К?сіпорынны? бас?ару персоналыны? біліктілігін ба?алау
2.3 К‰сіпорынныS басKару персоналыныS біліктілігін баCалау
`йымныS басKару персоналыныS біліктілігін баCалауда персоналды басKару ж_йесініS маKсатты баCдарламалары шеSберінде жас мамандарды даярлау мен тарту бойынша кешенді шаралар талап етіледі.
«М.Еламан» ЖШС _шін біліктілігі жоCары мамандарды даярлаудыS маSыздылыCын ескере отырып, маKсатты баCыттарын ж_зеге асыру Kажет.
Сонымен бірге, к‰сіподаKтарCа заSнамада тіркелінетіннен жоCары болатын т™менгі еSбекаKыны KалыптастырудыS ™зіндік баламалы _лгілерін aсынуы Kажет.
Кесте 14 - Кадрларды даярлау
К™рсеткіштер
2009 ж., адам
2010 ж.
адам
2011 ж. (баCалау), мыS адам
2011 ж.
2009 жылCа %-бен
Мамандарды ЖОО-ларда маKсатты баCыт бойынша даярлау
15
16
18
14
Мамандарды колледждерде маKсатты баCыт бойынша лаярлау (к_ндізгі оку)
17
18
21
16,5
Басшылар мен мамандардыS біліктілігін арттыру
25
27
33
15,5
Жaмысшыларды колледждер-де, оку орындарында, мектеп-терде даярлау
32
38
44
25,7
ЖaмысшылардыS біліктілігін арттыру
40
45
49
35.0
Дерекк™з: «М.Еламан» ЖШС - S 2009-2011 жылCы м‰ліметтерінен
14 кестеде мынаны байKауCа болады, мамандарды ж‰не жaмысшыларды даярлау к™лемі мен олардыS біліктілігін арттыру «М.Еламан» ЖШС кызметкерлерініS білім деSгейініS ™се т_скендігін д‰лелдеп отыр.
«М.Еламан» ЖШС -ныS ™ндірістік-технологиялыK ж_йесінде персонал-ды басKару (ПБ) aйым процесін басKару мен камтамасыз ету функцияларыныS бірі ретінде к™рінеді.
Персоналды басKару ж_йесініS маKсатты баCдарламалары шеSберінде жас мамандарды даярлау мен тарту бойынша кешенді шаралар талап етіледі.
«М.Еламан» ЖШС жaмысы тиімділігініS аса маSызды керсеткіштерінін бірі еSбек ™німділігініS деSгейі болып табылады. ЕSбек ™німділігін арттыру -пайдалану шыCындарын оSтайландыру мен наKты жалаKыныS ™суініS негізі болып табылады.
ЕSбек ™німділігін арттырудыS кажетті шарты - «М.Еламан» ЖШС -да адам ресурстарын жоспарлауды aйымдастыру болып табылады. АлCа койCан максаттарCа кол жеткізу _шін, ж_мыстардыS к™лемдерін орындау _шін кызметкерлердіS саны, сапасы, біліктілігі талап етілетіндігін шынайы болжау Kажет. Осы маKсат _шін «М.Еламан» ЖШС кaрылымдыK б™лімшелерініS негізгі ™ндірістік топтарыныS Kызметкерлер санын есептеу мен баKылаудыS автоматтандырылCан ж_йесі эзірленуі тиіс. Бaл ретте «М.Еламан» ЖШС басшылыCы бекіткен жоспар негізінде еSбекті aйымдастырудаCы ™згерістерді есепке алатын еSбек шыCындары нормативтерін орталыKтандырылCан ‰зірлеу ж_йесі жетілдірілуі тиіс.
`йымныS басKару персоналыныS баCалау критерийлері aйымдастыру ж‰не жоспарлау Kабілеті, шешімділігі, икемділігі, Kиын жаCдайларCа т™зімділігі, жaмыс стилі болып табылады.
