Дербес компьютерді? б?ліктері ж?не оларды? ма?саты та?ырыбында д?ріс.
3
ТаKырыбы: Дербес компьютердіS б™ліктері ж‰не олардыS маKсаты.
Компьютер Kaрамына кіретін KaрылCылар: Компьютер – бaл бір Cана аспап емес, сыртKы ж‰не ішкі, негізгі ж‰не Kосымша т_рлі KaрылCылардыS жиынтыCы.
Негізгі KaрылCыларCа: ж_йелік Kорап, монитор, пернетаKта, тінтуін жатады.
Jосымша немесе шеткері KaрылCыларды бірнеше топKа б™ліп KарастыруCа болады:
енгізу KaрылCылары (м‰тін алCы, дигитайзер, сандыK фотокамера, графикалыK планшет);
шыCару KaрылCылары (басып шыCарCыш, плоттер);
бір мезгілде енгізу ж‰не шыCару Kызметтерін атKаратын KaрылCылар (модем, дыбыстыK бейімдегіш, желілік бейімдегіш).
Ж_йелік Kорап: КомпьютердіS негізгі тораптарын Kамтиды:
ж_йелік (аналыK) таKша;
процессор;
желдеткіш (кулер);
оперативті жады;
тaрCылыKты диск;
иілгіш дисктермен жaмыс істеуге арналCан диск житегі;
CD ж‰не DVD диск житектері;
бейнесызбалыK бейімдеуіш;
дыбыстауыш (дыбыстыK бейімдеуіш);
желілік таKша;
енгізу – шыCару порттары (ажыратKыштар);
Kоректендіру блогы.
АналыK таKша – компьютерде жaмыс істеу кезінде барлыK м‰лімет аналыK немесе ж_йелік таKша арKылы ™нделеді. АналыK таKша – бaл компьютердіS барлыK Kaрамдас б™ліктері Kосылатын к_рделі к™п Kабатты м™рлік таKша. АналыK таKша мыс ™ткізгіштер-жолдар желісімен KапталCан, олардыS бойымен м‰ліметтер таKшада KaрастырылCан микросхемалар мен компьютердіS басKа KaрылCылары Kосылатын слоттарCа жеткізіледі. €рбір KaрылCы белгілі бір слотKа Kосыла алады.
Процессор немесе микропроцессор – компьютердегі орталыK м‰ліметтердіS ™Sдеу KaрылCысы болып табылады. Процессор микросхема ретінде aсынылCан ж‰не оперативтік жадымен Kатар аналыK таKшада орналасады. Процессорлар баCдарламалар жaмысына Kажетті есептеулерді орындайды. Процессор неCaрлым шапшаS болса, компьютердіS жaмыс істеу жылдамдыCы соCaрлым жылдам болады. ПроцессордыS жылдамдыCы мегагерцпен (МГц) немесе гигагерцпен (ГГц) ™лшенетін оныS ырCаKтыK жиілігімен аныKталады. ПроцессордыS _стіне радиатор, радиаторCа процессорды салKындатуCа арналCан желдеткіш (кулер) орнатылады.
КомпьютердіS оперативті жадысы (ОЗУ) немесе Random Access Memory (RAM) м‰ліметтерді KысKа мерзімге саKтау _шін Kызмет етеді.
ТaрCылыKты диск (тaрCылыKты диск жетегі) немесе Hard disk Drive (HDD) – бaл компьютердегі негізгі м‰ліметтер Kоймасы. КомпьютерлердіS к™пшілігі Kaрамдас тaрCылыKты дисктермен жабдыKталCан. ОларCа Kосымша баCдарламалар орнатылады, онда файлдар ‰зірленеді ж‰не ‰р т_рлі м‰ліметтер саKталады. ТaрCылыKты дискініS сыйымдылыCы т_рлі компьютерлерде алуан т_рлі болады да, мегабайтпен ж‰не гигабайтпен ™лшенеді. Jазіргі заманCы тaрCылыKты дисктердіS сыйымдылыCы 80-500 Гбайт ж‰не одан да _лкен болады.
