Абагульняючы ўрок па гісторыі Беларусі “БЕЛАРУСЬ У XVI – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТ.” (7 клас)

Гісторыя Беларусі 7 клас

Абагульняючы рок
“БЕЛАРУСЬ У XVI – ПЕРШАЙ ПАЛОВЕ XVII СТ.”

МЭТЫ І ЗАДАЧЫ: стварыць умовы для замацавання атрыманых веда па дадзенай тэме; арганiзаваць сiтуацыю для развiцця лагiчнага мышлення, пазнавальнай актынасцi, самавызначэння вучня, умення дастойна сустрэць, як перамогу так i проiгрыш; вызначыць найбольш важныя падзеі гісторыі Беларусі  XVI – першай палове XVII ст.; садзейнічаць развіццю гістарычнай памяці, умення абагульняць матэрыял, выдзяляць галонае; даць магчымасць вучням праяляць знаходлівасць; Развіваць камунікатыныя менні і навыкі; спрыяць выхаванню павагi да гiстарычнага наследдзя, любовi да Радзiмы.

ТЫП УРОКА: паторна-абагульняючы.

ФОРМА ѕРОКА: гульня.

АБСТАЛЯВАННЕ: карта ражання з асабiстымi самалецiкамi; гiстарычная карта; выстава партрэта гiстарычных асоб i карткi-заданнi з ix апiсаннем; тэст i карткi з нумарамi 1.2.3; плакат «Гiстарычны слонiк»; карткi з заданнем «Гiстарычная падзея»; крыжаванкі; сігнальныя значкі “+” і “-”; фiшкi для ацэнкi адказа.

ПЛАН УРОКА:

Арганізацыйны момант.
Прывітанне каманд.
Заданне “Гістарычнае лато”.
Заданне “Гістарычны партрэт”.
“Крыжаванка”.
Конкурс “Гістарычны пошук”.
Конкурс “Гістарычны тэст”.
“Гістарычнае падарожжа”. Конкурс капітана.
Вынікі рока.
Рэфлексія.
Дамашняе заданне.

ХОД УРОКА.

1. АРГАНIЗАЦЫЙНЫ МОМАНТ
РЭФЛЕКСIЯ
На карце ражання ,якая змяшчае незвычайныя назвы краiн, астраво, гарадо, мора i г.д.(возера Надзеi, мыс Поспеху, востра Цуда, краiна Веда, мора Хвалявання, рака Эмоцый i г. д.) клас размяшчае свае самалецiкi там, з якiмi ведамi i настроем яны прыйшлi на рок.

АКТУАЛIЗАЦЫЯ ПАПЯРЭДНIХ ВЕДАѕ.
На папярэднiм уроку клас бы падзелены на дзве каманды, якiм было прапанавана падабраць назву i дэвiз, прыдумаць эмблему.

2. ПРЫВІТАННЕ КАМАНД.

3. ЗАДАННЕ «ГIСТАРЫЧНАЕ ЛАТО»

На дошцы вывешваецца плакат з пералiкам сло гiстарычнага слонiка, кожнае з якiх iдзе пад асабiстым нумарам. Кожны член каманды па чарзе дастае бочачку лато з асобным нумарам i расшыфровае гiстарычны тэрмiн, якi iдзе пад гэтым нумарам.

За правiльны адказ вучань атрымлiвае фiшку.


Афармленне плаката:


















4. ЗАДАННЕ «ГIСТАРЫЧНЫ ПАРТРЭТ»

На стале настанiка разкладзены канверты-заданнi з апiсаннем пэнай гiстарычнай асобы, на дошцы вывешаны партрэты гiстарычных асоб. Капiтаны па чарзе дастаюць заданнi i зачытваюць сваёй камандзе, калi каманда не дае адказ, то права адказу пераходзiць да другой каманды.

