Ийэ тыл кэрэтэ олимпиада сорудахтара

“Ийэ тыл кэрэтэ” олимпиада сорудахтара
Кылаас
Тыл баайыгар сорудахтар:
Инниттэн уонна кэнниттэн аахтахха биир суолталаах 5 тылы суруй.
Бу тыллар синонимнарын суруй: аймах, төбө, дириҥ,күүт, доҕор.
Бу тыллар антонимнарын суруй: аат тыллар
дьол-
сайылык-
уорҕа-
даҕааһын ааттар
ыраах-
кытаанах-
эргэ-
туохтуурдар
тур -
тимир -
таҕыс-
Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: моонньоҕон -
Көтөх -
Ис -
Тайах –
Баҕа -
Өс хоһооннорун ситэр:
Айан киһитэ аргыстаах, .......................................................
Биэрэрин бэскэ ыйаабыт,.......................................................
Үтүө ат биир кымньыылаах,..................................................
Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа:
Буут биэр –
Долоҕойгор тохтот –
Аҕатын туйаҕын хатарыыһы –
Тыл суолтатын быһаар:
Бүгүрү –
Кинээс –
Алгыс –
Этии чилиэннэринэн ырыт:
Оллооҥҥо күөх чаанньык бидилийэ оргуйар.
Сотору тыа кэтэҕэр үстэ-түөртэ саа тыаһаата.
А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн суруй)
Эппиэттэр 5 кылаас
1. 5 баал 2. аймах - уруу, төбө – бас, уһук, дириҥ – чөҥөрө, күүт –
кэтэс, көһүт, доҕор – атас, табаарыс. 5 баал (тыл аайы биирдии баал – 9 буолуон сөп)
3. 9 баал
дьол-сор
сайылык- кыстык
уорҕа- өрөҕө
даҕааһын ааттар
ыраах- чугас
кытаанах- сымнаҕас
эргэ-саҥа
туохтуурдар
тур - сыт
тимир - дагдай
таҕыс- түс
Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: /12 баал/
моонньоҕон - 1. кус, көтөр
2. сир аһа
Көтөх – 1. Ырыган
2. кээмэй /көтөх мас/
3.туохтуур- тугу эмэ өрө тут
Ис - 1. Киһи уоргана
2. Туох эмэ ис өттө
3. туохтуур- ис, ыйыһын
Тайах - 1. Кыыл
2. тирэнэр барымта
Баҕа – 1. Харамай
2. баҕа санаа
5.Өс хоһооннорун ситэр: /3 баал/
Айан киһитэ аргыстаах, суол киһитэ доҕордоох
Биэрэрин бэскэ ыйаабыт, уунарын умнан кэбиспит
Үтүө ат биир кымньыылаах,үтүө киһи биир тыллаах.
Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа: /ис хоһоонун быһаарыыга – 3 баал, этиигэ 6 баал/
Буут биэр – куот
Долоҕойгор тохтот – өйдөө
Аҕатын туйаҕын хатарыыһы – майгынныыһы
Тыл суолтатын быһаар: /3 баал/
Бүгүрү – сыһыамах, үлэһит, хайа да үлэни сирбэт
Кинээс – былыргы нэһилиэк баһылыга
Алгыс – үтүөнү баҕарар тыл-өс.
Этии чилиэннэринэн ырыт: /10 баал/
Оллооҥҥо күөх чаанньык бидилийэ оргуйар.
Оллооҥҥо – толоруу
Күөх – быһаарыы
Чаанньык – туһаан
Бидилийэ – сиһилии
Оргуйар - кэпсиирэ
Сотору тыа кэтэҕэр үстэ-түөртэ саа тыаһаата.
Сотору – сиһилии
Тыа кэтэҕэр – сиһилии
Үстэ-түөртэ – сиһилии
Саа – туһаан
Тыаһаата – кэпсиирэ
Өйтөн суруйууга - 10 баал
Уопсайа – 70 баал
“Ийэ тыл кэрэтэ” олимпиада сорудахтара
Кылаас
Тыл баайыгар сорудахтар:
Инниттэн уонна кэнниттэн аахтахха биир суолталаах 5 тылы суруй.
