«Остуол оонньуута» 2 кылааска дуобат программата
Саха Республикатын «Кэбээйи улууьа (оройуона) муниципальнай тэриллии»
Кальвица сурун оскуолата
Уорэ5и таьынан улэ5э
«Остуол оонньуута» 2 кылааска дуобат программата
Салайааччы:
Никифорова Антонина Андреевна
Кальвица – 2014с
Быһаарыы сурук.
Билинни компьютеризация, информатизация үйэтигэр, араас сиэр-майгы өттүгэр түһүүлээх оонньуулар элбээннэр озолору олус умсугуталлар. Бэлэм информацияны ыла үөрэммит озо биир халыыбынан толкуйдуур, айар дьозура сыппыыр.
Озо өйүн-санаатын сайдыыта, хайдах үөрэнэрэ кини кыра эрдэзинэ хайдах иитиллибититтэн тутулуктаах.
Төрөппүт, учуутал озо 7-8 сааһыгар билэр-көрөр, толкуйдуур, истэр, болзойор, ыраналыыр, тэннээн көрөр, айар дьозурдарын уратыларын учуоттаан үлэни ыытыахтаах, күүскэ дьарыктаныахтаах.Озо бу сааһыгар өйүгэр инэриниитэ, онорон көрүүтэ, өйгө тутуута болзомтото, өйдүүр дьозура оонньуунан сайдар. Ону мүччү туппакка кинилэр холлоругар сөптөөх дуобат араас дьикти угаайыларын, албастарын көрдөрөн, сэнээрдэн дуобат оонньуутугар уһуйуохха, үөрэтиэххэ сөп. Онон бу ааттаммыт уустук сыал-сорук
туолуутугар, озо үөрэзи ылыныытыгар, киһи быһыытынан иитиллэн тахсыытыгар, иллэн кэмин туһалаахтык атаарарыгар дуобат куруһуога ыытыллара улахан туһалаах буолуо этэ.
Толкуйдуур дьозуру сайыннарар оонньуулар озо билэ-көрө сатыыр базатын, өйүн-санаатын, тулуурдаах, дьулуурдаах буолуутун көзүлүүллэр, тулалыыр эйгэзэ сатаан сылдьа, санаатын этэ, ылсыбыт үлэтин тиһэзэр тиэрдэ үөрэнэригэр көмөлөөхтөр.
Биллиилээх педагог Б.Б.Никитин: « Озону төһөнөн эрдэ өй оонньуутугар угуйазын да, кини соччонон сытыы, имигэс өйдөөх, билбитин сатаан олоххо туһанар, инникитин өтө көрөр кыахтаах дьиннээх үрдүк интеллектээх киһи буола улаатар»,- диэн эппитэ.
Ордук билинни сайдыылаах кэмнэ озону кыра сааһыттан олоххо бэлэмнииргэ, өйүн-санаатын, айар дьозурун сайыннарарга, атын дьонно болзомтолоох сыһыаны иитэргэ өй оонньуулара улахан суолталаахтар.
Ол иһин сэттэ азыс озо өйүн-санаатын уратытын учуоттаан, араас литератураны туһанан дуобат куруһуогун программатын онордум.
Программа сыала: озо толкуйдуур дьозурун таһымын туһанан дуобат дьикти оонньуутугар умсугутар усулуобуйаны тэрийии.
Соруктар:
Озо дуобат туһунан билиитин-көрүүтүн ханатыы
Куруһуок тумугэр озо толкуйдуур дьозурун сайыннарыы
Дуобат албастарыгар үөрэтии
Оонньуу быраабылатын сүрүн прициптэрин озолорго үөрэтэн чинэтии
Дуобат оонньуутун сөбүлээн оонньуулларын ситиһии
Табаарыстарыгар убаастабыллаах сыһыаны иитии
Төрөппуттэри кытта сибээстээхтик үлэлээһин
Программа 8-9 саастаах озолорго ананар
Кружок кабинетын озолор үөрэнэллэригэр сөптөөх гына тэрийии
2. Кабинет санитарнай требованияза сөп бүбэһиэхтээх 3 . Миэбэллэр озолор үрдүктэринэн буолуохтаах
Туттуллар материал:
Дуобат доскалара
Дуобат фигуралара
Программа биир сылга ананар.
Сыл бастакы анарыгар ыытыллыр тематическай былаан
Тема Занятия сыала
Дуобаты билиьиннэрииДуобат историятыттан быьа тардан кыратык
билиьиннэрии , дуоскатын уонна фигураларын уорэтии.
Миэстэ былдьаьыытаО5олору оонньуунан интириэьиргэтии.
Дуобат хаамыытаДуобат хаамыытын уорэтии, хайдах сииллэрин, дуобакка тахсалларын уорэтии.
Хатылааьын Ааспыт сылга уорэппиттэрин чинэтии, икки эрээттээх дуобаты уорэтии.
«Тыксаан» Ориентация5а эрчийии, сыалы табарга уорэтии.
«Ат суурдуу» Оонньуу быраабылатын уорэтии.
Хатылааьын«Ат суурдуу» оонньууну хатылааьын.