Гiстарычныя асобы:

Прадстанiк знакамiтага княжацкага роду. Свае маладыя гады правё у Еропе, дзе служы у саксонскага курфюрста Альбрэхта. Потым перайшо на службу да iмператара Свяшчэннай Рымская iмперыi Максiмiлiяна I. На яго баку ваява у Iталii, дзе вызначыся ваенным талентам i смеласцю. Удзячны iмператар нада свайму улюбёнцу тытул князя Свяшчэннай Рымская iмперыi. Пасля 12 –гадовай службы  Еропе князь вяртаеца на радзiму, дзе догi час бы першай асобай у княстве. Аднак у 1508 годзе, страцiшы плывовасць пры двары, арганiзуе мяцеж супраць iснуючай улады. (Мiхал Глiнскi )

Прадстанiк старажытнага роду тураскiх князё. Усё сваё жыццё прысвяцi служэнню Айчыне. Вызначася цвёрдасцю характару, адданасцю веры продка – праваслаю. Найбольш бы вядомы ратнымi подзвiгамi, а таксама сваёй мецэнацкай дзейнасцю – закладва манастыры, цэрквы, школы, падтрымлiва кнiгапiсанне. Уваходзi у палiтычную элiту ВКЛ: займа пасады найвышэйшага гетмана i трокскага ваяводы.
(Канстанцiн Астрожскi)

Вядомы палiтычны i грамадскi дзеяч ВКЛ, адзiн з самых знакамiтых i таленавiтых прадстанiко роду. Ён прызначася на пасады пiсара дзяржанай канцылярыi, падканцлера, канцлера, вiленскага ваяводы, гетмана ВКЛ. Займаючы вышэйшыя дзяржаныя пасады праявi сябе, як выдатны дыпламат, дасведчаны прававед, мудры дзяржаны муж. Усе свае веды, а ме заходнюю унiверсiтэцкую адукацыю, таленты, багацце кла на служэнне Айчыне – ВКЛ.
(Ле Сапега)

Увайшо у гiсторыю Беларусi, Польшчы, Лiтвы, як адзiн з самых моцных i дзейсных каралё Рэчы Паспалiтай. Бы сынам трансiльванскага, цi як казалi  XVI ст., сямiградскага ваяводы. У красавiку 1576 года каранавася у Кракаве, а крыху пазней шляхтай ВКЛ бы прызнаны вялiкiм князем. Вядомы як выдатны палкаводзец, рэфарматар, тонкi дыпламат i мецэнат навукi. Улюбёным яго горадам i рэзiдэнцыяй была Гародня, дзе ён дачасна скончы сваё жыццё.
(Стэфан Баторый)

5. Дробны шляхцiч з Полаччыны, якi зняся да вышынь разумення чалавечай iснасцi. Свае погляды ён выказва у прадмове да перакладу Евангелля. Палымяныя словы пiсьменнiка былi сказаны  абарону роднай мовы, гiсторыi, традыцый. Выступа за пашырэнне асветы сярод люду простага, выказвася за маральную чысцiню чалавека.
(Васiль Цяпiнскi)

6. Пяты сын Казiмiра IV Ягелончыка. 12 кастрычнiка 1506 года ста Вялiкiм князем Лiтоскiм, а 9 снежня – каралём Польскiм. Яго лiчылi разумным, разважлiвым, памярконым кiранiком Польшчы i ВКЛ. Па натуры не ваянiчы, вядомы як апякун над навукамi i мецэнат. Ме значную бiблiятэку, запраша на свой двор вядомых скульптара, архiтэктара, жывапiсца. Яго подпiсам пазначаны дзве ахоныя граматы для усходнеславянскага першадрукара Францыска Скарыны.
(Жыгiмонт I Стары)


За правiльны адказ на пытанне i паказ гiстарычнага партрэта даецца 2 фiшкi, калi каманда ведае толькi адказ на пытанне – 1 фiшка.


5. “КРЫЖАВАНКА”

Дзве каманды атрымліваюць крыжаванкі. Хто хутчэй і больш правільна разгадае крыжаванку, той і пераможца. Каманда-пераможца атрымлівае дзве фішкі.


6. ЗАДАННЕ «ГIСТАРЫЧНЫ ПОШУК»
Кожнай камандзе даецца картка-заданне, дзе трэба злучыць дату з той падзеяй, якой яна адпавядае.
За кожнае првiльнае злучэнне даецца 1 фiшка.

Заданне:






















7. ЗАДАННЕ «ГIСТАРЫЧНЫ ТЭСТ»
У кожнага з вучня знаходзяцца асабiстыя карткi з лiчбамi 1,2,3. Настанiк зачытвае заданне i тры адказы да яго. Вучнi павiнны падняць тыя карткi, якiя трымлiваюць правiльный адказ.