Бу тыллар синонимнарын суруй:
Эйэҕэс –
Куобах –
Боппуолдьа –
Бокуой –
Төлкө -
Бу тыллар антонимнарын суруй: аат тыллар
Түүн –
Үөрүү-
Дьол -
даҕааһын ааттар
Бөдөҥ -
кэбирэх-
мөлтөх –
туохтуурдар
хомуй-
кэл -
ыл-
Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй:
Куйаар-
таай -
таал -
саас –
таҥнар -
Өс хоһооннорун ситэр:
Арыы үрдүгэр уу дагдайбат, .......................................................
Аттаахтан кымньыытын,.......................................................
Тыҥалааҕы тыыннарбат,..................................................
Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа:
Тумсун дулҕаҕа соттор –
Айаҕын булунар -
Харах далыгар –
Тыл суолтатын быһаар:
кумалаан–
Ороһу –
Салаҥ –
Этии чилиэннэринэн ырыт, сурук бэлиэтин туруор
Оскуола аана тэлэччи аһыллыбыт оҕолору кэтэспит.
Күөл оттоох кытыылара чалбах соҕотохто эймэҥнэс буола түһэр.
А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн уустаан-ураннаан суруй)
Эппиэттэр - 6 кылаас
Тыл баайыгар сорудахтар:
5 баалБу тыллар синонимнарын суруй: . 5 баал (тыл аайы биирдии баал – 9 буолуон сөп)
Эйэҕэс – сайаҕас, амарах
Куобах – табысхаан
Боппуолдьа – умуһах, оҥкучах
Бокуой – соло
Төлкө – дьылҕа, ыйаах, уураах
Бу тыллар антонимнарын суруй: /9 баал/
аат тыллар
Түүн – күнүс
Үөрүү- хомолто
Дьол - сор
даҕааһын ааттар
Бөдөҥ – бытархай, кыра
кэбирэх- бөҕө
мөлтөх – күүстээх
туохтуурдар
хомуй-ыс
кэл -бар
ыл- биэр
Омонимнар лексическэй суолталарын быһааран суруй: /12 баал/
Куйаар- 1. Сир куйаара, планета
2. туохтуур, элбэҕи мээнэ саҥар
таай – 1. Аймах, ийэ быраата
2. туохтуур, тугу эрэ таай
таал - 1. Харамай уоргана
2. Иһийэн, чуумпуран тур
саас – 1. Дьыл кэмэ
2. киһи олоҕун кэрдиис кэмэ
3. барымта араҥата
таҥнар - 1. Туохтуур, таҥаһы кэтэр
Туохтуур, тугу эрэ тоҕор
Туохтуур, доҕорун таҥнарар
Өс хоһооннорун ситэр: /3 баал/
Арыы үрдүгэр уу дагдайбат, кырдьык үрдүгэр сымыйа ыттыбат.
Аттаахтан кымньыытын, сатыыттан тайаҕын ылар
Тыҥалааҕы тыыннарбат,айахтааҕы атыппат
Сомоҕо домохтору өйдөбүллэрин быһаар, бу сомоҕо домохтору туһанан этиитэ толкуйдаа: /быһаарыыга – 3 баал, этиигэ – 6 быһаар/
Тумсун дулҕаҕа соттор – мэлдьэһэр
Айаҕын булунар - аһыыр аһын булунар, бэйэтин ииттинэр
Харах далыгар –киһи хараҕын ортотугар
Тыл суолтатын быһаар: /3 баал/
кумалаан– мас хайаҕаһа, айаҕын туһугар хамначчыттыыр
Ороһу – хойутаан төрөөбүт
Салаҥ – тугу да сатаабат
Этии чилиэннэринэн ырыт, сурук бэлиэтин туруор/ 9 баал/
Оскуола аана тэлэччи аһыллыбыт , оҕолору кэтэспит.
Оскуола аана – туһаан
Тэлэччи – сиһилии
Аһыллыбыт – кэпсиирэ
Оҕолору – толоруу
Кэтэспит - кэпсиирэ
Күөл оттоох кытыылара, чалбах соҕотохто эймэҥнэс буола түһэр.