Jазіргі замда компания стратегиялыK маKсаттарCа Kол жеткізу ж‰не KозCалыстаCы міндеттерді шешу _шін персоналды басKару Kажетті процедуралардыS біріне айналды. Персоналды баCалауж‰не біліктілігін арттыру компаниядаCы адамдарды басKарудыS aтымды ж_йесін aйымдастыруCа керекті аKпаратты алудыS негізгі Kaралы деп т_сінуге болады. БаCалау барысында Kазіргі заманCы кадр технологияларын KолдануCа болады: корпоративты компетенциялар модельдерін жасаKтау, профессиональдыK білімді баCалау сынаKтары, Kабілеттілік сынаKтары, профессиональдыK сынаKтан ™ткізу саласындаCы ‰лемдік лидерлердіS профессиональдыK-жеке м_дделік сaраKнамалар. ЖaмыстыS мaндай форматы бір мезгілде профессиональдыK талаптардыS стандартын жасауCа, KызметкерлердіS компетенциясын баCалауCа ж‰не «кері байланысты» беруге – берік жаKтарын к™рсетуге ж‰не дамыту салаларын аныKтауCа, компания талаптарын Kызметкерлерге жеткізуге ыKпал жасайды.
Жобаны ж_зеге асыру КомпанияCа келесі маKсаттарCа жетуге ыKпал жасайды:
АKпараттыK маKсат - басKарудыS ‰р т_рлі д‰режесіндегі басшыларды олардыS KарамаCындаCы Kызметкерлердіі жaмысы туралы Kажетті аKпараттармен Kамтамасыз ету, сондай-аK барлыK баCаланатын Kызметкерлерді олардыS жеке бас ерекшеліктері мен дамыту _шін керекті салалар туралы аKпараттармен Kамтамасыз ету.
МотивациялыK маKсат -материалдыK сыйаKы мен моральдыK мадаKтауды ™ндірістік (еSбек) ‰рекетпен байланыстыру ж‰не сол арKылы Kызметкерлерді компаниядаCы жаCдайдыS тaраKтылыCын ж‰не б‰секеге Kабілеттілігін Kамтамасыз ететін компанияныS Kызметін жаKсартуCа баCдарлауды баCыттайды.
€кімшілік маKсат-объективті ж‰не ж_йелі негізде ‰кімшілік-кадрлыK ше-шімдерді Kабылдау (м_дделік жамудыS баCдарламалары, профессиональдыK дайындыK, еSбекаKы т™леу, лауазымын к™теру, ротация ж‰не т.б. ™згерістері)
ПерсоналдыS біліктілігін жоCарлату жобасыныS кезеSдері.
1 кезеS – Корпоративты компетенциялар моделін жасаKтау
Персоналды таSдау ж‰не дамытуда бірыSCай стандарттарды жасаKтау негізінде компанияныS табысты KызметкерініS компетенцияларыныS (критерийлер) Моделін жасаKтау жатыр. Компетенциялар, наKты айтKанда, компаниядаCы белгілі бір лауазымдаCы KызметкердіS табыстылыCы, яCни жaмыстыS aтымды орындалуы _шін танытатын іс-‰рекетініS суреттелуін білдіреді.
2 кезеS – БаCалаудыS инструменттерін Kолдану арKылы корпоративті компетенциялар моделіне Kатысты персоналды баCалауды ™ткізу ПрофессиональдыK білімді баCалау
Бaл кезеSде меSгерілген профессиональдыK білімніS н‰тижесін формальды баCалау жaмыстары ж_ргізіледі.
Jабілеттілік ж‰не жекелік мінез-KaлыKты баCалау
Аталмыш кезеSніS маKсаты ілгергі білім мен даCдыларды меSгеру Kабілеттіктерін тексеру болып табылады. Бaл кезеSде SHL Kабілеттілік сынаKтарын Kолдану aсынылады [10, 61 б.].
SHL – психометрика Cылымына негізделген адамдарды объективті баCалау саласындаCы ‰лемдік жетекші ж_йе болып табылады. JДБО SHL діS серіктестігі болып табылады. Арнайы дайындыKтан ™ткен JДБО мамандары Kазіргі заман Kабілеттік сынаKтарыныS негізгі т_рлерініS ішінен KызметкердіS ‰рбір категориясына тиісті сынаKтарды таSдап алады: вербальды, сандыK абстрактыK, механикалыK кеSістіктік, кеSселік.
