Биолого-экологический словарь терминов на трех языках Биологиялы? экология терминдеріні? негізгі т?сіндірме с?здігі


БиологиялыK экология терминдерініS
негізгі т_сіндірме с™здігі
Абиотические факторы - это прямо или косвенно действующие на организм факторы неживой природы - свет, температура, влажность, химический состав воздушной, водной и почвенной среды и др. (т. е. свойства среды, возникновение и воздействие которых прямо не зависит от деятельности живых организмов).
АбиотикалыK факторлар. ТабиCаттыS ™лі компоненттерініS ж‰не факторларыныS тірі организмдерге ‰сері.
Abiotic factors are elements of a living ecosystem that affect the viability of the system to grow or survive, but which themselves are not biological in nature.

Автотрофы - это живые организмы, которые способны самостоятельно синтезировать органические вещества (растения и бактерии).
Автотрофтар. К_н с‰улесініS энергиясын фотосинтез немесе химиялыK (хемосинтез) энергияны пайдаланып, к™мір KышKыл газынан, судан ж‰не минералдыK тaздардан ™з бетінше органикалыK заттар тaзе алатын организмдер. АвтотрофтарCа KaрлыKта ж‰не суда ™сетін жасыл ™сімдіктер,судаCы ж‰не топыраKтаCы хемотрофты бактериалар жатады.
Autotroph are those organisms that produce carbohydrates, proteins, and fats for higher life forms to consume.

Агроценоз это биоценоз, искусственно созданный человеком для своих целей с определенным уровнем и характером продуктивности
Агроэкож_йелер (агроценоз) Адам баласы жасаCан ™сімдіктер KауымдастыCы, яCни даKылдар егістігі, бау-баKша, жайылымдар.
An agroecosystem is the basic unit of study for an agro ecologist, and is somewhat arbitrarily defined as a spatially and functionally coherent unit of agricultural activity, and includes the living and nonliving components involved in that unit as well as their interactions

Адсорбция- Увеличение концентрации растворенного вещества у поверхности раздела двух фаз (твердая фаза жидкость, конденсированная фаза газ) вследствие нескомпенсированности сил межмолекулярного взаимодействия на разделе фаз. Адсорбция является частным случаем сорбции, процесс, обратный адсорбции десорбция
Адсорбция. Газды Kосындыдан, сaйыKтыKтан немесе топыраKтан заттардыS адсорбенттер арKылы (сорCыштар арKылы) сіSуі. ИондардыS ™сімдік тамыры сіSуі.
Adsorption-is the adhesion of atoms, ions, or molecules from a gas, liquid, or dissolved solid to a surface.

Аллелопа
·тия - свойство одних организмов (микроорганизмов, грибов, растений, животных) выделять химические соединения, которые тормозят или подавляют развитие других. Также иногда под аллелопатией понимают как отрицательные, так и положительные взаимодействия между растениями в фитоценозах.
Аллелопатия – Бір организмдердіS тіршілік ‰рекеті н‰тижесінде KоршаCан шыCаратын заттары. Бaл заттар басKа организмедерге теріс (уландырады) немесе оS ‰серін тигізеді, ™сімдіктер, саSырауKaлаKтар, бактериялар арасында кеSінен таралCан.
Allelopathy is a biological phenomenon by which an organism produces one or more [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] that influence the growth, survival, and reproduction of other organisms.

Аменсали
·зм - тип межвидовых взаимоотношений, при котором один вид, именуемый аменсалом, претерпевает угнетение роста и развития, а второй, именуемый ингибитором, таким испытаниям не подвержен.
Амменсализм. БиоценоздаCы бір-бірімен Kарым-Kатынаста болатын екі т_рдіS біреуініS екіншісіне теріс ‰серін тигізуі. Мысалы, тораSCыл аCашы ж‰не т™менгі ярустаCы ™сімдіктер.
Amensalism, association between organisms of two different species in which one is inhibited or destroyed and the other is unaffected. There are two basic modes: 13 H
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
временное замедление или прекращение жизненных процессов в организме под воздействием внешних или внутренних факторов.
Анабиоз. ОрганизмдердіS тіршілік ‰рекеттерініS толыK тоKтауы. Мaнда тіршілік белгілерініS б‰рі тоKтап, ал Kажетті жаCдайлар туCанда Kайтадан ™сіп дамиды. JaрCаK тaKымдар, кепкен Kыналар, к™п ™сімдіктердіS aрыKтары (споралары), к™птеген ж‰ндіктер анабиоз жаCдайында болады.
anabiosis - a condition in which the vital processes are slowed down so that there are no any visible manifestation of life.

