Урок по крымскотатарскому языку на тему: Лексикология ве фразеология. Пекитюв дерси


МБОУ «КРАЙНЕНСКАЯ СРЕДНЯЯ ШКОЛА»
Урок по крымскотатарскому языку
на тему:
«ЛЕКСИКОЛОГИЯ ВЕ ФРАЗЕОЛОГИЯ.
ПЕКИТЮВ ДЕРСИ»
Учитель: Мустафаева Эльмира Энверовна6 сыныф. Къырымтатар тили.
Дерснинъ мевзусы: Лексикология ве фразеология. Пекитюв дерси.
Дерснинъ макъсады: «Лексикология» къысмында кечильген мевзуларны текрарлав ве
пекитюв, бильгилерини кенъишлетюв; талебелернинъ лугъат байлыкъларыны зенгинлештирюв; ана тили дерслерине меракъ догъурув; талебелерде озь фикирини ифаделев къабилиетини, нуткъ медениетини инкишаф этюв; ана тилимизге севги ашлав.
Дерснинъ донатылувы: джедвеллер, ресимлер, карточкалар, тахта, китап.
Дерснинъ кетишаты.
I. Тешкилий къысым.Селямлашув. Невбетчининъ рапорты.
Лакъырды дакъкъкасы. «Баарь киби мевсим олмаз…» мевзуда субет.
II. Мевзу устюнде ишлев.
Талебелерни дерснинъ мевзусы ве макъсадларынен таныштырув.
- Бугунь дерсте биз «Лексикология» мевзу боюнджа кечильген малюматларны текрарлап, сёзлер алемине сеяат кечиреджекмиз. Бу алемде эр бир сёзнинъ озь ери, манасы, къулланув къаидеси бар. Эгер де биз шу сёзлерни догъру ишлетсек, о вакъыт нуткъумыз догъру, дюльбер, анълайышлы олур.
2. Суаль – джевап.
А). Лексикология нени огрене?. Б). Манасына коре сёзлер насыл чешитлерге болюне?
В). Бирманалы ве чокъманалы сёзлер озь ара не фаркъ этелер?
3. Эки талебе тахтада чалыша. ( Берильген сёзлернинъ маналарыны тапынъыз)
Ине (тикиш, кирпининъ, Тамыр ( сёзнинъ, осюмликнинъ,
чамнынъ, орьмек ичюн) адамнынъ) Ляле Рале
4. Диктант. ( сёзнинъ догъру ве кочме маналарыны къайд этинъиз).
А). Илим – акъыл чокърагъыдыр.
Б). Чокъракъ суву темиз ве лезетли ола.
5. Суаль.
- Къырымтатар лугъат теркибини насыл сёзлер тешкиль эте?
(Умумхалкъ сёзлер, шивелерге аит сёзлер, зенаат-унерге аит сёзлер, эскирген сёзлер, янъы сёзлер, жаргонлар)
6. Мустакъиль иш. (Берильген сёзлерде эскирген сёзлерни тапынъыз, оларнен джумле тизинъиз).
Чарыкъ, макъас, файтон, фурун, антер, мекткп, оджа, гугюм, бет, чызма.
7. Группаларда чалышув.
1 группа: Экимликке аит олгъан сёзлерни язалар.
2 группа: Дюльгерликке аит олгъан сёзлерни язалар.
8. Вазифе: Шиве сёзлерге эдебий чифтлерини тапынъыз.
Май - Кеди -
Апте – Ит -
Джол - Джель –
Оджа: Балалар! Тилимизнинъ зенгинлигини ифаделеген васталардан бири омонимлер, синонимлер ве антонимлердир.
Суаль: Омонимлер деп насыл сёзлерге айтамыз?
Вазифе: Берильген сёзлернинъ маналарыны анълатынъыз.
Сагъ - сагъ ай - ай
Къой - къой яз - яз Баш - баш ава - ава Сой - сой куль - куль
9. Суаль: Синонимлер деп насыл сёзлерге айтамыз?
Вазифе: Тахтада язылгъан сёзлернинъ синонимик чифтини тапып бири-бирине къошунъыз.
Ишлемек - ёрулмакъ Болдурмакъ - къайтармакъ Текрарламакъ - чалышмакъ Тюркю - пара
Акъча - шавле Нур - сес Давуш - тюркю10. Суаль: Антонимлер деп насыл сёзлерге айтамыз?
Вазифе: Берильген сёзлерге антонимлер язынъыз.
Алчакъ - Енгиль -
Дост - Джаиль -
Файда - Чыкъмакъ -
Чиркин - Агъламакъ -
11. Суаль: Фразеологизмлер деп неге деймиз?
Вазифе: Фразеологизмлернинъ маналарыны анълатынъыз.
А) Бир аягъынъ анда бир аягъынъ мында олсун.
Б) Башым кокке етти.
В) Бурну шишти.
Г) Эр шейге бурун сокъмакъ.
Д) Беклей-беклей козьлерим дёрт олды.
Е) Ёл кесмек.
Ж) Баш джоймакъ.
12. Сайлама диктант. ( Оджа аталар сёзлерини окъуй, талебелер расткельген антонимлерни язып алалар).
А) Йипнинъ узуны яхшы, сёзнинъ къыскъасы.
Б) Яхшылыкъ яманлыкътан къуветлидир.
В) Досткъа дост ол, душмангъа - душман.
Г) Къыйыш терек догъру осьмез.
Е) Алгъан бильмез, берген билир.
Ж) Къартлар кельсин ашкъа, яшлар кельсин ишке.
III. Пекитюв.
«Лексикология мемлекетинде» мевзу боюнджа агъзавий инша.
IV. Нетидже.
V. Эвге вазифе: «Лексикология» мевзусы боюнджа кроссворд тизмек.