Конспект урока по крымскотатарской литературе по теме Ыргъат Къадыр. Аяты ве такъдири. «Анам» шиири 6 класс

Къырымтатар эдебияты 6-сыныф
Мевзу: Ыргъат Къадыр. Аяты ве такъдири. «Анам» шиири ( 2 слайд)
Дерс макъсады: белли кърымтатар шаиринен талебелерни таныштырув;
шиирий эсерлерни талиль этмесини огретюв;
ана-бабаларгъа севги ве урьмет ашлав;
янъы сезлерни огретюв ве балаларнынъ тиль зенгинлигини
арттырув.
Дерснинъ эпиграфы: (3 слайд) Сабий экеч баса багърына,
Юкъсыны бойле танъларда.
Эр кеслерде азиз о ана,
Омюр билля яшай анъларда.
Э.Ибраим.
Дерснинъ кетишаты:
I.Эв вазифесини тешкерюв (лугъат сезлерини сорав, Абибулла Одабашнынъ «Унутмаджакъ» икяесининъ мундериджеси боюнджа субет).II.Янъы мевзуны анълатув:
Ыргъат Къадыр. Аяты ве такъдири.
Оджа икяе эте:
-Къырымтатар адлары ичинде Ыргъат деген адам ады расткельмей. Бу лагъаптыр.
Ыргъат Къдырнынъ ады Халиль олгъан.
Агър ачлыкъ йыллары. Къорантасыны кечиндирмек ичюн Халильнинъ бабасы байларнынъ эвинде ыргъатлыкъ япа. Анасы да «балаларым ач-чыплакъ олмасын» деп, зенгинлернинъ эвлерини джыйыштыра, темизлей, сыгъыр сагъ, чамашыр юва. Сабадан акъшамгъадже тынмайып ыргъатлыкъ япа.
Халиль 12 яшында бабадан оксюз къала. Ыргъатлыкъ япып, анасына ярдым эте. Бунынъ ичюн де Халиль шаир олгъан сонъ ыргъат деген лагъапны озюне ляйыкъ коре.
Аджайип шаир Ыргъат Къадыр акъкъында окъуйыкъ, онынъ аяты ве такъдиринен таныш олайыкъ.
Эм окъурмыз, эм дефтерлерге мевзунынъ конспектини язармыз. (Конспект джедвель шекилинде язылыр). (4 слайд).
Йыллар Вакъиалар Язылгъан эсерлер 1905 Алушта районынынъ Ускут коюнде догъды. 1913 Кой мектебинде тасиль алып башлады. 1923 Акъиесджитте окъуды. Биринджи шиирлерини язып башлады. «Ыргъатнынъ хатиреси».
1925 Москвада окъуды. «Анам», «Кель, аптем».
1927 Ордугъа чагъырылды. «Къызыл аскер маршы», «Поста», «Партизанлар маршы».
1941 Джебэге кетти. 1945 Эляк олды. -Улу инсан-анагъа озь эсерини багъышламагъан шаирлер, языджылар екътыр. Эр бир миллетте Ана – мукъаддес адамдыр. Ыргъат Къадыр да энъ севимли адамы-анасына озь шиирини багъышлагъан.
Ыргъат Къадырнынъ «Анам» шиирини оджа эзберден окъуй. ( 5 слайд).
III. Лугъат иши:
къурткъа-мында: знахарка;
марама-шарф, головной убор пожилой женщины;
телли шал-шитый золотом платок;
урь,сербест-свободно, привольно;
чичек-оспа (хасталыкъ). (6 слайд).
IV.Шиирни балалар ифадели окъуйлар.V.Мевзуны пекетюв (суаллерге джеваплар бермек): ( 7 слайд)
-Ыргъат Къадыр къайда ве не вакъыт догъды?
-Халильнинъ ана-бабасы балаларыны осьтюрип адам этмек ичюн не япмагъа меджбур олгъанлар?
-Фукъаре къорантанинъ аджыныкълы ве агъыр алыны косьтерген сатырларны тапып окъунъыз.
-Шаир анасы акъкъында насыл фикирлерни ве анасына олгъан насыл дуйгъуларыны ифаделей?
-Озь аналарынъыз акъкъында насыл меракълы икяелер айтып оласынъыз?
VI.Эвге вазифе:
Язылгъан конспекттен файдаланып, шаир Ыргъат Къадырнынъ балалалыгъы ве такъдири акъкъында икяе этинъиз. Озь аналарынъыз акъкъында меракълы икяелер тарифленъиз. Янъы сезлер огренинъиз. «Анам» шиирни ифадели окъунъыз (85-86 с.). (8 слайд).