Анаэробы- микроорганизмы, развивающиеся при отсутствии в окружающей их среде свободного кислорода
Анаэробтар – Оттегі жоK ортада тіршілік ететін организмдер (кейбір бактериялар).
Anaerobes - organisms that live in oxygen-free environment.

Антропогене
·з часть биологической эволюции, которая привела к появлению человека разумног
Антропогенез – АдамдардыS шыCу тегі, биологиялыK т_р ретінде Kалыптасуы.
Аnthropogeny - the science or study of human generation, or the origin and development of man.

Антропогенные факторы экологические факторы, обусловленные различными формами влияния деятельности человека на природу.
Антропогендік факторлар –Адамзат тіршілігініS тірі организмдерге (™сімдіктерге, жануарлар мен ж‰ндіктерге, микроорганизмдерге) ‰сері.
Anthropogenic factors - result of human impacts on the environment in the process of economic and other activities.

Антропосфера это особая сфера, формирующаяся в географической оболочке путем изменения ее составляющих.
Антропосфера– Жер CаламшарындаCы адам баласы тіршілік ететін сфера ж‰не адамзаттыS уаKытша (жер серіктері, т.б. арKылы) кіріп ™мір с_ретін кеSістік.
The anthroposphere (sometimes also referred as technosphere ) is that part of the environment that is made or modified by humans for use in human activities and human habitats. 

Ареал – это область на поверхности земли или воды, которую занимает тот или иной вид растений, животных, рыб.
Ареал БиологиялыK т_рлер немесе популяция ™мір бойы тіршілік ететін кеSістік.
Area- is a quantity that expresses the extent of a two-dimensional surface or shape.

Атмосфера- воздушная оболочка земли
Атмосфера – атмосфера - anthroposphere. Жер CаламшарыныS тaтасKан ауа KабыCы. Ол газдар Kосындысынан, су буларынан, шаS б™лшектерінен тaрады.
The anthro
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Аутэкология - раздел экологии, изучающий влияние факторов окружающей среды на отдельные организмы, популяции и виды (растений, животных, грибов, бактерий)
Аутэкология. Жеке (дара) организмдердіS KоршаCан ортамен ™зара Kарым-Kатынасын зерттейтін экология Cылымы саласы.
Autoecology is the [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] of a single [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], that is the relations between that species and its environment
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
организмы, которые нуждаются в свободном молекулярном кислороде для процессов синтеза энергии, в отличие от анаэробов.
Аэробтар. Тек оттегі бар ортада тіршілік ететін организмдер (™сімдіктер, жануарлар, кейбір бактериялар мен саSырауKaлаKтар).
Аerobes - an organism, such as a bacterium, requiring oxygen to live.

Адапта
·ция (лат. adapto приспособляю) приспособление строения и функций организма, его органов и клеток к условиям внешней среды. Процессы адаптации направлены на сохранение гомеостаза.
Бейімделу. ОрганизмдердіS эволюциясы процесінде KалыптасKан сыртKы орта жаCдайына бейімделуі. МорфологиялыK бейімделу – организмніS Kaрылысы мен атKаратын KызметініS тіршілік жаCдайларына бейімделуі (мысалы, ш™л дала ™сімдіктері жапыраKтарыныS ™згеруі). ФизиологиялыK бейімделу – организмдегі физиологиялыK ™згерістер (мысалы, т_йелердіS ™ркешіндегі майларды тотыKтандырып, ыдырату арKылы организмді белгілі м™лшерде сумен жабдыKтау, Kамтамасыз ету). ЭкологиялыK бейімделу – организмдердіS мінез-KaлKыныS ™згеруі (мысалы, с_тKоректілер мен KaстардыS маусымдыK миграциясы, Kыста немесе жазда «aйKыCа» кету).
Adaptation - a change in a plant or animal that makes it better able to live in a particular place or situation.

Бенталь (англ. benthal от греч. bйnthos глубина) область водоёмов, заселённая донными организмами, обитающими на грунте водоёма или в его толще.
Бенталь. Мaхиттар мен теSіздер т_бінде тіршілік ететін организмдердіS ™мір с_ру ортасы.
Benthala (from the Greek. benthos - depth), the bottom of ponds, populated by microorganisms, plants and animals that live on its surface or in tolshe soil.

