті жай Cана шеберлік емес, ол жаSадан жаSаны табатын ™нер»- деген, яCни оKу _рдісін жаSаша aйымдастыру, оKушылардыS ‰рекеті арKылы ойлау даCдыларын жетілдіруге, шыCармашылыK Kабілеттерін дамытуCа негізделуі Kажет.
ЖаSа технологияныS басты маKсаттарыныS бірі баланы оKыта отырып, оныS еркіндігін, белсенділігін Kалыптастыру, ™з бетінше шешім KабылдауCа даCдыландыру. ИнновациялыK технологияны пайдалану ™мір талабы.
Jазіргі п‰н оKытушыларыныS негізгі міндеті білім беруді н‰тижеге баCыттау, яCни инновациялыK жаSа технологияны меSгеру екені баршамызCа м‰лім.
ЖаSа н‰тижеге баCытталCан білім инновациялыK білім. Jaзіреттілік білім беру жаCдайында KоCамныS м‰дени, ‰леуметтік, экономикалыK сaранысты KанаCаттандыратын, ‰лемдік б‰секеге т™теп бере алатын, теориялыK білімін кез келген жаCдайда ™з іс-т‰жірибесінде пайдалана алатын білім.
ИнновациялыK білім беру – іскерліктіS жаSа т_рі. ИнновациялыK Kызмет оKу ісін дамытуCа, п‰ндердіS м‰нін тереSдетуге, оKытушыныS к‰сіптік шеберлігін арттыруCа басKа жаSа технологияларды енгізуге, пайдалануCа ж‰не шыCармашылыK жaмыстар ж_ргізуге баCытталCан. Мaндай технологияларды Kолдану біріншіден, оKытушы aтады, яCни ол сабаKты тиімді aйымдастыруCа к™мектеседі, оKушыныS п‰нге деген KызыCушылыCы артады, екіншіден, оKушы aтады, себебі оныS таKырып бойынша танымы кеSейеді. Осылайша білім берудіS KалыптасKан ‰дістемесіне оKытудыS жаSа технологиясы тaрCысынан ™згерістер енгізілсе, білім сапасы да арта т_спе
«Инновация» - бaл наKты KойылCан маKсатKа жетуде ойCа алынCан жаSа н‰тиже. ОKу маKсатыныS ж_йесінде берілген маKсаттыS негізгі категорияларын пайдалана отырып, педагог ™з еSбектерініS н‰тижесі туралы аKпарат алуCа м_мкіндік алады. Демек, маKсат пен н‰тиже – жаSалыKKа бет бaрудыS кілті.
ИнновациялыK _рдістіS негізі – жаSалыKтарды Kалыптастыру, Kолдану, ж_зеге асырудыS тaтастыK Kызметі. Кез келген жаSа ‰діс жекелік, сондай-аK уаKытша жоспарCа жатады. Бaл яCни, бір мaCалім _шін табылCан жаSа ‰діс, жаSалыK басKа мaCалім _шін ™тілген материал т‰різді.
Инновацияны «жаSашыл», «жаSа ‰діс», «™згеріс», «‰дістеме», «жаSашылдыK», ал инновациялыK _рдісті «жаSа ‰дістеме Kaралы» деп KарауCа болады. Инновация білім деSгейініS к™терілуіне жаCдай туCызады.
Jазіргі білім беру саласындаCы оKытудыS озыK технологияларын меSгермейінше сауатты, жан-жаKты маман болу м_мкін емес. ИнновациялыK технологияны меSгеру мaCалімніS интеллектуалдыK, к‰сіптік, адамгершілік, рухани, азаматтыK ж‰не басKа да к™птеген адами келбетініS Kалыптасуына игі ‰серін тигізеді, ™зін-™зі дамытып, оKу-т‰рбие _рдісін тиімді aйымдастыруына к™мектеседі. ИнновациялыK педагогикалыK технологияларын шыCармашылыK Kабілеттерін арттыруCа ™з _лесін Kосады.
ОKытуды екі т_рлі маCынада KарауCа болады. Біріншісі – оKу орнында арнайы п‰ндерді оKыту. Екіншісі - ™мірді оKыту, ™мірге _йрету. Т‰рбиелеу мен оKыту – егіз aCым. ОKыта отырып т‰рбиелейміз, т‰рбиелей отырып оKытамыз. ОKыту т‰рбиеге KараCанда наKтылау. ОKыту _йрету арKылы іске асады. Бaл оKытудыS маSызы. ОKыту – т‰рбиеніS Kaрамды б™лігі, Kайнар к™зі, ж_йелі т_рі. ОKыту арKылы т‰рбиеніS саналылыCын, руханилыCын, ‰семділігін, адамгершілікке баулу жолын, еSбекшілігін, т.б. айKындар толыKтыруCа болады. ОKыту – т‰рбиеніS интеллектуалды т_рі. ОKытудыS инновациялыK технология бойынша ‰дістемелік ж_йесі, осы маKсатта сапалы н‰тижеге жеткізуге м_мкіндік беретін танымдыK іс-‰рекеттер т_рлерініS мазмaнын, белгілі
·деSгейде белсенділігін к™здейді. Осы екі _рдістіS ™зара сапалы н‰тижесінде оKушыныS ™з ісіне сенімділігін, жауапкершілік сезімін, шыCармашылыK Kабілеттілігін Kалыптастыру маKсатын ж_зеге асыруCа жаCдай туCызатын оKытудыS инновациялыK негізгі т_рлері аныKталады.