СоSCы кезеSде интервью - кері байланыс ™ткізу жоспарланады. Бaл интервьюдіS бірнеше маKсаты бар:
ЭтикалыK маKсаты - ‰рбір баCаланCан Kызметкер баCалау Kорытын-дыларымен танысуCа м_мкіндік алады.
МотивациялыK маKсат - Kызметкер ™зініS ‰лді жаKтарын, дамытуды та-лап ететін салаларын аныKтайды, бaл KызметкердіS ™зіне ™зі талдау жасау стимулын тудырумен Kатар ™зін ™зі жетілдіру жолдарын аныKтауCа к™мектеседі.
Жекелік есептерді дайындау
БаCалау н‰тижесінде ‰рбір баCаланCан Kызметкерге есеп жасаKталады. БарлыK кезеSдер профессиональдыK кеSесшілердіS Kатысуымен ж_зеге асырылады. Объективті баCалау - жеке кандидаттар, сондай-аK компания _шін де ‰діл ‰рі айKын процедура.
Jызметкерді дамытудыS жеке жоспары (ДЖЖ) бaл инструмент, ол:
-корпоративті компетенцияларCа с‰йкес Kажетті даCдыларды дамыту бойынша нaсKаулар тізімін алуCа (курстар, семинарлар, ротация, жaмыс орнында оKыту, aзаK мерзімді оKыту)
-KызметкердіS ‰лді тaстарын ж‰не дамытуды талап ететін жаKтарын баCалауCа с‰йкес эксперттер шолуын алуCа м_мкіндік береді.
«М.Еламан» ЖШС кадр саясатыныS маKсаты мен KаCидаттары:
КомпанияныS еS маSызды ресурсы ретінде персоналды басKарудыS сапасы мен тиімділігін арттыру ж‰не персоналды дамыту арKылы КомпанияныS стратегиялыK міндеттерін орындауCа Kол жеткізуді Kамтамасыз ету.
МаKсатKа Kол жеткізу мынадай міндеттерді орындау арKылы ж_зеге асырылады:
1) ‰рбір Kызметкерді КомпанияныS стратегиялыK маKсаттарына жетуге у‰ждейтін, КомпанияныS б‰секедегі _стемдігін дамытатын ж_йе Kaру арKылы персоналCа жaмсалCан инвестициядан мейлінше мол Kайтарым алу;
2) біліктілігі жоCары Kызметкерлер _шін еS таSдаулы компания болу;
3) еSбек, денсаулыK ж‰не KоршаCан ортаны KорCау салаларында б_кіл талаптарCа сай болу;
4) КомпанияныS корпоративтік м‰дениетін, корпоративтік брэндін ж‰не KоCамдыK-саяси имиджін дамытып жетілдіру.
Персоналмен Kарым-Kатынас мынадай KаCидаттарCа с‰йкес Kaрылады
1) КомпанияныS табыстары мен жетістіктеріне персоналды aштастыру KаCидаты;
2) барлыK деSгейдегі жaмыстыS н‰тижелілігі;
3) ™з міндеттемелерін орындау ж‰не KызметініS н‰тижелері _шін жауап-кершілік KаCидаты.