Бе
·нтос (от греч.
·
·
·
·
·
· глубина) совокупность организмов, обитающих на грунте и в грунте дна водоёмов.
Бентос. Сулы орта т_бінде ж‰не грунтта (т™семікте) тіршілік ететін организмдер. Олар: фитобентос – т™семікте орналасKан балдырлар мен ™сімдіктер; зообентос – шаян т‰різділер, моллюскалар, теSіз жaлдыздары, т.б.
Benthos is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone. This community lives in or near marine sedimentary environments, from tidal pools along the foreshore, out to the continental shelf, and then down to the abyssal depths.

Биогенное вещество вещество, представляющее собой остатки отмерших организмов и продукты жизнедеятельности и линьки живых организмов.
Биогенді заттар. Тірі организмдердіS тіршілігі н‰тижесінде пайда болCан ™лі заттар (кейбір ш™гінді жыныстар, сондай-аK мaнай, газ, тас к™мір, атмосферадаCы оттегі, т.б.)
Nutrients are the nutritious components in foods that an organism utilizes to survive and grow. A nutrient is anything that nourishes a living being.

Биогеоценоз- система, включающая сообщество живых организмов и тесно связанную с ним совокупность абиотических факторов среды в пределах одной территории.
Биогеоценоз. Тірі организмдердіS KауымдастыCы (биоценоздар) мен биотоптардыS (атмосфера, гидросфера, топыраK) динамикалыK бірлестігі. Олар белгілі территорияда (аумаKта) тіршілік етіп, зат ж‰не энергия алмасу процестері арKылы бірегей табиCи комплекс (кешен) Kaрайды.
Biogeocenosis community of organisms and the environment. (The association of the organisms and their surrounding inanimate nature, that forms steady and dynamic system).

Биом совокупность экосистем одной природно-климатической зоны
Биом. Белгілі бір ландшафтыK-географиялыK аймаKтардаCы (масалы, тайга, дала, ш™л, ш™лейт, т.б.) ‰рт_рлі организмдер топтары жиынтыCы.
A biome is a major regional group of isinctive [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ].

Биомасса совокупная масса растительных и животных организмов, присутствующих в биогеоценозе, определённого размера или уровня.
Биомасса. €рт_рлі топтардаCы (продуценттер, консумент-тер, редуценттер) организмдер масса немесе б_кіл KаумдастыKтар биомассасы.
Biomass is [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] derived from living, or recently living organisms. It most often refers to plants or plant-based materials which are specifically called [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ].

Биосфера (от др.-греч.
·
·
·
· жизнь и
·
·
·
·
·
· сфера, шар) оболочка Земли, заселённая живыми организмами, находящаяся под их воздействием и занятая продуктами их жизнедеятельности;
Биосфера-Jaрылымы мен сипатын Kазіргі ж‰не бaрынCы тірі организмдердіS тіршілік ‰рекеті KалыптастырCан Жер Kыртысы ж‰не де алуан т_рлі организмдердіS ™мір с_ру ортасы.
The biosphere is the global sum of all ecosystems. It can also be termed the zone of [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] on [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], a closed system (apart from solar and cosmic radiation and heat from the interior of the Earth), and largely self-regulating.

Био
·та исторически сложившаяся совокупность видов живых организмов, объединённых общей областью распространения в настоящее время или в прошедшие геологические эпохи.
Биота. Бір аймаKта таралCан, тарихи KалыптасKан тірі организмдер жиынтыCы (мысалы, орман биотасы, топыраK биотасы, ш™л дала биотасы, т.б.).
Biota are the total collection of [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ].

Биотические факторы (от греч. Biotikos жизненный) формы воздействия организмов друг на друга, как внутри вида, так и между различными видами.
БиотикалыK факторлар– Тірі организмдер-діS бір-біріне ‰сері, ™зара Kарым-Kатынасы.
A biotic factor is defined as any living component that has an effect on another organism which includes the animals that consume the organism in consideration. All biotic factors require energy to work with and food to enable suitable growth.

