Физикадан саба? жоспары Бір?алыпты т?зусызы?ты ?оз?алыс (9 сынып)

2.
П‰н: Физика
Сынып: 10 (KоC.-гум. баCыт)
К_ні: «___»_______20____ ж.

СабаKтыS таKырыбы: БірKалыпты т_зусызыKты KозCалыс.
СабаKтыS маKсаты:
Білімділік: ОKушыларCа бірKалыпты т_зусызыKты KозCалыс туралы т_сінік беру.
ДамытушылыK: ТанымдыK деSгейлерін кеSейту, ойлау Kабілеттерін дамыту.
Т‰рбиелік: ОKушыларды білімділікке, ізденімпаздыKKа, aйымшылдыKKа т‰рбиелеу.
СабаKтыS т_рі: Аралас.
СабаKтыS ‰дісі: Ауызша баяндау, к™рнекілік, сaраK-жауап.
К™рнекілігі: Суреттер, интерактивті таKта, оKулыK, тест.

СабаKтыS барысы:
`йымдастыру кезеSі.
С‰лемдему. Д‰рісхананыS тазалыCына, балалардыS киіміне назар аудару. ОKушыларды т_гендеу. Журнал толтыру.
2. СабаKтыS таKырыбын айту, таныстыру, оKушыларCа сабаKтыS маKсатын т_сіндіру.

^й тапсырмасын тексеру.
СaраK-жауап.
МеханикалыK KозCалыс дегеніміз не?
МатериялыK н_кте деп нені айтады?
СанаK ж_йесі дегеніміз не?
ЖолдыS aзындыCы, KозCалыс траекториясы дегеніміз не?
Лездік жылдамдыK дегеніміз Kандай жылдамдыK?

ЖаSа сабаKты т_сіндіру.

JозCалыстыS еS Kарапайым т_рі – бірKалыпты т_зусызыKты KозCалыс.
ЖылдамдыCыныS баCыты да, шамасы да тaраKты болатын KозCалысты бірKалыпты т_зусызыKты KозCалыс деп атайды.
Негізінен, ондай KозCалыс жоK деуге болады. Алайда шамалы уаKыт мезетіндегі дененіS KозCалысын бірKалыпты деп есептей алуымыз м_мкін. Мысалы, парашюті ашылCаннан кейінгі парашютшініS KозCалысы, шариктіS немесе доптыS горизонталь бет бойымен баяу KозCалысы, aшаKтыS aшуы ж‰не т.б.
БірKалыпты KозCалыстыS жылдамдыCы орын ауыстырудыS сол орын ауыстыруCа кеткен уаKыт аралыCына Kатынасымен аныKталады:
v = s/t (1)
Демек, v = const кезінде, орын ауыстыру s = vt болады.
Егер жылдамдыK тaраKты шама болса, онда кез келген теS уаKыт аралыCында дене бірдей KашыKтыKты ж_ріп ™теді.
Егер дененіS бастапKы t0 уаKыт мезетінде координатасы х0 н_ктесінде болса, онда t уаKыт ішінде ол s орын ауыстырады. 1 суретте к™рсетілгендей, s векторыныS Ох осіне проекциясы sx=xc-x0 болады. Жалпы алCанда уаKыт интервалын
·t=t-t0 т_рінде, яCни соSCы t ж‰не бастапKы t0 уаKыт мезеттерініS айырымы ретінде жазуCа болады. Сонда дене координатасын аныKтауCа арналCан формуланы былай жаза аламыз:

vx=sx/
·t=xc-x0/
·t, ал бaдан xc=x0+vx
·t аламыз.
x0 s xc
0
s=xc-x0 x

1-сурет


ЖылдамдыK графигі:








ЖылдамдыK теSдеуініS графигі:








ЖаSа сабаKты бекіту.
Тест.
Суретте дененіS KозCалыс жылдамдыCыныS графигі келтірілген. Осы дененіS бастапKы жылдамдыCы неге теS?
V, м/с
8
6 ---
4
2
0
2 4 6 t, с
А) 1 м/с
В) 4 м/с*
С) 6 м/с
Д) 12 м/с
Е) 8 м/с

Гараждан шыKKан автобус 12 рейс жасайтын болса, такси осы баCытта 6 рейс жасайды. Орын ауыстыруы мен жолын салыстыр.
А) автобус ж‰не таксидіS ж_рген жолы мен орын ауыстыруы бірдей
В) автобустыS ж_рген жолы артыK, орын ауыстыруы таксимен бірдей*
С) автобустыS орын ауыстыруы артыK, ж_рген жолы таксимен бірдей
Д) таксидіS ж_рген жолы артыK, орын ауыстыруы автобуспен бірдей
Е) автобустыS таксиге KараCанда ж_рген жолы ж‰не орын ауыстыруы артыK
3. Туристер алдымен солт_стік-батысKа Kарай 400 м, содан соS шыCысKа 500 м ж‰не солт_стікке Kарай 300 м. ТуристердіS ж_рген жолы.
А) 1150 м
В) 1350 м
С) 1250 м
Д) 1200 м*
Е) 1300 м
4. ДененіS бірKалыпты т_зусызыKты KозCалысы кезіндегі координатаныS уаKытKа т‰уелділігі х=-5+12t болса, оныS бастапKы орныныS координатасы.
А) 5 м
В) 6 м
С) - 5 м*
Д) – 12 м
Е) 12 м
5. Денені материалдыK н_кте деп есептеуге болатын жаCдай.
А) Дискіні Жерден 0,5 м биіктікке к™теріп Kойды
В) Дискіні станокта жасап тaр
С) Спортшы дискіні 50 м KашыKтыKKа лаKтырды*
Д) Дискі 1 м KашыKтыKKа домалап барып тоKтады
Е) Дискі 0,5 м биіктіктен т™мен Kaлады
6. Н_ктеніS жылдамдыCы 2 м/с. 4 секундта ж_рген жолы.
А) 12 м
В) 4 м
С) 8 м*
Д) 3 м
Е) 10 м
7. БірKалыпты KозCалысKа с‰йкес келетін график.
V 4
3
2

1

А) 1 5 t
В) 5
С) 3
Д) 4
Е) 2*
8. Алдымен солт_стік-батысKа Kарай 400 м, содан соS солт_стік-шыCысKа 400 м, оSт_стік шыCысKа 400 м ж_рген туристердіS орын ауыстыруы.
А) 800 м
В) 0
С) 400 м*
Д) 1 м
Е) 1200 м






9. 0,5 саCат ішінде 360 км ара KашыKтыKты бірKалыпты aшып ™ткен aшаKтыS жылдамдыCы.
А) 200 м/с*
В) 20 м/с
С) 40 км/саC
Д) 7,2 км/саC
Е) 400 м/с
10. Т_зусызыKты бірKалыпты KозCалыс дегеніміз.
А) ЖылдамдыCы модулі бойынша артатын KозCалыс
В) Бірдей уаKыт аралыCында ‰р т_рлі орын ауыстырулар жасайтын KозCалыс
С) ЖылдамдыCы модулі бойынша кемитін KозCалыс
Д) ЖылдамдыCы кез-келген теS уаKыт аралыKтарында бірдей ™згеретін KозCалыс
Е) Дене бірдей уаKыт аралыCында бірдей орын ауыстырулар жасайтын KозCалыс*

СабаKты Kорытындылау.
БаCалау.
^й тапсырмасы.
§ 3. БаKылау сaраKтары.
Vx, м/с

t, c

0

Sx=Vx*t

Vx, м/с

t, c

0

Sx=Vx*t

Vx>0

Vx<0

Sx>0

Sx<0

x, м

х=x0+ vx·t

x0

t, c

х=x0- vx·t



15