Күөл оттоох кытыылара, чалбах – биир уустаах туһаан
Соҕотохто – сиһилии
Эймэҥнэс буола түһэр - кэпсиирэ
Ш. А5а дойду Улуу сэриитин туһунан мин өйдөбүлүм (Аҕа дойду сэриитин туһунан тугу билэргин ситимнээн уустаан-ураннаан суруй) /10 баал/
Ийэ тыл кэрэтэ” олимпиада сорудахтара
-8 Кылаас
1. Уруу –аймах тылларын төһө билэргин суруй, быһаар /холобур: бии-бииргэ төрөөбүт уолаттартан улаханнара/
Харыс тыллары төһө билэргин быһааран суруй /холобур:тыатааҕы - эһэ/
Туохха уустаан-ураннаан тэҥниэххэ сөбүн булан суруй /холобур: кыыс күлүүтүн үрүйэ сүүрүгүн тыаһыгар/
Оҕо саҥатын –
Этиҥ этэрин –
Күүстээх ардаҕы –
Түргэн сырыыны-
Аллараа дойду халлаанын –
Бу тылларга уус-уран быһаарыылары /эпитеттэри/ булан суруй:
Күн –
Хаар –
КыҺын –
Хатыҥ –
Кыайыы –
Дорҕоону дьүөрэлээн хоһуй /аллитерацияҕа олоҕуран, хоһоон көппүт тылларын ситэрэн суруй/:
Ийэ сирим
............................. – хатан турдаҕына,
............................ былыт
......................................халлаан эҥэриттэн
.............................тахсан
..............................................ардаҕынан
.....................................................биэрдэ.
Хаарыан дойдум
.............................................- кууран турдаҕына
.................................былыт
...................................................врҕаа дьайыҥыттан
..............................................тахсан
......................................................самыырынан
..........................................биэрдэ.
Өс хоһоонун ситэр:
Аҕал диэтэххэ антах хайыһар , …..........................................................
Киһи эриэнэ иһигэр,..........................................................................
Кулгаах ырааҕы истэр, .................................................................
Сомоҕо домоҕу быһаар, этиитэ толкуйдаа:
Атахха биллэр –
Борбуйун көтөхтө –
Биһикпин ыйаабыт сирим –
Этии чилиэннэринэн ырыт:
Халлааҥҥа үрүмэ былыттар кубарыһа усталлар.
Үөлэстэр утуу-субуу убаҕас буруонан тыргыллаллар.
Кыайыыны уһансыбыттарга – Уруй! / өйтөн уус-уран суруйуу/
Эппиэттэр 7-8 кылаас
1.Хас тылы быһааран суруйбутугар 1-дии баал
Хас тылы быһааран суруйбутугар 1-дии баал
Туохха уустаан-ураннаан тэҥниэххэ сөбүн булан суруй /холобур: кыыс күлүүтүн үрүйэ сүүрүгүн тыаһыгар/- 10 баал
Бу тылларга уус-уран быһаарыылары /эпитеттэри/ булан суруй: /10 баал/
Дорҕоону дьүөрэлээн хоһуй /аллитерацияҕа олоҕуран, хоһоон көппүт тылларын ситэрэн суруй/: 12 баал
Өс хоһоонун ситэр: /3 баал/
Аҕал диэтэххэ антах хайыһар , мэ диэтэххэ мичик гынар.
Киһи эриэнэ иһигэр,ынах эриэнэ таһыгар.
Кулгаах ырааҕы истэр, харах чугаһы көрөр.
Сомоҕо домоҕу быһаар, этиитэ толкуйдаа: /3 баал быһаарыыга, 6 баал этиини толкуйдааһыҥҥа/
Атахха биллэр – куот, тэскилээ
Борбуйун көтөхтө – улаатта, кыанар буолла
Биһикпин ыйаабыт сирим – үчүгэйдик билэр сирим /төрөөбүт-үөскээбит дьиэм таһа сир/
Этии чилиэннэринэн ырыт:/10 баал/
Халлааҥҥа үрүмэ былыттар кубарыһа усталлар.
Халлааҥҥа – сиһилии
Үрүмэ-быһаарыы
Былыттар – туһаан
Кубарыһа – сиһилии
Усталлар - кэпсиирэ
Үөлэстэр утуу-субуу убаҕас буруонан тыргыллаллар.
Үөлэстэр – туһаан
Утуу-субуу – сиһилии
Убаҕас – быһаарыы
Буруонан – толоруу
Тыргыллаллар - кэпсиирэ
Өйтөн суруйуу - 10 баал