Биото
·п относительно однородный по абиотическим факторам среды участок геопространства (суши или водоёма), занятый определённым биоценозом
Биотоп. Белгілі бір абиотикалыK факторлар KалыптасKан аймаK, территория (климат, топыраK
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Высотная поясность - закономерная смена природных условий и ландшафтов в горах по мере возрастания абсолютной высоты (высоты над уровнем моря).
Биіктік белдеулер– Тауларда биіктеген сайын KоршаCан ортаныS табиCи ™згерістері (™сімдіктер жамылCысы, соCан с‰йкес жануарлар т_рлері ™згереді).
High-altitude zone, altitudinal zonation - a regular change of environmental conditions, natural areas and landscapes in the mountains with increasing altitude (height above sea level).

Генофонд понятие из популяционной генетики, описывающее совокупность всех генных вариаций (аллелей) определённой популяции.
Генофонд. ПопуляциядаCы барлыK даралардыS гендерініS жиынтыCы.
The gene pool is the set of all [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], o
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
· организмы, которые не способны синтезировать органические вещества из неорганических путём фотосинтеза или хемосинтеза
Гетеротрофтар. Дайын органикалыK заттармен Kоректенетін жануарлар, аCзалар (олар – жануарлар мен ж‰ндіктер, саSырауKaлаKтар, бактериялардыS к™пшілігі).
A heterotroph (Greek heteros = another and trophy = nutrition) is an organism that requires organic substrates to get its carbon for growth and development.


Гигрофилы- растения любящие воду, погруженные в нее
Гигрофилдер. ЫлCал с_йгіш организмдер.
Hygrophila commonly known as swampweeds, is a genus of flowering plants in the acanthus family, Acanthaceae.

Гигрофи
·ты (от др.-греч.
·
·
·
·
· влажный +
·
·
·
·
· растение) растения, обитающие в местах с высокой влажностью воздуха и (или) почвы.
Гигрофиттер ЫлCалы мол топыраKтарда ™сетін ™сімдіктер.
Hygrophytes- plants living in moist habitats.

Гидросфе
·ра (от др.-греч.
·
·
·
· вода и
·
·
·
·
·
· шар) водная оболочка Земли.
Гидросфера. Атмосфера мен литосфера арасында орналасKан Жер KабыCы. БaCан – мaхиттар, теSіздер, к™лдер, ™зендер, сонымен бірге, полярлыK аймаKтаCы ж‰не тау басындаCы мaздыKтар, Kарлар ж‰не де жер асты сулары жатады.
The hydrosphere (from [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] - hyd
·r, "water"[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] and
·
·
·
·
·
· - sphaira, "sphere") in[ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] describes the combined mass of [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] found on, under, and over the surface of a [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ].

Гумус- верхний плодородный слой земли
Гумус (Kарашірінді). ТопыраKтыS KaнарлылыCын аныKтайтын негізгі органикалыK заттар.
Humus  - the dark organic material in soils, produced by the decomposition of vegetable or animal matter and essential to the fertility of the earth.


Зообентос, донная фауна, животный бентос, совокупность животных организмов, обитающих на дне или в грунте водоемов.
Зообентос. БентостыS Kaрамдас б™лігіндегі жануарлар мен ж‰ндіктер (рак т‰різділер, моллюскалар, теSіз жaлдыздары, т.б.)
Benthos is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone. This community lives in or near marine sedimentary environments, from tidal pools along the foreshore, out to the continental shelf, and then down to the abyssal depths.

Зоопланктон часть планктона, представленная животными, которые не могут противостоять течениям и переносятся вместе с водными массами.
Зоопланктон – зоопланктон- zooplankton. ПланктонныS Kaрамдас б™лігіндегі жануарлар мен ж‰ндіктер (бір клеткалы ж‰ндіктер, медузалар, шаяндар, т.б.)
Z
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·–
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
· гетеротрофные организмы, использующие в качестве пищи живых животных
Зоофагтар. Тірі жануарлар ж‰не ж‰ндіктермен Kоректенетін гетеротрофты организмдер.
Zoophage  -an organism that consumes animal matter, or a species whose members do so.

Зооцено
·з структурный компонент экосистемы; совокупность животных, что входят в состав биоценоза.
Зооценоз–зооценоз - zoocenoses. БиоценоздыS жануарлар мен ж‰ндіктер компоненті (Kaрамдас б™лігі).
Zoocenoses (from zoo- and Greek koin
·sis, sharing), the totality of animals in a biocenosis.