Сана хаамыыларАраас албастары оонньууга туттуу«Миэстэ былдьаьыыта» О5олору дуобакка эрчийии, хаамыыларын чопчулааьын.
Дуобакка эрчиллиилэрО5олору дуобакка тардыы, интириэьиргэтии, курэхтэьиннэрии.
Оонньууга сыалы-соругу ситиьэргэ уорэтии.
«Муннук былдьаьыыта» Сана оонньуу быраабылатын уорэтии, о5олор интириэстэрин тардыы.
ХатылааьынСана оонньууну чинэтии.
Дуобакка эрчиллиилэрСана уорэтиллибит комбинациялары, албастары хатылааьын.
«Абааьыны хаай» Сана оонньууну уорэтии, толкуйдуур дьо5урдарын сайыннарыы.
Хатылааьын«Абааьыны хаай» оонньууну чинэтии.
«Пехота5а комо» Сана оонньууну уорэтии, о5олору оонньуунан интириэьиргэтии.
Сыл иккис анарыгар ыытыллыр тематическй былаан.
Тема Занятия сыала
Ус уктэллээх эргиирСуурэр уос икки оттугэр сытар диагоналлар уьуктарын кытта билиьиннэрии. Ус уктэллээх эргиир -тройник.
Хоьуой эргиирУс уктэллээх эргиир икки оттунээ5и диагоналлар кинилэр уьуктарын холбуур диагоналлардыын Хоьуой эргиир эбэтэр косяк дэнэр. О5олорго манны уорэтии.
Двойник Суурэр уоьу , косягы уонна тройнигы быьа охсор икки диагоналлары двойник эбэтэр тэпсэн диибит.О5олорго манны билиьиннэрии.
ХатылааьынДуоска хоьуойдуур эрээттэрин хатылааьын.
Оонньуу быраабылалараО5олорго дуобат быраабылаларын уорэтии.
ХатылааьынБыраабылалары уонна принциптэри хатылааьынАлбастар Элбэх албастар баалларын о5олорго билиьиннэрии.
«Оттуктээьин» Оттуктээьин суолтатын ойдотуу. О5олор оттуктээьини эрчиллиилэргэ оноро уорэниилэрин ситиьии.
Холобурдар, эрчиллиилэрО5олор оттуктээьини оонньууга туьаналларын ситиьии.
«Туьах» Туьах суолтатын быьаарыы. Эрчиллиилэргэ туьах оноьуллуутун коруу.
«Судургу туьах» Судургу туьа5ы оонньууга туьаныы.
Икки угуулаах кистэммит туьахИкки угуулаах кистэммит туьа5ы о5олорго уорэтии.
Холобурдар, эрчиллиилэрО5олор туьа5ы оонньууга тутталларын ситиьииУтарыта оонньооьунСана уорэппит албастарын оонньууга туьаналларын ситиьииОонньууга эрчиллиилэрШашка5а турнирга бэлэмнэнииШашка5а турнир Начальнай кылаастар ортолоругар шашка5а турнир.1-4-кл. 2-уол, 1кыыс
Шахматка турнир 5-10кл. икки ардыларыгар шахматка турнир. Курэхтэьиигэ 2-уол, 1-кыыс биирдии кылаастан кытталлар.
Шахматка эрчиллиилэрУлуустаа5ы шахмат курэхтэьиитигэр бэлэмнэнии.
Ус даамканнан со5отох даамканы туьахтааьынПетров ус муннугун уорэтии, ус муннугу 15 хаамыыннан туталларын ирдээьин.
Петров ус муннугаО5олорго Петров ус муннугун чинэтэн уорэтии, оонньууга туьаныыЭрчиллиилэр О5олору дьарыктааьынЭрчиллиилэрУорэппит албастарын оонньууга туьаналларын ситиьииУтарыта турууУтарыта туруу ньыматын ойдотуу. Утарыта туруу албаьыгар эрдэттэн бэлэмнээн киллэрии суолтатын ойдотууУтарыта турууНьыманы оонньууга туьаныыЭрчиллиилэр О5олору сана ньыма5а уорэтииУтарыта оонньооьунОппозиция - утарыта туруу. О5олорго маны ойдотуу, оонньууга туьаналларын ситиьии.
«Быьыттааьын» Быьыт суолтатын о5олорго ойдотууЭрчиллиилэр Эрчиллиилэргэ быьыты тута уорэнэллэрин ситиьии.
Утарыта оонньооьун Сеанс тумугунэн о5олор таьымнарын быьаарыыКомбинациялар Комбинация диэн тугун ойдотууХатылааьын Комбинациялары суоттуулларын ситиьииЭрчиллиилэр О5олору эрчийииА1 хонууттан охсууО5олорго бу комбинацияны суоттатыыС1 хонууттан охсууКомбинацияны суоттуулларын ситиьииЕ1 хонууттан охсууХайдах комбинацияны суоттуулларын ойдотууХатылааьын Барбыт албастарын хатылааьынТумук Тумук эрчиллиилэри корон о5олор таьымнарын быьаарыы.