Жасушаны? химиялык к?рамы саба? жоспары
Биология 8-сынып.
СабактытыSтакырыбы: :ЖасушаныS химиялык кaрамы.
СабаKтыS маKсаты:
1. ОKушыларды жасушаныS KaрамыидаCы бейорганикалык. органикалыK заттармен таныстыру.
2. клетка кaрамындаCы химиялыK заттарды есте сактау,олардыS жасуша _шін атKаратын Kызметін білу.
З.ҐйымшылдыKка тазалыKKа тэрбиелеу. СабаKтыS типі: ЖаSа сабаK СабаKтын т_рі: aжымдыK ойлау СабаKтыS к™рнекІлІгІ: тірек-сьізба, ДНJ-моделі. СабаKтыS п‰наралыK байланысы: Химия. СабаKтын эдісі: СaраK жауап,топтастыру, кесте толтыру.
СабаKтын барысы: I. Ґйымдастыру б™лімі.
П. ЖаSа сабаKты т_сіндіру.
III. Бекіту
IV. ^йге тапсырма беру.
V. ^й татгсырмасын тексеру
1. Амандасу,окушыларды т_гелдеу,сабак маKсатымен танысу.
II. 1. Макроэлементтер деп нег атаймыз,оларCа Kай элементтер жатады.? (O,H,C,N - м™лшері 98%)
2. Jай элементтерді био элементтер дейміз неліктен ?( p,s)
3. Жасуда Kандай иондар кездеседі,олардыS м™лшері Kандай,Kандай Kызметтер атKарады.(К, Na,Ca, Mg,Fe,CI сиKты- 1%
4. Мироэлементтерге Kайсы жатады олардыS клеткадаCы атKаратын KызметіKандай?
5. ЖасушадаCы судыS м™лшері?
6. СудыS Kасиеттері.
7.Нэруыз Kaрамы касиеттері кандай?
8. Майлар Kaрамы атKаратын Kызметі Kандай?
9. К™мірсулар Kaрамы атKаратын Kызметі Kандай?
Ш. Бекіту. Jосымша материалдар : 1 .ДНJ туралы аKпарттар беру. .,
· БейорганикалыK заттар туралы акпарттар беру.
IV. ^йге § 7. кесте толтыру. . Кестені д™птерлеріSе толтырыSдар.
Химиялык косылыстар
ОлардыS жасушадаCы Kызметтері
ЖасушадаCы су Kызметін атаSдар:
а) KaрылыстыK;
в) KорCаныштыK
‰) еріткіш;
г) тасымалдау;
б) катализдік;
C) жасушаCа серпімділік береді.
V. БиологиялыK диктант. «ЖасушыныS тіршілік Kасиеттері.»
Биология. 8-сынып. .2009.
СабаKтыS таKырыбы: `лпалардыS Kaрылысы мен Kызметтері
СабаKтыS маKсаты: 1.ОKушыларды aлпалардыS т_рлерімен Kaрылысымен таныстыру .
2. ОKушылардыS aлпа Kaрылысын ажырату
3.ОKушыларды еSбекке, адамгершілікке т‰рбиелеу
СабаKтыS типі:ЖаSа сабаK
СабаKтыS т_рі:Интерактивті
СабаKтыS ‰дісі: сaбхат, топтастыру, жоба Kaру.
СабаKтыS п‰н аралыK байланысы: Информатика
СабаKтыS к™рнекілігі: тірек-сызбалар. ДНК -моделі.
СабаKтыS барысы: І. `йымдастыру б™лімі.
ІІ. ЖаSа сабаKты т_сіндіру.
ІІІ. Бекіту.
ІV. ^йге тапсырма беру.
V. ^й тапсырмасын сaрау §4.
І. Амандасу. СабаKKа ‰зірлеу. Т_гелдеу, СабаK маKсатымен таныстыру.
Жасушалар мен жасушалар аралыCын толтыратын жасушааралыK заттардан aлпалар т_зіледі. `лпа дегеніміз Kaрылысы, т_зілуі ж‰не атKаратын кызметтері бойынша aKсас жасушалар мен жасушааралыK. заттардыS жиынтыCы. Адам организмінде aлпалардыS ж_йкелік дейтін т™рт типін ажыратады.