Канцероге
·н (от лат. cancer рак’ и др.-греч.
·
·
·
·
·
· рождаю’) факторы окружающей среды, воздействие которых на организм человека или животного повышает вероятность возникновения злокачественных опухолей.
Канцерогендер– Организмде рак т‰різді ж‰не басKа да _здіксіз ™су орталыCын туындататын факторлар (ультрак_лгін, рентген, гамма с‰улелері, бензапирен, кейбір вирустар, т.б.).
A carcinogen - is any substance, radionuclide, or radiation that is an agent directly involved in causing cancer.

Гумифика
·ция это процесс образования специфических гумусовых веществ в результате трансформации органических остатков
Jарашіріктену- ОрганикалыK KалдыKтардыS шіріп, толыK емес ыдырау барысында к_рделі KосындыларCа айналады.
Humification - the process of the formation of humus from plant remains.

Климат многолетний режим погоды на данной территории.
Климат- Ауа райыныS к™пжылдыK режимі.
Climate is a measure of the average pattern of variation in temperature, humidity, atmospheric pressure, wind, precipitation, atmospheric particle count and other meteorological variables in a given region over long periods of time.

Комменсализм (от лат. com «с», «вместе» и mensa «стол», «трапеза»; буквально «у стола», «за одним столом»; ранее сотрапезничество) способ совместного существования (симбиоза) двух разных видов живых организмов, при котором один из партнёров этой системы (комменсал) возлагает на другого (хозяина) регуляцию своих отношений с внешней средой, но не вступает с ним в тесные взаимоотношения
Комменсализм. Селбесіп, бірлесіп тіршілік еткенде бір партнерге пайдалы болады, ал екіншісіне мaныS ешKандай ‰сері жоK.
Commensalism is a class of relationship between two organisms where one organism benefits without affecting the other.

Конвергенция (от лат. convergo «сближаю») процесс сближения, схождения (в разном смысле), компромиссов; противоположна дивергенции.
Конвергенция. Туыс емес ‰рт_рлі т_рлер мен топтардыS aKсас орта жаCдайында ™мір с_ргенде сырт KaрылысыныS aKсас болуы.
Convergence refers to two or more things coming together, joining together or evolving into one.

Конкуренция от лат. concurrere «сталкиваться», «соперничать») соперничество в какой-либо области с целью получения выгоды.
Конкуренция (б‰секелестік. JоршаCан орта ресурстары азайCан жаCдайда организмдер бір-бірімен аталCан ресурстар _шін б‰секелесетін Kарым-Kатынас. Б‰секелестік ‰рт_лі: тікелей б‰секелестік – бір т_рдіS екінші т_рді KуCындап жою; т_р ішілік б‰секелестік – бір биологиялыK т_р ішіндегі даралар арасындаCы б‰секелестік; т_р аралыK б‰секелестік – ‰рт_рлі т_рлер дараларыныS арасындаCы б‰секелестік (мысалы, KасKыр – шакал – т_лкі арасындаCы б‰секелестік).
Competition in [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], and [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], is a [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] between organisms, animals, individuals, groups, etc.

Консументы (от лат. consumе употреблять) гетеротрофы, организмы, потребляющие готовые органические вещества
Консументтер. Продуценттер мен (™сімдіктер) немесе басKа консументтермен Kоректенетін гетеротрофты организмдер. Консументтер ‰рт_рлі: бірінші Kатарлы консументтер – ™сімдік Kоректі жануарлар мен ж‰ндіктер; екінші Kатарлы консументтер – ™сімдік Kоректі жануарлармен Kоректенетін жыртKыштар; _шінші Kатарлы консументтер – ет Kоректі жануарлармен Kоректенетін екінші д‰режедегі жыртKыштар.
Сonsuments - (from Lat. Consume - use) - heterotrophs, organisms that consume ready-made organic substances produced by autotrophs (producers).

Косное вещество продукты, образующиеся без участия живых организмов.
Косты заттар –. Тірі организмдердіS Kатысуынсыз, табиCи процестер арKылы пайда болCан заттар (магматикалы ж‰не метаморфозалыK жыныстар, кейбір ш™гінді жыныстар).
Inert substance a substance that is formed without the participation of the living matter.

Литосфера-твердая оболочка Земли
Литосфера. ЖердіS сыртKы Kатты KабыCы, оCан жер Kыртысы ж‰не мантияныS жоCарCы Kатты Kабаты кіреді.
`Lithosphere is the rigid outermost shell of a rocky planet defined on the basis of the mechanical properties

Мутуализм это взаимовыгодные отношения между организмами
Мутуализм. Бір партнер (KосаCы) немесе екеуі де бір-бірінсіз ™мір с_ре алмайтын, ™зара пайдалы селбесіп, симбиозда ™мір с_ру (мысалы, тaяKты жануарлар мен целлюлоза ыдыратушы бактериялар).
Mutualism is the way two organisms of different species exist in a relationship in which each individual benefits. Similar interactions within a species are known as co-operation. Mutualism can be contrasted with interspecific competition.