ТЭСТ

Малады нашчадак трону Рэчы Паспалiтай Жыгiмонт II Агуст закахася  нясвiжскую прыгажуню, якая не гледзячы на се перашкоды з боку бацько i вяльмож становiцца яго жонкай. Яе iмя:
Бона Сфорца
Барбара Радзiвiл
Алена Глiнская
Паланiзацыя беларускай шляхты адбывалася праз:
Далучэнне да польскай мовы i культуры
Насаджэнне каталiцызму
Далученне да «залатых польскiх шляхетскiх вольнасцей»
Рэч Паспалiтая – шматэтнiчная дзяржава, яна складалася з:
Палякi i лiцвiны
Палякi i украiнцы
Беларусы, лiтоцы, украiнцы
Пасля нечаканай смерцi Стэфана Баторыя, польская шляхта стала перад цяжкiм пытаннем выбару новага караля, iм ста:
Рускi цар Фёдар Iванавiч
Швецкi каралевiч Жыгiмонт Ваза
Астрыйскi эркгерцаг Максiмiлiян
У Рэчы Паспалiтай утварылася пэная катэгорыя насельнiцтва, якая стала называцца «народ шляхецкi», яна складалася з:
Польскай щляхты i гарадскiх нiзо
Вялiкакняжацкай шляхты i сялян
Польскай i вялiкакняжацкай шляхты

За правiльны адказ на кожнае з пытання вучань атрымлiвае 1 фiшку.

8. «ГIСТАРЫЧНАЕ ПАДАРОЖЖА» ( конкурс капiтана)

Па чарзе кожны капiтан дастае з канверта заданне (ён павiнен адказаць на пытанне i паказаць на карце свой адказ). Калi капiтан не спраляецца – дапамагае каманда, калi не спраляецца каманда, то права адказу пераходзiць да каманды сапернiка.

ПЫТАННI

Моцнае вялiкае княства пастала з невялiчкага удзелу-вотчыны, далучаючы да сябе суседнiя, былыя незалежныя удзелы-княствы. Яна прыпiсвала сабе ролю спадкаемцы Кiева, Вiзантыi i галавы усiх правасланых хрысцiян Усходняй Еропы. Пра якое княства iдзе размова? (Вялiкае княства Маскоскае)
Яна сама дамагалася унii з ВКЛ. Пэнаму колу шляхты гэтай краiны ВКЛ мроiлася  якасцi багатага прыдатку, шляхта сквапна паглядала на сходнiя землi. Там яна збiралася набыць новыя багаццi, пасады, узнагароды. Пра якую краiну iдзе гутарка? (Польшча)
Мiхалон Лiцвiн догi час вандрава па Беларусi i адзначы: «У рэках тут мноства асятро i iншых вялiкiх рыб. Па гэтай прычыне многiя рэкi называюцца залатымi, асаблiва ..» Пра якую раку iдзе размова? (Прыпяць)
У 1613 годзе  дадатку да карты Беларусi i Лiтвы яе складальнiк Г.Макоскi адзнача: «ВКЛ –вялiзнейшая i багацейшая краiна з рыбнымi сажалкамi i азерамi, вялiкiмi i славутымi рэкамi, з якiх судаходнай з’яляецца Хранон» Якая сучасная рака насiла назву Хранон? (Нёман)
На пачатку зiмы 1563 года вялiкiя сiлы рускiх ратнiка рушылi на аблогу гэтага старажытнага беларускага горада. На чале iх стая сам Iван IV Грозны. 31 студзеня горад трапi у аблогу . Пра якi горад iдзе гутарка? (Полацк)
У XVI ст. войска ВКЛ славiлася сваей артылерыяй. Многiя гарматы былi непаторныя i мелi свае назвы – «салавейкi», «спявачкi» i iншыя. Тут была адлiта i цудоная «Гiдра», якая мела форму калоны грэцкага стылю. У якiм горадзе яе адлiлi? (Нясвiж)
Асаблiва значную перамогу над татарамi войска ВКЛ здабыла  1506 годзе. Летам 30-тысячнае войска крымчако уварвалася на Беларусь. Супраць рабанiко выйшла войска на чале з М. Глiнскiм i ушчэнт разбiла працiнiка. У якiм месцы гэта адбылося? (рака Лань пад Клецкам. Красны Ста)
8 верасня 1514 года войска ВКЛ на чале з К.Астрожскiм уступiла  сутычку з войскамi княства Маскоскага, якiя перазыходзiлi лiцвiна у сiле амаль утрая. Але войска ВКЛ атрымала, вельмi значную для нас, перамогу. Дзе адбылася гэта бiтва? (рака Крапiна пад Оршай)

За правiльны адказ вучань атрымлiвае дзве фiшкi,калi адказ утрымлiвае толькi пытанне,то адну фiшку.