Иілгіш дисктерге арналCан диск жетегі 3,5-дюймдік дисктердіS оKыйды. Бaл дисктер ауыспалы тасымалдаушылар болып саналады, олардыS сы 1,44 Мб. ОларCа ‰детте кейбір Kосымша баCдарламаларда (Word сияKты) ‰зірленетін Kaжаттар немесе иілгіш дисктерден тікелей іске KосуCа болатын онша _лкен емес баCдарламалар жазылады. Компьютерде иілгіш дискілерге арналCан диск жетегіне «А» ‰рпі белгіленеді.
CD ж‰не DVD диск жетектері – м‰ліметтерді ыKшам дисктерге жазуCа ж‰не оKуCа м_мкіндік береді. CD ж‰не DVD дисктер ауыспалы тасымалдаушылар. CD дискке 700 МБ-тан жоCары, ал DVD дискке 4,7 Гб аKпарат сыяды.
Бейнебейімдеуіш немесе бейнетаKшаныS (сызбалыK бейімдеуіш) кескіндерді саKтау _шін Cана пайдаланатын меншікті жедел жадысы бар. «ТaрCылыKты жері» бойынша бaл жады к™бінесе бейнежады (video RAM немесе VRAM) деп аталады. Бейнежады к™лемі неCaрлым _лкен болса, компьютер кескіндер мен бейнероликтерді соCaрлым _лкен ажыратылымдыKпен ж‰не т_рлі т_стермен бейнелейді.
ДыбыстыK таKша (дыбыстауыш) компьютерге жоCары сапалы дыбыс тудыруCа ж‰не оны компьютерге жазуCа м_мкіндік береді. ДыбыстыK таKша aсынатын дыбыспен жaмыс істеудіS кеSейтілген м_мкіндіктері компьютерлік ойындарда ж‰не басKа Kазіргі заманCы баCдарламаларда талап етіледі.
Порттар корпустыS алдынCы немесе артKы таKтасындаCы ажыратKыштар, оларCа ‰детте кабель арKылы ‰р т_рлі KaрылCылар Kосылады. ПорттарCа KосуCа болатын KaрылCылардыS саны мен типі компьютер порттарыныS саны мен типіне т‰уелді болады.
Модем – компьютерлерге ™зара (телефон желілері немесе байланыс желілері арKылы) м‰лімет алмасуCа м_мкіндік беретін KaрылCы. МодемніS негізгі сипаттамасы м‰ліметтерді жеткізу жылдамдыCы (бит/секундына). Dial-Up модем – 56 кбит/сек дейін, ADSL модем – 128 кбит/сек бастап.
АKпараттарды тасмалдауCа арналCан тасымалдаушылар:
«Иілгіш диск» (флоппи-диск) немесе дискета. ДискетаCа 1,44 Мб аKпарат сыяды.
USB диск немесе флеш-диск. ЖаKын арада флеш-дисктер флоппи-дисктерді толыCымен ыCыстырады. Флеш-дискке 128 Мб-тан 4 Гб-Kа дейін аKпарат сыяды.
CD диск немесе компакт-диск. CD дискке 400 Мб аKпарат сыяды.
DVD диск немесе компакт-диск. DVD дискке 4,7 Гб аKпарат сыяды.
ДК-діS Kосымша б™ліктері:
Принтер – м‰тіндік ж‰не графикалыK аKпаратты баспаCа шыCаруCа арналCан KaрылCы.
Сканер – ДК-ге м‰тін, сурет, слайд ж‰не басKа да графикалыK аKпаратты енгізуге арналCан KaрылCы.
Дыбыс зорайтKыштар (колонкалар) – дыбыс ж‰не ‰уендерді жаSCыртуCа арналCан. Егер ДК-де дыбыс колонкалары мен дыбыстыK таKша бар болса, онда оны мультимедиялыK деп атайды. Мультимедиа – бaл дыбыс пен бейненіS (видео) бірігуі.
15