Ансамблю Хайтарма — 60 лет!

«Хайтарма» ансамбли – халкънынъ барлыгъы»
Мартнынъ 12 «Хайтарма» ансамблининъ догъгъан куню. О, узакъ кечмиште къалгъан 1957 сенесининъ бааринде, халкъымыз Орта Асия, Казахистан, Урал, Волгасыртында сюргюнликте олып, комендант режими лягъу этильгенине тешкиль олунды. 1944 сенеси майыс 18-деки фаджиалы дарбеден сонъ медениетимиз къувгъунлыкъта олмакънен о, ёкъ олув сынъырында булуна эди. Халкъымызнынъ арасында тешеббюсчилер тапылып, оларнынъ федакярлыгъы саесинде шу джумледен «Хайтарма» ансамбли де мейдангъа кетирильди. Ниает, конкурс илян этильди. О, Ташкент шеэринде Навоий сокъагъында ерлешкен Озьбек девлет эстрада театринде олып кечти.Сюргюнлик улькенинъ чешит кошелеринден чешит яшында 700-ден зияде чалгъыджы, йырджы ве оюнджы топланды. Оларнынъ арекетлеринде халкънынъ озь кечмиши,тувгъан топрагъы, урф-адетлерине нисбетен мисильсиз севгиси ве Къырам Ватангъа къайтаджакъ эминлиги ифаделенген эдилер. «Хайтарма» ансамблинде сакъланып къалгъан миллий аньанелер несильден-несильге кече тургъан. Ансамбльде чалышкъан халкъ музыка иджадиятынынъ акъкъий усталары урф-адетлеримизни,аньанелеримизни яхшы бильген мутехассыслар эдилер. Халкъ унутмаз аджайип йырджылары , оюнджылары ве чалгъыджылары: Мамут Шевкет, Аким Джемилев, Али Османов, Рефат Османов, Эдие Топчи, Сабрие Эреджепова, Энвер Къамбуров, Энвер Шерфединов ве дигерлер. Къыскъы вакъыт ичинде «Хайтарма» Бутюн Орта Асияда нам къазанды. Бу, Къырымгъа къайтув ичюн куреш алып баргъан миллий аретимизнинъ шекилленюви ве инкишаф этюв девири эди. «Хайтарма» ансамбли халкъ музыкасыны гъарыдантиклев, яшларда ватанперверлик рухуны тербиелевнинъ эсас оджагъына чевирильди. «Хайтарма»нынъ йыр ве оюнларыны сейир эткенде оларнынъ юреклеринде халкъымыз баба-деделеримиз топрагъына къайтув гъалебесине мытлакъа иришеджегине ишанч асыл ола ке, миллий арекетке къошулмагъа гизли ве ачыкътан – ачыкъ тешвикъат олды. Ансамбльде Февзи Билялов, Урие Керменчикли, Рустем Меметов, Мунир Аблаев, Джемиле Османова ве даа чокъ аджайип артистлер осип чыкътылар. «Хайтарма»гъа къувурчыкъ сачлы яш йигит кельди. Бу Февзи Билялов эди. Яшлар Сабрие Эреджеповадан, ойнамагъа Аким Джемилевден огрендилер. Февзи Билялов органлардан къоркъмайып, халкънынъ истегини ерине кетирип, «Порт Артур», «Татарлыгъым», «Шомпол» киби ясакъ этильген йырларны иджра этти. Сейирджилер бу йырларны аякъ устюнде динълей эдилер. Бизим халкънынъ «Кезлев долусы», «Къалабалыкъ», «Багъчасарай табана долусы», «Балыкълава сюзмеси», «Акъ денъиз кенарында», «Къамышым», «Арабалар келип кечелер», «Адалар саилинде», «Арафат дагъындан энер аджылар», «Къарлы боран», «Чал атымны наллаттым» ве дигерлери бар да! Амма языкълар олсун, халкъымыз асырлар девамында йырлагъан аджайип йырларынынъ чокъусы иджра этильмей, унутылып кетмекте. 60- йылдан берли «Къайтарма» ансамбли сёнмей.
Ремзие Бакъкъал, Сервер Кокура, Алим Алиев, Рустем Меметов, Урие Керменчикли, Осман Асанов, Мунир Аблаев, Джемиле Османова ве башкъа санаткярларымыз «Хайтарма»ны джанландырмагъа хызмет этелер, къолтутарлар
Къайнап чыкъа Хайтарма
Чалгъыджы алетинеден,
Ойнамакъны къайтарма,
Тут оюннынъ белинден.
Гульзар Абдулла Дрменджи,2005
15