План-конспект по истории на тему: Тас д?уірі ( палеолит)

Сыныбы:5класс
Тақырыбы: Тас дәуірі ( палеолит)
Сабақтың мақсаты: а) Ата тарихына құрметпен қарауға, елін, жерін
сүюге, қорғауға тәрбиелеу.
ә) Тас дәуірінің хронологиялық дәуірін, Қазақстан
аумағындағы тас дәуірін, рулық қауымының шығуы,
«саналы адам» туралы түсінік беру.
б) Оқушыларды тақырыпта қамтылған тарихи кезеңге
өзіндік баға беруге, ізденуге баулу.
Көрінекі құрал: карта, суреттер: нендертал бала; кромонон адамы,
слайд, кесте, тірек –сызба: палеолиттің хронологиялық
кестелері,палеолит тұрақтары.
Сабақтың барысы: а) Ұйымдастыру
ә) Үй жұмысын сұрау.
1. «Саяхат сабақ» ойыны арқылы оқушылардың үй жұмысына
дайындығын тексеру.
палеолит дәуірінің еңбек құралдары Қазақстанның қай жерінен
табылды? (Жамбыл обл.)
Жамбыл облысынан табылған палеолит дәуірінің 5 мыңнан аса еңбек құралдарының бәрі қандай? (қашау мен үшкір заттар)
Жаңа тас дәуірінде (неолитте) адамдар еңбек құралдарынан нені ойлап тапты? (дәнүкіш, келі, балта, т.б.)
Ертедегі адамдардың маймылдар мен жануарлардан айырмашылығы неде? (еңбек құрал жасауда)
Ертедегі адамдар отты қалай тапты? (найзағайдың түсуінен)
Адамдар өздері оттай қалай жақты? (тасты-тасқа ұрып, ағашты бір –біріне үйкелеп)
Қай уақытта жер бетін мұз басты? ( бұдан 100 мың жыл бұрын)
Адамдар суықта қай жерді паналады? (үңгірлерді)
Мұздық қашан ери бастады? (бұдан 13 мың жыл бұрын)
Адамдар өздеріне баспананы неден істеді? (ірі жануарлардың сүйегінен, ағаш бөренелерден)
2. Оқушыларға тест сұрағы тарқатылып үй жұмысы пысықталды.
1. Адамдар дәнүккішті қай кезеңде ойлап тапты?
А) палеолитте
Ә) мезолитте
Б) неолитте -
2. Мұздық қашан ери бастады?
А) бұдан 13 мың жыл бұрын -
Ә) бұдан 100 мың жыл бұрын
Б) бұдан 150 мың жыл бұрын
3. Орта тас ғасыры (мезолит) қай жылдарды өз ішіне қамтиды?
А) б.з.б. 12-5 мың жылдықты -
Ә) б.з.б. 40-12 мың жылдықты
Б) б.з.б. 5-3 мың жылдықты
4. Жаңа тас ғасыры дегеніміз не?
А) палеолит
Ә) неолит -
Б) мезолит
5. Мұздық қай жерде пайда болды?
А) Қазақстанның солтүстігінде
Ә) Еуропа мен Азияның Солтүстігінде -
Б) Африкада
6. Адамдар отты не үшін пайдаланды?
А) жыртқыш аңдардан қорғану үшін -
Ә) ағаштан жерді тазалау
Б) еңбек құралдар жасау үшін
Жаңа сабақ:
Ерте тас дәуірі ( б.з.б.2 млн.-12 мың жылдық)
Орта тас дәуірі (б.з.б 12-5 мың жылдық)
Тас дәуірі
Жаңа тасдәуірі (б.з.б 5-3 мың жылдық )
Мыс –тас дәуірі (б.з.б 3-1 мың жылдық)
Тасдәуірі деп аталуына себеб –адамдар еңбек құралдарды негізінен тастан жасады.Ерте тас дәуірінің ең көне тұрақтары –
Маңғыстау түбегіндегі - Шақпақата,
Қаратаудағы - Арыстанды ескерткіштері. Бұл тұрақтардан табылған тас құралдар: жарғыш –сынатас, бифас, пышақ, қырғыштар, әртүрлі үшкіртастар. Үшкіртастарды тас жарықшақтарынан жасаған, кейде ұштарын ретушь әдісімен өңдеп өткірлеген.
Бифас – екі жағы да өңделген қарапайым шапқыш тас құрал.
Ретушь әдісі – бір қабат өңделген тас құралдың жүзін ұсақ кертік –
ойықтар жасау арқылы өткірлеу.(араға ұқсап)
Сонымен қатар екі жақ бүйірі қырналанған жұмыртас құралдар кездеседі. Олардан адамдар қырғыш, тілгіш сияқты еңбек құралдарын жасаған. Жамбыл облысындағы Бөріқазған, Шабақты тұрақтарынан 5000 –ға жуық құралдар табылған.
Б.з.б. 100-40 мың жыл аралығындағы
неандертальдық адам

Германияның Неандерталь аталатын жерінен табылды 1938 жылы Өзбекстанның Тесіктас деген үңгірінен табылды.
Б.з.б. 40-12 мың жылдықта адам баласы дамуының жаңа кезеңі басталды. Адамның жетілуінде еңбек шешуші рөл ьатқарды. Адам еңбек арқылы жетіліп, оның қолы, сөзі, миы дамыды. «Саналы адам» сүйегі алғаш рет Францияның Кро-Маньон үңгірінен табылған. Сондықтан саналы адамды кроманьондық адам деп атайды.Бірлесіп аң аулау, жыртқыш аңдарға қарсы тұру, ортақтасып от жағу – адамдарды топтастырды. Адамдар тобы бірте –бірте туысқандардың ұжымына – рулық қауымға айналды. Бұл шамамен «саналы адамның» шығу уақытына сәйкес келеді.Алғашында ұжымдағы жұмыстарды аналар атқарды. Бұл ұжымдағы аналардың беделін арттырды.Сондықтан аналық қауымдық құрылыс деп аталды.
Бекіту сұрақтары: 1. Палеолит дәуірінің ескерткіштері Қазақстанның қай
жерінен табылды?
2. Ру дегеніміз не?
3. Бифас, ретушь әдісі дегеніміз не?
4. Неандерталь, кроманьон адамы қашан қай жерден
табылды?
Сабаққа қорытынды.
Үйге тапсырма. №3-ші тақырыпты оқу.