ИнновациялыK технологиялардыS педагогикалыK негізгі KаCидалары: балаCа ізгілік тaрCысынан Kарау; оKыту мен т‰рбиеніS бірлігі; баланыS танымдыK к_шін Kалыптастыру ж‰не дамыту; баланыS ™з бетімен ‰рекеттену ‰дістерін меSгерту; баланыS танымдылыK ж‰не шыCармашылыK икемділігін дамыту; ‰р студентті оныS Kабілеті мен м_мкіндік деSгейіне орай оKыту; барлыK студенттердіS дамуы _шін ж_йелі жaмыс істеу.
Жалпы инновацияны модификациялыK, комбинаторлыK, радикалдыK деп _ш т_рге б™луге болады.
МодификациялыK инновация – бaл бaрын Kолда барды дамытумен, т_рін ™згертумен айналысу. БaCан В.Ф. ШаталовтыS математикаCа жазCан тірек конспектісі жэне оны к™птеген мaCалімдердіS пайдалануы мысал бола алады.
КомбинаторлыK модификация – бaрын пайдаланылмаCан, белгілі ‰дістеме элементтерін жаSаша Kaрастыру. БaCан п‰ндерді оKытудыS Kазіргі кездегі ‰дістемесі д‰лел.
РадикалдыK инновация – білімге мемлекеттік стандарттарды енгізу жатады. Мемлекеттік стандарт білім беруде, негізінен, м™лшерлерді, параметрлерді, деSгейлік ж‰не сапалы оKытудыS к™рсеткіштерін Kалыптастырады.
ЕліміздіS барлыK оKу мекемелерінде білімніS жаSа ж_йесі енгізіліп жатыр. МaндаCы негізгі маKсат – жаkандану заманында білімніS б_кіл‰лемдік кеSістігіне ену. ОсыCан орай, білімніS мазмaны да, оCан Kойылатын талаптар да ™згереді. Сол себепті Kазір жалпы барлыK оKу орындарында оKытудыS инновациялыK технологиялары Kолданыла бастады. СондыKтан жаSашылдыK керек, яCни, инновациялыK ж_йе негізінде оKу орынныS оKушыларыныS белсенділігін арттыру, ™зіне сенімділігін Kалыптастыру, танымдыK-шыCармашылыK Kабілетін дамыту олардыS белсенділік-сенімділік сапаларын диагностикалыK ‰діс-т‰сілдермен аныKтауCа, сабаKта, сабаKтан тыс уаKытта ™з ойын еркін жеткізе білуге _йретуге, KоCамда болып жатKан оKиCаларCа Kатысты к™зKарастарыныS болуына, инновациялыK т‰ртіп нормаларын, белгілерін, к™рсеткіштерін аныKтауCа к™мегін тигізеді.
БалаCа бірден-бір ‰сер ететін орта – жоCары оKу орны. Ал мектеп – елдіS болашаK ‰леуеті бастау алатын негізгі ж‰не басты орын, ™йткені, білім беру ж_йесіндігі наKты жетістіктер тек мектепте Cана болуы м_мкін. Демек, жеке тaлCаны Kалыптастыру міндеті мектепке ж_ктеледі. Ары Kарай осы міндетті алып ж_ретін жоCары оKу орындары болып табылады.
ЖоCары оKу мекеменіS білім деSгейін к™теру _шін оKу _рдісіне инновациялыK педагогикалыK технологияны кеSінен енгізіп, барлыK aйымдастырушылыK, білімділік, дамытушылыK сапасын к™терудіS теS жолдарын, ‰діс-т‰сілдерін Kалыптасыру Kажет. Ол _шін білім беру ж_йесініS мазмaны жаSа міндеттерімен толыKтырылып, ™мір талабына сай жаSа саналы т‰рбие, сапалы білім берілуі керек.
СабаKтыS KызыKты ™туі мaCалімніS _немі іздену, aтымды ‰діс-т‰сілдерді Kолдану, оKыту ‰дістемесін жаSартып отыруына байланысты. Jазіргі таSда ‰дістеме п‰нініS мaCалімдері инновациялыK ж‰не интерактивтік ‰дістемелерін сабаK барысында пайдалана отырып сабаKтыS сапалы, ‰рі KызыKты ™туіне ыKпалын тигізуде.
ОKу-т‰рбие _рдісінде Kолданып, айтарлыKтай н‰тиже беріп ж_рген инновациялыK педагогикалыK технологиялар мыналар:
· дамыта отырып оKыту ‰дістемесі
· тірек ж‰не тірек конспектілер арKылы оKыту
· деSгейлеп оKыту технологиясы
· иммитациялыK ‰діс
· мультимедия м_мкіндіктерін Kолданып оKыту
· ойын технологияларын Kолдану
· дискуссия сабаKтары
· интеграциялыK сабаK
· топпен жaмыс
· панорама сабаCы
· проект ‰дісі (жоба)
· рольдік ойындар
· критикалыK ойлау технологиясы
· JашыKтыKтан оKыту технологиясы
· ЫнтымаKтастыK технологиясы
Осы инновациялыK технологияларды м_мкіндігімізше ™з п‰німізде KолдансаK болашаK маман иесі т‰жірибелі aстаз болып білім ж‰не т‰рбие алатынына сенімдімін.
€дебиеттер
JазаKстан Республикасы “Білім мемлекеттік баCдарламасы” / JазаKстан мaCалімі. – 2000. - №33-34
JазаKстан Республикасында гуманитарлыK білім беру тaжырымдамасы. – Алматы: JазаKстан,1994ж
JазаKстан Республикасында орта білімніS дамыту тaжырымдамасы. – Алматы: JазаKстан,-1997, 34б.
€бдіCалиев J. ШоCырландырып KарKынды оKыту ж_йесі. // JазаKстан мектебі. – 1998.-№11-12, 24-35б.
5. Махмутов М.И. Мектепте проблемалыK оKытуды aйымдыстыру. Алматы : Мектеп.-
1981.
15