КомпанияныS кадр саясаты мынадай баCыттар бойынша адам ресурстарын басKару ж_йесінде іске асырылады:
1) осы шаKта ж‰не келешекте КомпанияныS адам ресурстарына мaK-таждыCын KанаCаттандыруCа баCытталCан еSбекпен Kамтуды Kамтамасыз ету;
2) білім алудыS ж‰не оны т‰жірибеде KолданудыS тиімділігін арттыруCа, сондай-аK KызметкерлердіS ‰леуетін дамыту _шін жаCдай жасауCа баCытталCан персоналды оKыту ж‰не дамыту;
3) еSбек н‰тижесіне Kарай сыйаKы беру ж‰не ынталандыру ж_йесін да-мытуCа баCытталCан у‰ждеу;
4) КомпанияныS маKсаттарын, міндеттерін, басымдыKтары мен Kaнды-лыKтарын, оныS корпоративтік м‰дениетін, аKпарат ж‰не білім алмастыру еркіндігін KызметкерлердіS т_сінуі мен Kолдауын Kамтамасыз ететін стратегиялыK маKсаттар мен KaндылыKтарды трансляциялау;
СоSCы жылдарда KазаKстандыK компаниялардаCы Kызметкерлер жaмысы менеджментініS р™лі к™п ™згеріске aшырады. Егер бaрынCы уаKытта бірінші орында экономикалыK ж‰не KаржылыK к™рсеткіштер KойылCан болса, Kазір компания _шін еS маSызды капитал адам екенін aCыну Kалыптасты. ЯCни, жaмыстыS тиімділігі адам ресурстарыныS сапасына ж‰не оларды тиімді басKара білуге тікелей байланысты.
«М.Еламан» ЖШС адам ресурстарын тиімді басKару, Kазіргі заманCы кез келген компаниядаCыдай, ™з персоналыныS к™мегімен JоCамныS маKсаттарына жету дегенді білдіреді ж‰не ‰рбір басшыныS жауапкершілігініS шеSберіне енгізілген.
ЖaмыстыS еS жоCары тиімділігін Kамтамасыз ететін персоналды басKару ж_йесін Kалыптастыру ж‰не оны іске асыру маKсатында ж‰не JоCамды дамыту тaжырымдамасына с‰йкес мынадай міндеттер белгіленді:
- дамыту/™здігінен даму арKылы к‰сіби деSгейді жоCарылату;
- еSбек ™німділігін арттыру;
- жауапкершілік деSгейін арттыру;
- JоCамды дамыту маKсатында KызметкерлердіS к‰сіби ж‰не іскерлік ‰л-еуетін мейлінше толыK пайдалану;
- адам ресурстарын басKару процесініS ашыK ж‰не ‰кімгерлік _шін ыS-Cайлы болуы;
- персоналды басKарудыS барлыK процестерін автоматтандыру;
- JоCамдаCы к‰сібилік, тaраKты т_рде жоCары н‰тижеге жету еS Kажет ™лшемдерге айналуын ж‰не Kызмет бабындаCы ™судіS жалCыз кепілі болуын Kамтамасыз ететін жaмыс жаCдайын жасау.
Кадр саясатын іске асыруCа баCытталCан баCдарлар:
1.ЫKыластылыK - JоCамныS барлыK Kызметкерлері, бірінші кезекте басшылыCы персоналды басKарудыS б_кіл процесіне белсене KатысуCа міндетті;
2.Икемділік- персоналды басKару процестері JазаKстан Республика-сындаCы ‰леуметтік-саяси ж‰не экономикалыK ™згерістерге тиімді т_рде икемделуге тиіс;
3.ЫKпалдастыK- персоналды басKару процестерін мынадай ™зара бай-ланысты салалар арKылы іске асыру:
1) кадрлыK іс KаCаздарын ж_ргізу;
2) адам ресурстарын жоспарлау, кадр резервін таSдау ж‰не Kалыптастыру;
3) персоналдыS икемделуін басKару;
4) персоналды баCалау;
5) Kызметкерлерді оKыту ж‰не дамыту;
6) психологиялыK к™мек;
7) корпоративтік м‰дениет;
8) ынталандыру ж‰не к™термелеу.
«М.Еламан» ЖШС – де мыналар кадр саясатын іске асырудыS негізгі шарттары болып табылады:
1) Кадр саясатыныS ж‰не персоналды басKару ж_йесініS JазаKстан Республикасы заSнамасы талаптарына с‰йкестігі;
2) Компания басшылыCыныS іске асырылып отырCан Кадр саясатына адалдыCы;
3) персоналды басKару ‰дістеріне инновациялыK ж‰не тиімді тех-нологияларды енгізу;
4) Компания Kызметкерлері _шін персоналды басKару ж_йесініS объективтілігі мен айKындыCын Kамтамасыз ету.
15