?зге ?лт ?кілдеріне ?аза? тілін ме?гертуде Биллингвалды о?ыту ?дісін тиімді пайдалану

Өзге ұлтты оқушыларға мемлекеттік тілді меңгертудің тиімді жолы - биллингваллды оқыту әдісі
Мен өзім тіл маманы болғандықтан міндетім қазақ тілін оқушыларға меңгерту . Сондықтан әлем елдері өздерінің мемлекеттік тілін оқушыларға қалай меңгертуде, қандай әдіс-тәсілдер қолданып жатыр, нәтижесі қандай деген сұрақтарға жауап іздедім.
80 жылдарда Еуропалық одақтас мемлекеттерде биллингвалды оқыту тәжірибесі жинақталды Латвияда 1999 жылдан, Швеицарияда 1998 жылдан, Норвегияда 1993 жылдан АҚШ –та 1965 жылдан бері биллингвалды оқыту сыныптары ашылып мемлекеттік тілді меңгеру соның ішінде өзге ұлтты сыныптарда 90-93 % -ға жеткен. Демек, тамаша нәтиже берді деген сөз.
Жоғарыдағы жетістіктер мен нәтижелердің тиімді тұстарын анықтаған мен осы әдісті өз мектебіме енгізе отырып биллингвалды оқыту әдісінің тиімділігіне мұғалімдердің көзін жеткізу үшін мынадай түсініктеме бердім .
Бұл -ұлттың дәстүрлі және мәдени құндылығын сақтауға негізделеген педагогикалық қауымдастық болады .
Бұл- оқыту құралы екі тілмен жүргізілетін принципке негізделген бағдарламалар мен моделдер жиынтығы.
Осы тәсіл менің мектебіме қандай өзгеріс енгізеді
Оқушылар мемлекеттік тілде оқуда бейнелі, дыбыстық оқи отырып сыни тұрғыдан ойлауға дағдыланады. Ана тілімен қоса мемлекеттік тілді жан-жақтама ,терең меңгеру мүмкіндігіне ие болады. Ойлаудың негізі болып табылатын сөздік қоры қалыптасады. Мектепте ана тілдің дамуына кедергі келмей ,керісінше оның бағасы артады.
Осы әдістемені менің мектебіме енгізуде не маңызды?
Жүйелілік ;
Ұзақ мерзімділік;
Көпнұсқалылық;
Деңгейлілік;
Аудармасыздық.
Сондай-ақ белгілі бір ақпарат алуда екі тілде ақпарат көзі болып табылатындығы;
Пәндердің екінші тілде оқытылмайтындығы;
Пән мазмұнын ашуда екі тілде негізгі құрал болып қарастырылатындығы;
Ана тілге қандай қажеттілік болса, екінші тілге де сондай қажеттіліктің туындауы;
Ана тілі не үшін керек екенін оқытуы ,психологиялық шарттың сақталуы,
Биллингвалды оқыту жүйесі н мектебіме енгізу арқылы мен болашақта мынадай нәтижелерді көре аламын.
1. Бастауыш мектепте оқушы көп тілді меңгерген сайын оның сөйлеу қабілеті артады.
2. Оқушының есіту, тыңдау мүмкіндіктері тез дамиды.
3.Төменгі сынып оқушылары тілдің құрылысын синтаксистік морфологиялық меңгергеннен гөрі тілдік механизмнің лексика семантикалық құрылымы арқылы меңгеруі артады.
4. Балалар бір тілден екінші тілге психологиялық қиындықтарға соқтықпай ауысып отырады.
5. Екі тілде үйрену кезіндегі ұқсастықтар мен күнделікті қолданыста көмегін тигізіп отырады.
Неліктен бұл өзгерістер менің мектебім үшін қажетті және тиімді
Дамыған мемлекеттердің нәтиже берген әдіс –тәсілдерін негізге ала отырып менде мектебімдегі оқушыларды заман талабына сай білім беруге бағыттаймын. Латвия Республикасының білім берудегі негізгі мақсатын: оқушылардың сабаққа деген ынтасын арттыра отырып, олардың бойында белгілі бір дағдыларды қалыптастыру екен. Осы мақсатты менде өз мектебімнің мақсатына айналдырсам деймін. Себебі оқушылардың сабаққа деген ынтасы артпаса, болмаса онда мақсат нәтижесіз болады. Уақыт сынынан өткен биллингвалды оқыту жүйесін мектебіме енгізе отырып оқушылардың соның ішінде өзге тілді оқушылардың мемлекеттік тілді терең меңгеруіне ат салыссам деймін.
Хан Абылай :
«Білекке сенген заманда –ешкімге есе бермедік,
Білімге сенер заманда
Қапы қалып жүрмелік»-деп ескертеді. Алты Алаштың басын біріктірген хан Абылайдың осы сөзін негізге ала отырып мен өз мектебімде өзгерістер енгізу арқылы білім көшінен «кенжелеп» қалмай сол көшпен бірге ілесіп жүру үшін әлемдегі болып жатқан тиімді әдістерді енгізу керек- деп ойлаймын.
Біздің Қазақстан үшін биллингвалды оқыту жүйесі жаңалық емес 1998 жылдан бері бар. Бірақ жүйелі түрде өтілмей, сараланып зерттелмеген. Нәтижесі анықталмаған. Сондықтан мен өзбек мектебінде жұмыс істейтін болғандықтан өзге ұлтты оқушыларға мемлекеттік тілді меңгертудің тиімді жолы осы биллингваллды оқыту әдісі деп білемін. Қазақстан әлемдік қауымдастық қатарында басқа елдермен тережесі тең дәрежеге қол жеткізу үшін жас ұрпақтың нұрлы болашағы үшін осындай батыл қадамдарға бару керек. Қоғам игілігі , елдің өркендеп дамуы үшін жасап жатқан осы маңызды бастамаға білім беру және ғылым саласы қызметтерінің жалпы барша халықтық қолдау көрсетіліп барынша ат салысатынына сенемін. Сол сенім мені алға жетелейді.