Некто
·н греч. nektуs плавающий, плывущий) совокупность водных, активно плавающих организмов, преимущественно хищных, обитающих в толще воды
Нектон. Су Kабаттарында жылдам KозCалатын организмдер (балыKтар, амфибиялар, тасбаKалар, кит т‰різділер, дельфиндер, т.б.)
Nekton refers to the aggregate of actively swimming aquatic organisms in a body of water (usually oceans or lakes) able to move independently of water currents.

Ноосфе
·ра (греч.
·
·
·
· разум и
·
·
·
·
·
· шар) сфера разума; сфера взаимодействия общества и природы
Ноосфера. АдамзаттыS аKыл-ойы н‰тижесінде Cылым мен техниканы дамытып, биосфера еS жоCарCы стадиясы ноосфера кезеSіне ™теді.
Noosphere вiosphere is reasonably controlled man. Noosphere is the highest stage of development of the biosphere.

Озо
·новая дыра
· это локальное падение концентрации озона в озоновом слое Земли.
«Озон тесігі» – озоносферадаCы _лкен кеSістікте озон м™лшері ™те аз (50%-Cа дейін азайCан) KабаттыS пайда болуы.
The ozone hole is an annual thinning of the [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ] over [ Cкачайте файл, чтобы посмотреть ссылку ], caused by stratospheric chlorine.

Олиготро
·фы растения, а также микроорганизмы, обитающие на почвах (или в водоёмах) с низким содержанием питательных веществ, например, в полупустынях, сухих степях, на верховых болотах.
Олиготрофтар– Kaнарсыз, к_л элементтері аз топыраKтарда ™сетін ™сімдіктер.
An Oligotroph is an organism that can live in an environment that offers very low levels of nutrients.

Паразитизм ( от греч. parasites нахлебник) одна из форм биотических связей между двумя организмами разных видов, при которой один ( паразит) использует другого (хозяина) как источник питания и среду обитания..
Паразитизм –- б_кіл ™сіп-даму д‰уірініS ішінде немесе ™мірініS белгілі бір кезеSінде басKа тірі организмдердіS (яCни иесініS) денесінде ™мір с_ріп, Kорек ретінде пайдалану. Тіршілік ету ‰дістеріне байланысты, олар:
Эктопаразиттер – яCни иесі денесініS сыртKы бетінде ™мір с_реді (мысалы, маса, сона, кене, б_рге, бит, с_лік, саSырауKaлаKтардыS кейбір турлері, т.б.);
Эндопаразиттер – яCни иесі денесініS ішінде тіршілік етеді, олар бактериялар, вирустар, Kaрттар, т.б.
Parasitism is a non-mutual symbiotic relationship between species, where one species, the parasite, benefits at the expense of the other, the host.

Планкто
·н (греч.
·
·
·
·
·
·
·
· блуждающие) разнородные, в основном мелкие организмы, свободно дрейфующие в толще воды и не способные, в отличие от нектона, сопротивляться течению.
Планктон –. Бaлар негізінен су аCынымен пассивті (баяу) KозCалатын организмдер (бір клеткалы балдырлар, бір клеткалы жануарлар, шаяндар, медузалар, т.б.). Олар фитопланктон ж‰не зоопланктон болып б™лінеді.
Plankton (singular plankter) are a diverse group of organisms that live in the water column and cannot swim against a current. They provide a crucial source of food to many large aquatic organisms, such as fish and whales.

Популя
·ция (от лат. populatio население) это совокупность организмов одного вида, длительное время обитающих на одной территории..
Популяция. Бір-бірімен еркін шаCылыса алатын, шыCу тегі бір, белгілі ареалда (аумаKта) aзаK уаKыт бойы ™мір с_ріп,тарихи KалыптасKан, бір биологиялыK т_рге жататын дербес (жеке) организмдер жиынтыCы, тобы.
A population is a summation of all the organisms of the same group or species, which live in the same geographical area, and have the capability of interbreeding.