9. ПАДВЯДЗЕННЕ ВЫНIКАѕ УРОКА.

Падлічваюцца асабістыя фішкі кожнага вучня, для ацэнкі веда. Вызначаецца пераможца. Падлічваюцца вынікі работы каманд, вызначаецца пераможца.

10. РЭФЛЕКСIЯ
Вучням прапануецца звярнуцца да карты ражання i адправiць свой самалецiк у тое месца, якое ражанне  яго склалася пасля гульнi.

11. ДАМАШНЯЕ ЗАДАННЕ.
Падрыхтаваць паведамленне аб найбольш яскравай падзеi, якая разiла вучня падчас вывучэння тэмы.































Конкурс “Так ці не?”

У гэтым конкурсе дзельнічаюць абедзве каманды. Зачытваецца тэкст. Калі вучань згодны з гэтым сцвярджэннем, падымае картку са знакам “+”, калі не – картку са знакам “-“.

1. ВКЛ з’ялялася шматэтнічнай дзяржавай, у якой пражывалі беларусы, літоцы, украінцы і іншыя народы.
2. Кіраніком ВКЛ з’яляся канцлер.
3. На чале горада стая цівун.
4. Статут – звод заканадачых акта.
5. Вялікі князь літоскі Аляксандр бы вельмі ваянічым.
6. Ардышчына – гэта падатак, які плацілі галоным чынам футрам.
7. Прычына Лівонскай вайны заключалася  тым, што Іван IV жада забяспечыць выхад Расіі да Балтыйскага мора.
8. Праленне Жыгімонта Агуста было “залатым векам ВКЛ”, перыядам росквіту культуры эпохі Адраджэння  ВКЛ.
9. Адной з прычын заключэння Люблінскай уніі было цяжкае становішча ВКЛ у выніку Лівонскай вайны.
10. Шляхта і магнаты былі задаволены заключэннем Люблінскай уніі.
11. Лівонская вайна скончылася заключэннем Ям-Запольскага міру.
12. Паланізацыя шляхты адбывалася праз каталіцызм, прывілеі для яе, польскую мову.
13. Фальварак – гэта двор і гаспадарка землеладальніка, прадукцыя якой ішла на продаж.
14. Магдэбургскае права – гэта права князя на кмраванне  горадзе.
15. Гасцінец – гэта дарога і падарунак.
16. Галоныя павіннасці за карыстанне зямлёй: паншчына, чынш, даніна.
17. Уніяцкая царквава сім падобная на каталіцкую.
18. Мікола Гусоскі – атар паэмы “Песня пра зубра”.




















Крыжаванка








1
 
 
 
 
 
 
 





2
 
 
 
 
 







3
 
 
 
 
 
 
 
 







4
 
 
 
 
 





5
 
 
 
 
 
 
 









6
 
 
 










7
 
 
 
 
 
 







 





































Па гарызанталі: 1. Стараданяя назва ракі Дняпро.
2. Начальнік войска  ВКЛ.
3. Двор і гаспадарка землеладальніка, прадукцыя якой ішлана продаж.
4. Карыстанне зямлёй за пэную плату на вызначаны тэрмін.
5. Прадстанік мясцовай улады  павеце.
6. Аб'яднанне дзяржа пад уладай аднаго манарха.
7. Беларускі асветнік, першадрукар.
Па вертакалі: 1. Назва краіны


















Гiстарычны слонiк

1. ВАЯВОДСТВА 12. УНIЯ
2. ПАВЕТ 13. ФЕДЭРАЦЫЯ
3. РАДА 14. ГАЛОѕНЫ ТРЫБУНАЛ
4. СТАТУТ 15. СЕНАТ
5. СОЙМ 16. IНТЭРВЕНЦЫЯ
6. ВОЙТ 17. АЛЬЯНС
7. ЖАѕНЕР 18. БРАЦТВА
8. СТАРОСТА 19. ПРЫВIЛЕЙ
9. ПАСПАЛIТАЕ РУШАННЕ 20. ШЛЯХТА
10. АРДЫНШЧЫНА 21. КАНФЕДЭРАЦЫЯ
11. МАГНАТ 22. ПАЗIЦЫЙНАЯ ВАЙНА

Гiстарычны пошук

1529 год II Статут ВКЛ

1566 год пачатак Лiвонскай вайны

1508 год мяцеж М. Глiнскага

1588 год I Cтатут ВКЛ

1558 год Люблiнская унiя

1569 год III Cтатут ВКЛ