Эпителий aлпалары терініS беткі Kабатын, ішкі м_шелердіS (ас Kорыту жолы, тыныс ж™не несеп жолдары) сілемейлі KабыCын ж™не к™птеген бездерді т_зеді
ТерініS, кездіS KасаS кабыCыныS (роговица) эпителийі оларды колайсыз сыртKы ™серлерден корCайды, ал асKазан, ішек эпителийі олардыS кабырраларын ас корыту с™лініS Kорыту ‰серінен саKтайды. Ішек эпителийі арKылы Kоректік заттар KанCа сіSіріледі, ал ™кпеде эпителий жасушалары арKылы газ алмасу іске асырылады.
aлпа
К™п Kабатты эпителий
Эпителий
aлпаларыныд
ТыSыс жолыныS эпи
·телийі Jарын безінін шыCару ™зегі
Асказан ‰пителийі НесепаCар эпителийі
К™п
турлері
безді эпителий жасушалары зат
(секрет) беледі. Безді эпителий бездер т_зеді. СыртKы ж‰не ішкі секреция без-дерін ажыратады. Сырткьі секреция бездерінде т_зінділер (секреты) арнайы ™зек арKылы дененін бетіне немесе дене Kуысына (тер, сілекей, с_т) б™лінеді. Ішкі секреция бездерініS ™зегі болмайды, олардын гормондары тікелей KанCа
Эпителий aлпаларына кызметініS ‰р т_рлілігіне Kарамастан бірKатар ерекшеліктер т‰н. ОлардыS жасушалары бір немесе бірнеше KатарCа орналасып, бір-біріне тыCыз жанасады, жасушааралык заттары нашар дамыCан. Жабын жасушалары заKымданганда, тез арада жаSасымен алмасады.
Эпителий aлпаларыныS негізгі кызметі: организмніS ішкі ортасыныS тaраKтылыCын саKтау (гомеостаз), KорCаCыш, зат алмасуды реттеуге катысу.
Д‰некер aлпалары. Адам организмінде д‰некер aлпаларыныS бірнеше т_рі бар: шеміршекті, с_йек, май, Kан aлпалары болады. ОлардыS Kaрылысы мен Kызметі ™р т_рлі, ) ж‰не жаксы дамыCан жасушааралык заттарыныц болуымен біріктірілген. Жасушааралык заттар кызметіне байланысты ‰р т_рлі болуы м_мкін. Мысалы, канда ол с_йык, с_йекте катты, шеміршекте серпімді, созылмалы болады.
ТалшыKты д™некер aлпасы шеміршекті
Д‰некер aлпалары ‰р т_рлі кызмет атKарады. БорпылдаK талшыKты д‰некер aлпасы м_шелер арасындаCы аралыKты толтырады; Kан тамырларыS ж_йкелерді, бaлшыK ет шоCырын Kоршайды. Тері астындаCы май клетчаткасы Kабаты осы aлпадан тaрады. С_йек ж‰не шеміршек aлпалары тіректік ‰рі механикалыK Kызмет аткарады. Jан мен лимфа Kоректік, тасымалдау ж‰не JорCаныш Kызметтерін ж_зеге
Jан ж‰не лимфа
ІІІ. 1.`лпа дегеніміз не?
2. `лпаларды Kандай топтарCа б™леді?
3. Эпителий _ппасы не тузеді?
4.Эпителий aлпасына Kандай ерекшеліктер т‰н?
5. ЖасушааралыK зат дегенімІз не?
6. Д‰некер уппасыныS Kандай типтері бар?
7. Денекер aлпасына Kандай ерекшепікгер т‰н?
8. С_йек Жйне шеміршекті aлпаныS Kызметі Kандай?
9. Jан мен лимфа Kандай Kызмет атKарады?
ІV. §7
V. . 1. Макроэлементтер деп нег атаймыз,оларCа Kай элементтер жатады.? (O,H,C,N - м™л-і 98%)
2. Jай элементтерді био элементтер дейміз неліктен ?( p,s)
3. Жасуда Kандай иондар кездеседі,олардыS м™лшері Kандай,Kандай Kызметтер атKарады.(К, Na,Ca, Mg,Fe,CI сиKты- 1%
4. Мироэлементтерге Kайсы жатады олардыS клеткадаCы атKаратын KызметіKандай?
5. ЖасушадаCы судыS м™лшері?
6. СудыS Kасиеттері.
7.Н‰руыз Kaрамы касиеттері кандай?
8. Майлар Kaрамы атKаратын Kызметі Kандай?
9. К™мірсулар Kaрамы атKаратын Kызметі Kандай?
Тест.
1. Д‰некер aлпасы не т_зеді?
а) тыныс м_шелерініS сілемейлі KабыCын; ‰) Kанды;
б) ж_рек KабырCасын.
2.Эпителий aлпасына т‰н ерекшеліктер:
а)бір-біріне тыCыз жанасатын жасушалар мен жасушааралыK заттыS аз м™лшері; ‰) ядро саны к™п aзын жасушалар;
б)жасушааралыK заттыS м™лшері к™п селдір орналасKан жасушалар.
3. JанCа т‰н ерекшеліктер:
а) бірдей Kызмет аткаратын бірдей жасушалар;
‰) жасушааралык заттары кальций фосфаты мен
карбонаттары;
б) Kоректік заттар мен оттек тасымалдау.
2. `лпалардын суретін караSдар.