Продуценты автотрофные организмы или автотрофы) организмы, способные синтезировать органические вещества из неорганических
Продуценттер –. ЯCни, ™ндірушілер, фотосинтез немесе хомосинтез процестері арKылы органикалыK емес заттардан (СО2, Н2О) органикалыK заттар т_зе алатын автотрофты организмдер (фотосинтездеуші ™сімдіктер, автотрофты бактериялар).
Producers (from Latin producens, genitive producentis - producing, creating), autotrophic organisms created using a photo or chemosynthesis organic matter from inorganic; are the first link in the food chain.

Редуценты - это организмы, окончательно разлагающие органические вещества.
Редуценттер. ЯCни, ыдыратушылар, органикалыK KалдыKтармен Kоректенетін ж‰не оларды минеральдыK заттарCа дейін ыдратушылар (сапрофитты бактериялар, саSырауKaлаKтар).
Decomposers or saprotrophs are organisms that break down dead or decaying organisms, and in doing so carry out the natural process of decomposition

Сапрофиты - это растения-организмы, питающиеся остатками растений и животных, они превращают органические вещества в неорганические
Сапрофиттер. Jорек ретінде ™лексеніS органикалыK заттарын, жануарлардыS н‰жістерін пайдаланатын гетеротрофты организмдер. ОларCа – сапрофитті бактериялар, саSырауKaлаKтар,™сімдіктер; жануарлар (сапрофагтар) жатады. ОлардыS арасында детритофагтар (детриттермен Kоректенетіндер), некрофагтар (жануарлар ™лексесімен Kоректенетіндер), копрофагтар (н‰жістермен Kоректенетіндер).
Saprophytes are a plant, fungus, or micro-organism, more accurately called myco-heterotrophs because they actually parasitize fungi, rather than dead organic matter directly.

Смог (англ. smog от слов smoke (дым) и fog (туман)) чрезмерное загрязнение воздуха вредными веществами
Смог (улы тaман). АуадаCы тaман, т_тін, шаS, ула заттар Kоспасы. Смог екі т_рлі (пайда болCан жеріне Kарай) – ЛондондыK ж‰не Лос-анджелестік.
Smog is a type of air pollutant. Smog is the hazy, unhealthy polluted air that accumulates over cities and other regions under certain conditions.

Стенобионты (от греческого stenos узкий и bion живущий)  животные и растения, способные существовать лишь при относительно постоянных условиях окружающей среды..
Стенобионттар. Т™зімділік (толеранттыK) зонасы аз, экологиялыK тaрCыдан ‰лсіз, шыдамсыз организдер.
Stenobionty (from the Greek stenos - narrow and bion - living) - animals and plants that can exist only at relatively constant environmental conditions (temperature, salinity, humidity, certain foods, etc.). For example, all internal parasites.

Суккуленты – это такие растения, способные запасать воду на долгое время, не требующие частого полива, в отличие от других домашних цветов. \
Суккуленттер –. Су жинаушы aлпалары жаKсы дамыCан, жапыраKтары етті, сулы (мысалы, алоэ) ж‰не сабаKтары да етті (мысалы, кактустар) ксерофитті ™сімдіктер.
Succulent plants, (also known as succulents or sometimes fat plants), are plants having some parts that are more than normally thickened and fleshy, usually to retain water in arid climates or soil conditions.

Сукце
·ссия (от лат. succesio преемственность, наследование)  последовательная закономерная смена одного биологического сообщества (фитоценоза, микробного сообщества и т. д...
Сукцессия –. JауымдастыKтардаCы (негізінен ™сімдіктердіS) белгілі т_р Kaрамы ж‰не Kaрылысы бар биоценоздардыS біртіндеп бірін-бірі аустыруы. Сукцессиялар ‰рт_рлі: табиCи – адамдардыS іс-‰рекетініS Kатысы жоK, табиCаттаCы ішкі Kaбылыстар ‰серінен; антропогендік – адамзат тіршілігі н‰тижесінде болCан; аутогендік (™здігінен туындайтын) – ішкі себептер н‰тижесінде, яCни KауымдастыK ‰серінен ортаныS ™згеруінен; аллогендік (сыртKы ‰серден) – сыртKы себептер н‰тижесінде, (мысалы климаттыS ™згеруі); алCашKы – тірі организдер тіршілік етпеген т™семіктерде, (мысалы, жартастарда, опырылCан жерлерде,сусымалы Kaмдарда, жаSа су Kоймаларында, т.б.) ж‰не екінші реттік – KалыптасKан биоценоз жойылCаннан (мысалы, ормандарды KырKып алу, ™рт, жерді айдау, вулканныS атKылауынан, т.б.) кейін олардыS орнына ™сіп дамыCан.
Succession - Serial irreversible and regular change of biocenosis one another on a certain stretch of time in the environment as a result of the influence of natural factors or human impact.

Термофилы (от термо... и ...фил) - организмы, нормально существующие и размножающиеся при температуре выше 45 .С.
Термофилдер –. ЖоCары температура жаCдайында ™мір с_ретін организдер.
Thermophiles - microorganisms adapted to life in a constantly high temperatures.

Терофиты.  (от греческого theros лето и ...фит), жизненная форма растений, переживающих неблагоприятный период года (зиму, засуху) в виде семян.
Терофиттер –. Jайта ™сетін б_ршіктері жоK, тек тaKымдары арKылы к™бейіп таралатын біржылдыK ™сімдіктер.
Therophyte - terofity (therophytes) [Gr. theros - summer and phyton - plant] - life forms of plants experiencing unfavorable period of the year (winter, drought) in the form of seeds (eg., cruciferous, poppy, cornflower, Thlaspi et al.).

Техногенез  это совокупность геохимических и геофизических процессов, связанных с деятельностью человека
Техногенез –. АдамдардыS ™ндірістік-шаруашылыK ‰рекетінен туындайтын геохимиялыK процестер жиынтыCы.
Technogenesis - origin and landscape changes under the influence of human industrial activity.

Техносфера - это искусственная оболочка Земли, воплощающая человеческий труд, организованный научно-техническим разумом.
Техносфера –. АдамзаттыS техникалыK іс-‰рекеті н‰тижесінде ™згерген биосфераныS бір б™лігі.
Technosphere - a region of the biosphere in the past, the transformed people in technical and technological facilities.

Фа
·уна  исторически сложившаяся совокупность видов животных, обитающих в данной области и входящих во все её биогеоценозы.
Фауна –. Белгілі аумаKта тіршілік ететін жануарлар т_рлерініS жиынтыCы.
Fauna - totality of animal species inhabiting a particular territory or area.

Фитобентос (от фит, фито и бентос), донная флора, растительный бентос, совокупность растительных организмов, обитающих на дне водоемов. 
Фитобентос –. БентостыS ™сімдік текті Kaрамдас б™лігі.
Phytobenthos  is the community of organisms which live on, in, or near the seabed, also known as the benthic zone.

Фло
·ра (в ботанике, лат. flora) исторически сложившаяся совокупность видов растений, распространённых на конкретной территории
Флора –. Белгілі территорияда, аймаKта ™сіп дамитын ™сімдіктер т_рлерініS жиынтыCы.
Flora is the plant life occurring in a particular region or time, generally the naturally occurring or indigenousnative plant life.

Фотоси
·нтез  процесс преобразования энергии света в энергию химических связей органических веществ на свету
Фотосинтез – . К_н с‰улесі энергисын пайдаланып органикалыK емес заттардан органикалыK KосындылардыS т_зілуі.
Рhotosynthesis  is a process used by plants and other organisms to convert light energy, normally from the Sun, into chemical energy that can be later released to fuel the organisms' activities.

Фототрофы (гр:
·
·
·,
·
·
·
·
· = свет,
·
·
·
·
· = питание) это организмы, которые используют свет для получения энергии.
Фототрофтар –. Биосинтезге жарыK энергиясын пайдаланатын афтотрофты организмдер (™сімдіктер, цианобактериялар).
Рhototrophs are the organisms that carry out photon capture to acquire energy.

Экология  это наука о взаимоотношениях живых существ между собой и с окружающей их неорганической природой
Экология –. Тірі организмдердіS (даралар, т_р, популяциялар, биоценоз, биогеоценоз) арасында болатын Kарым-Kатынастарды KоршаCан ортамен байланыстыра зерттеумен Kатар табиCаттаCы ™згерістерді, Kaбылыстарды, табиCи заSдылыKтарды, биосфера ішіндегі CаламдыK ауытKуларды адамныS іс-‰рекетімен _йлестіре отырып зерттейтін кешенді Cылымдар жиынтыCы.
Ecology is the scientific analysis and study of interactions among organisms and their environment, such as the interactions organisms have with each other and with their abiotic environment.




Заголовок 1 Заголовок 2 Заголовок 3 Заголовок 415